Bilgi toplumunun teknolojik temelleri üzerine eleştirel bir bakış

Teknoloji ile toplum, tarih boyunca daima birbirleriyle etkileşim halinde olmuşlardır. İkisi arasındaki bu karşılıklı etkileşim, dünyadaki önemli birtakım değişmelere öncülük etmiştir. Toplumda üretilen her yeni teknoloji Tarım Devrimi, Sanayi Devrimi ve Bilişim Devrimi gibi yeni bir devrimi beraberinde getirmiştir. Dünyada en son gerçekleşen Bilişim Devrimi, bilgi ve iletişim teknolojilerinde (BİT) meydana gelen gelişmeler sonucunda ortaya çıkmıştır. Bilişim Devrimiyle birlikte modern toplum yapısı da değişikliğe uğrayarak bilgi toplumuna dönüşmüştür. Bu nedenle, bilişim teknolojileri bilgi toplumuna geçişte temel etken olarak algılanmaya başlamıştır. İşte bu araştırmada bilgi toplumunun inşasında bilgi ve iletişim teknolojilerinin rolü tartışılmaktadır. Çalışma, bilgi toplumunun doğuşunu konu alan sanayi-ötesi toplum teorileri üzerinde literatür incelemesi ve değerlendirmesine dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Bu teorik analizin sonuçlarına göre, bilgi toplumunun inşasının sadece teknolojik etkenlerle açıklanmayacak ölçüde karmaşık bir toplumsal süreç olduğu saptanmıştır. Araştırma sonuçları kapsamında bilgi toplumunun, bilgi teknolojileriyle toplum arasındaki karşılık etkileşimin sonucunda doğduğunu öne süren araştırma varsayımı doğrulanmıştır.

A critical view on the technological basis of information society

Technology and society have always interacted with one another throughout the history. This interaction between the two has led to some significant changes in the world. Developed each new technology in the society has been accompanied a new revolution such as the Agricultural Revolution, Industrial Revolution and Informatics Revolution. The latest one took place in the world; Informatics Revolution has emerged as a result of the developments in information and communication technologies (ICT). The structure of modern society has also turned into the information society by undergoing change in company with IT revolution. Consequently, ICT began to be perceived as the main factor in the transition of the information society. Here in this research, is discussed the role of ICT in the construction of information society. This study has been carried out on basis of a literature review and assessment upon the theories of post-industrial society that deals with the emergence of information society. According to the results of this theoretical analysis, it was found that the construction of information society is a complex societal process which will not be able to explain by only the extent of technological factors. Within the scope of the study results, the research assumption which propounds that the information society rose as a result of the interaction between society and information technologies was proved.

