TATAR TOPLUMUNUN MODERNLEŞMESİNDE MUHAMMED ZAKİRREMİYEV İLE FATİH KERİMÎ’NİN ROLÜ

19. ve 20. yüzyıllar siyasi, sosyal ve ekonomik pek çok gelişmeye öncülük etmenin yanı sırakültürel alanda yepyeni birtakım oluşumlara da zemin hazırlayan bir zaman dilimi olarakdikkat çekmektedir. Avrupa’da Sanayi Devrimi ve Fransız İhtilali’nin ortaya çıkardığıekonomik ve sosyolojik gelişmeler toplumlardaki milli kimlik anlayışını güçlendirmiştir.Rusya coğrafyasında, İdil ve Ural nehirlerinin suladığı topraklarda yaşayan Tatarlar arasındaise söz konusu gelişmelerle birlikte milli kimlik ve milli tarih arayışı başlamıştır. Ünlü tarihçiŞehabeddin Mercani ve Kayyum Nasıri’nin öncülüğünü yaptığı tarih ve dil alanındakigelişmeler daha sonra ceditçilik olarak adlandırılacak ve başta eğitim olmak üzere hayatınher alanında yenilik ve reform faaliyetlerinin önderliğini yapacaktır.Fatih Kerimî ile Muhammed Zakir Remiyev, İsmail Bey Gaspıralı’nın ideallerinibenimsemiş aydınlar olarak Tatar toplumu arasında yenilikçi düşüncenin en önemlitemsilcileri olmuşlardır. Bu çalışmada Modern Tatar Edebiyatının ve Vakitli TatarMatbuatının iki önemli ismi olan Fatih Kerimî ile Muhammed Zakir Remiyev’in hayatları,ceditçilik faaliyetleri merkezinde ele alınacaktır.

The Role of Muhammed Zakir Remiev and Fatih Kerimi In The Modernization of Tatar Society

The 19th and 20th centuries draw attention as a time period that paved the way for newformations in the cultural field as well as leading many political, social and economicdevelopments. Economic and sociological developments brought about by the IndustrialRevolution and the French Revolution in Europe strengthened the understanding of nationalidentity in societies.In the Russian geography, on the other hand, the search for national identity and nationalhistory began among Tatars living in lands irrigated by the Idil and Ural rivers. Thedevelopments in the field of history and language, led by the famous historian SehabeddinMercani and Kayyum Nasiri, will later be called jadidism and will lead the innovation andreform activities in all areas of life, especially education.Fatih Kerimi and Muhammed Zakir Remiyev became the most important representatives ofinnovative thinking among the Tatar society as intellectuals who adopted the ideals of IsmailBey Gaspirali. In this study, the lives of Fatih Kerimi and Muhammed Zakir Remiyev, twoimportant names of Modern Tatar Literature and Periodical Tatar Publishing, will bediscussed at the center of their activities.

PDF

___

Aksoy, G. (2019). Derdmend’in Şiirlerinde Varoluşçuluk İzleri. ASOS Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (89), 114-121.
Çakmak, C. (2020). Vakitli Tatar Matbuatının En Önemli İsmi Muhammed Zakir Remiyev (1859-1921), VII. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı (20-23 Ekim 2020) içinde (871- 882. ss.). Niğde.
Halit, G. (1986). Derdmend. Tatar Edebiyatı Tarihı. Altı Tomda. 3. Tom. XX. Yöz Başı içinde (194-213. ss.). Tatarstan Kitap Neşriyatı Kazan.
Hekim, S. (1980). Şagır’neŋ Ostalıgı. Derdmend, İse Ciller. Şigerler. Hetireler. İstelik-parçalar. Vak hikeyeler içinde (3-14. ss.). Tatarstan Kitap Neşriyatı Kazan.
Hemidullin, L. (2019). Halkının Geleceği İçin Büyük İşler Yapan Ozan. (Çev. İ. Miftakhov). Kardeş Kalemler Derdmend Özel Sayısı, (13) 154, 29-35.
İbrahimov, A. (2002). Derdmend. Tatar Şairleri. Kan Kardeş Remiyevler. Ruhiyet Yayınları Kazan.
Nurillin, İ. (1968). Megrifetçilik Realizmı Turında. Kazan Utları, Aprel (4), 133-139.
Şeref, Z. (2000). Fatıyḫ Kerimi. Raif Merdanov, Ramil Miŋnullin, Söleyman Reḫimov (Ed.) Fatiḫ Kerimi, Şeḫĭslerĭbĭz içinde (74-111. ss.). Kazan Ruḫiyat Neşriyatı.
Xisamov, N. (1971). Derdmend Şigırlerĭ Rus Tĭlĭnde. Kazan Utları, Yanvar (1), 163-168.
Xisamov, N. (1989). Derdmend (Hayatı ve Faaliyeti Hakkında Bir Deneme. Kazan Utları, 12, 165-175.
Xisamov, N. (2012). Tatar Şagıyrlerĭ. Tatarstan Kitap Neşriyatı Kazan.
Yıldırım, R. Y. (2019). Tatar Sanatçısı Derdmend’in Şiir Estetiği Üzerine. Asos Journal, 99, 40-47.