SEYYİD AHMET ARVASİ'DE İNSANIN TEKÂMÜLÜ FİKRİ

Seyyid Ahmed Arvasi, Cumhuriyet dönemi Türk toplumunun yetistirdiği dikkate değer birdüsünce adamıdır. Fikirlerinin sekillenmesinde aile ortamında aldığı klasik Đslam kültürü ve Batıkültürünün sentezi etkin olmustur. Modern eğitim kurumlarında bir eğitim uzmanı olarakçalısırken kendine özgü fikri sentezi onu kısa zamanda ünlendirmistir. O, Batı’nın aydınlanmacıdüsünceye dayalı çözümlerini hareket noktası yapmıs ama bununla sınırlı kalmamıstır. ÖzellikleMaurice Blondel ve Türkiye’deki temsilcisi sayılabilecek Nurettin Topçu’nun hareket felsefesini,insanın yetkinliğini temellendirmede kullanmıstır. Canlının mahiyetini açıklamada dayandığımadde-ruh çizgisi ve mavera düsüncesini, hareket ve özgürlük kavramıyla açıklamıstır. Hareket veözgürlük kavramları insanın madde ve ruh gibi iki boyutunu açıklamada daha anlasılabilir birçözümleme sunmaktadır. Arvasi, modern bilimin ortaya koyduğu monist yaklasımın açmazlarınakarsı bu ikili kavramsal çözümleme biçimini basarıyla uygulayan biri olarak görünmektedir. O,modern çağın bilimi putlastıran yaklasımına karsı, aynı yöntem ve teknikleri kullanarak basarılı biriman savunusu ortaya koymaktadır.Arvasi, varlığın sınırlarını ortaya koyabilmek için üçlü kavramlar kullanarak fikirlerini insaeder. Madde, hayat, ruh kavramlarının her birini ayrıca alt kavramlar vasıtasıyla açıklamayöntemini kullanır. Buna göre, akıl ve zekâ, hayatı açıklamada ve insan gerçekliğinianlamlandırmada önemli kavramlar olarak görülür. Akıl, zeka yetisi insanın vahiy gerçekliğiylemuhatap olmasını ve vahiy bilgisini temellendirmesini sağlayan araçlar olarak da görülür. Bununyanında madde temelini açıklayan, determinizm, otomatizm, içgüdü, mekan, zaman, ayniyet,benzerlik, cemiyet kavramları, onun çözümlemelerinde epistemolojik zemini olustururlar. O, bukavramlar üzerine, suur, sanatkârlık, gaye, hürriyet, ferdilik, yaratma kavramlarını insa eder.Arvasi, fikirlerini, insanın özgürlüğü ve sonsuzluğunun imkânını ortaya koymayla taçlandırır.