PDF

___

ALPASLAN, Sümeyra ve KUTANİS, Rana Özen (2007), “Sanayi ve Bilgi Toplumu Yönetim Metaforlarının Karşılaştırılması, Akademik İncelemeler, Cilt: 2, Sayı: 2, ss: 49–71.
AYDIN, Emin Sadık (2007), Üçüncü Nesil Mobil Telekomünikasyon Hizmetleri: Dünya Uygulamaları ve Türkiye İçin Politika Önerisi, Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Uzmanlık Tezi, Yayın No: 2740.
AYDINLI, H. İbrahim (2004), “Sosyo-Ekonomik Dönüşüm Süreci (Post-Frodizm) ve Sanayi Ötesi Yaklaşımlar”, Kamu-İş, Cilt: 7, S: 4, ss.1–20.
BELL, Daniel (1999), The Coming of Post Industrial Society: A Venture in Social Forecasting, New York: Basic Books.
CASTELLS, Manuel (1997), The Rise of Network Society, USA-UK: Blackwell Publishers.
CİVELEK, Furkan (2010), Yeni Nesil Şebekelerin Telekomünikasyon Sektöründe Düzenlemelere Etkileri, Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Bilgi Toplumu Dairesi Planlama Uzmanlığı Tezi.
ÇALIK, Deniz ve ÇINAR, Özge Pelin (2009), “Geçmişten Günümüze Bilgi Yaklaşımları Bilgi Toplumu ve İnternet”, XIV. Türkiye'de İnternet Konferansı, 12–13 Aralık 2009, Bilgi Üniversitesi, İstanbul (http://inet-tr.org.tr/inetconf14/bildiri/72.pdf, Erişim Tarihi: 11.01.2013)
ÇELEBİ, Nilgün (2001), Sosyoloji ve Metodoloji Yazıları, Ankara: Anı Yayıncılık
ÇELİK, Ahmet (1998), “Bilgi Toplumu Üzerine Bazı Notlar”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, ss. 53–59.
DİKKAYA, Mehmet ve ÖZYAKIŞIR, Deniz (2006), “Küreselleşme ve Bilgi Toplumu: Eğitimin Küreselleşmesi ve Neo-Liberal Politikaların Etkileri”, Uluslararası İlişkiler, Cilt: 3, Sayı: 9, (Bahar), ss. 151–172.
DPT (2006), Bilgi Toplumu Stratejisi (2006–2010), Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Yayın No: DPT: 2699.
DRUCKER, Peter (1993), Kapitalist Ötesi Toplum, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
FREYER, Hans (1963), Sosyolojiye Giriş (Çeviren: N. Abadan), Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
GERAY, Haluk (1997), “İletişim, Bilgi Toplumu ve Küreselleşme”, Işık Kansu (Yay. Haz.) Emperyalizmin Yeni Masalı: Küreselleşme içinde (34–45), Ankara: İmge Yayınları.
GÜL, Hasan ve ŞAHİN, Kübra (2011), “Bilgi Toplumunda Yeni Bir Liderlik Yaklaşımı Olarak Transformasyonel Liderlik ve Kamu Çalışanlarının Transformasyonel Liderlik Algısı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 25, ss: 237–249.
HEADRICK, D. R. (2002), Enformasyon Çağı: Akıl ve Devrim Çağında Bilgi Teknolojileri 1700– 1850 (Çev: Zülâl Kılıç), İstanbul: Kitap Yayınevi.
İÇYER, Abdurrahman (2010), Marka Kent Oluşturma Açısından Stratejik Kent Yönetimi, Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
KAYMAKÇI, Oğuz (2006), “Yeni Ekonomi: ‘Rekabet, Piyasa ve AR-GE”, ss:1-40.
(http://web.sakarya.edu.tr/~kaymakci/makale/yeniekonomikrekabet.pdf, Erişim Tarihi: 10.01.2013).
KOCACIK, Faruk (2003), “Bilgi Toplumu ve Türkiye”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 27, No:1 (Mayıs), ss. 1–10.
KUBAN, Baha ve İŞEVİ, Semih (2001), “Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Demokrasi; Enformasyon Çağında Yetişkinler İçin Masallar”, Türkiye Kütüphanecilik Derneği ’21. Yüzyıla Girerken Enformasyon Olgusu’ Sempozyumu, Hatay.
(http://www.inovasyon.org/pdf/bkantakya.pdf, Erişim Tarihi: 10.01.2013).
MASUDA, Yoneji (1983), The Information Society: As Post-Industrial Society, Bethesda: World Future Society, USA.
MCLUHAN, Marshall (1962), “The Medium is the Message”, TheNEWMEDIAREADER, (Retrieved 07.22.2013 from http://beforebefore.net/80f/s11/media/mcluhan-medium.pdf).
__________________ (2001), Gutenberg Galaksisi. Tipografik İnsanın Oluşumu (Çeviren: Gül Çağalı Güven), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
MOWLANA, H. (1994), “Civil Society, Information Society and Islamic Society” in S. Splichal, A. Calabrese, C. Sparks (Eds.) Information Society and Civil Society: Contemporary Perspective on the Changing World Order, pp. 208–232, West Lafeyette: Burdue University Press.
NAİR, Güney (2009), “Sanayi Toplumu’ndan Bilgi Toplumu’na, Homo Economicus’tan Homo Technologicus’a”, Toplumsal Dönüşümler ve Sosyolojik Yaklaşımlar, VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı, ss.309–328, 1–3 Ekim 2009, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
NUMANOĞLU, Gülcan (1999), “Bilgi Toplumu-Eğitim-Yeni Kimlikler-I Bilgi Toplumu ve Eğitime Yansımalar”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 1, ss: 331–339
(http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/127/901.pdf, Erişim Tarihi: 12.01.2013).
SARIGÖZ, Okan (2012), “Bilgi Toplumunun Eleştirisi ve Türkiye’de Modern Eğitimin Gerçekleştiremedikleri”, Electronic Journal of Vocational Colleges, Volume:2, Issue: 1, pp: 72–84.
ŞAN, Mustafa Kemal ve HİRA, İsmail (2013), “Sanayi Sonrası Toplum Kuramları”, ss.1-18,
(http://www.elelebizbize.com/ekutuphane/mustafakemalsan/Sanayi_Sonrasi_Toplum%20Kuramlari.pdf, Erişim Tarihi: 17.08.2013).
ŞANLISOY, Selim (1999), “Bilgi Toplumunda Ortaya Çıkabilecek Sorunlar”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, ss: 169–184.
ŞEKER, Tülay Bektaş (2005), “Bilgi Teknolojilerindeki Gelişmeler Çerçevesinde Bilgiye Erişimin Yeni Boyutları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 13, ss: 377–391.
TOFFLER, Alvin (1970), Future Shock, New York: Bantam Books.
______________ (1980), The Third Way, New York: Bantam Books.
TONTA, Yaşar and KÜÇÜK, Mehmet Emin (2005), “Main Dynamics of the Transition from Industrial Society to Information Society” in Erdinç, Ali, (Ed.) Proceedings of the Third International Symposium on “Society, Governance, Management and Leadership Approaches in the Light of the Technological Developments and the Information Age” May 12-13, 2005, İstanbul, pp. 3–16 (The Turkish General Staff Directorate of Military History, Strategic Studies and Inspection Publications).
TÖRENLİ, N. (2005), E-Devletin Ekonomi-Politiğine Giriş: Kullanıcı Dostu Ortamlarda “Sanallaşan” Kamu Hizmetleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı: 60–1(Mart), ss. 191–224.
TÜBİTAK (2002), Bilgi Toplumu Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme (Dünya ve Türkiye), Ankara: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Yayını.
WEBSTER, F. (1996), The Information Society: Conceptions, and Critique in Allen Kert (Ed.), Encyclopedia of Library and Information Science, Volume: 58, Supp. 21, pp. 74–112, New York: Marcel Dekker.
YALÇINKAYA, Timuçin ve ÖZSOY, Esin (2003), “Risk Toplumu: Bilgi Toplumunun Evriminde Yeni Boyut”, II. Uluslararası Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli Üniversitesi İİBF, Kocaeli, ss: 1– 10.(http://kisi.deu.edu.tr/timucin.yalcinkaya/Risk%20Toplumu%20-%20Bilgi%20Toplumunun%20 Evriminde%20Yeni%20Boyut.doc, Erişim Tarihi: 13.01.2013).
YILMAZ, Bülent (1998), “ ‘Bilgi Toplumu’: Eleştirel Bir Yaklaşım”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı:1, ss.147–158.
BTK, http://www.btk.gov.tr/bilgi_teknolojileri/bilgi_toplumuna_donusum/index.php, (18.07.2013).
“Bilgi ve İletişim Teknolojileri” http://www.msxlabs.org/forum/iletisim-bilimleri/79046-bilgi-ve- iletisim-teknolojileri.html, Erişim Tarihi: 18.07.2013
http://www.medyakronik.net/akademi/kuramcilar/marshall.htm, Erişim Tarihi: 18.07.2013
http://blog.adresgezgini.com/sosyal-medya-baglaminda-iletisim-kuramcilari-marshall- mcluhan/mcluhan-5301/ Erişim Tarihi: 18.07.2013