Arap dilinde cümleyi oluşturan öğelerin olağan dışı dizilimlerine ilişkin tartışmalar

Arap dilinde cümle genel olarak isim ve fiil cümlesi şeklinde ikiye ayrılmaktadır. İsim cümlesi mübtedâ ve haberden, fiil cümlesi ise fiil ve fâil temel öğelerinden oluşmaktadır. İsim ve fiil cümlelerindeki bu asıl öğelerle birlikte hâl ve temyiz gibi ikincil öğeler de bulunmaktadır. Hem temel hem de bazı ikincil öğelerin cümle içerisindeki dizilimleri cümleye kazandırdığı anlam itibariyle, nahivciler arasında bir takım tartışmalara neden olmuştur. Biz bu çalışmada ilgili tartışmaları detaylı olarak ele almaya çalıştık.

The disputes which consist the forming abnormal order of the sentence in Arabic

In Arabic a sentence mainly consist of a noun statement and a verbal phrase. The noun statement consist of at least the mubteda and habar, the verbal phrase consist of at least a verb and a subject. In noun statement and verbal phrase there are secondary items called hâl and tamyîz together with main items. There have been discussions about the abnormal order of the main and secondary items in a sentence. In this study, we tried to deal with the related discussions in detail.

PDF

___

Abbâs, Hasan, en-Nahvu'l-Vâfî, yy., ?:
el-Beytûşî, Abdullah (1211/1796), Kifâyetu'l-Me'ânî fi Hurûfı'l-Me'ânî, ((thk.Şefi' Burhânî), Dâru İkra', Beyrût, 2005.
el-Cevcerî, Şemsuddîn Muhammed b. Abdilmun'im (889/1484), Şerhu Şuzûri'z-Zeheb fi Ma'rifeti Kelâmi'l-Arab, (thlc. Nevvâf b. Cezâ el-Hârisî), İmâdetu'l-Bahsi'l-İlmî, Medinetu'l-Munevvere, 2004.
el-Curcânî, Abdulkâhir (471/1078), Şerhu'l-Cumel fi'n-Nahv, (thk. Halîl Abdulkadir İsâ), Dâru İbn Hazm, Beyrût, 2011
el-Curcânî, Alî b. Muhammed (816/1413), et-Ta'rifât, (thk. İbrahim el-Ebyârî), Dâru'l-Kitâbi'l-'Arabî,Beyrût, ; 1405/1985.
Cezûlî, Ebû Mûsa İsâ b. Abdilaziz (607/1210), el-Mukaddimetu'l-Cuzûliyye fi'n-Nahv, (thk. Şa'bân Abdulvahhab Muhammed), yy, ?.
Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Ali el-Gırnâtî (745/1344), Irtişâfu 'd-Darab min Lisâni'l-Arab, (thk. Receb Osman Muhammed), Mektebetu'l-Hancî, Kahire, ?.
el-Enbârî, 'Abdurrahman b. Ebi'l-Vefâ Muhammed (577/1181), Esrâru'l-Arabiyye, (thk. Muhammed Behçet el-Baytâr), Matbûatu'l-Mecma'i'l-'İlmiyyi'l-Arabî, Dımeşk, ?.
--------------el-İnsâf fî Mesâili'l-Hilâf Beyne 'n-Nahviyyîne'l-Basriyyîn ve'l-Kûfıyyîn, (thk. Cevdet Mebrûk Muhammed Mebrûk- Ramazan Abduttevvâb), Mektebetu'l-Hancî, Kahire, 2002.
Erdem, Mehmet, içtihat Felsefesinin Filolojik Temelleri, Elazığ, 2002.
el-Esterâbâdî, Radiyuddîn (686/1287), Şerhu'r-Radî 'ala'l-Kâfıye, (thk. Yusuf Hasan Ömer), yy., 1978.
el-Ezherî, Hâlid b. Abdillah (905/1499), Şerhu't-Tasrîh 'ala't-Tavdîh, (thk.Muhammed Bâsil 'Uyûnu's-Sûd), Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrût, 2000.
el-Ferâhîdî, Halil b. Ahmed (170/786), Kitâbu'l-Cumelfı'l-Bahs, (thk. Fahruddîn Kabâve), yy., 1995.
İbn 'Usfûr, Ali b. Mümin (669/1271), el-Mukarrib, (thk. Ahmed Abdussettar el-Cevârî, Abdussettâr el-Cebûrî), yy., 1972.
İbn Akîl, Bahâuddîn Abdullah (769/1367) Şerhu İbn Akîl, (thk.Muhammed Muyhiddîn Abdulhamîd), Dâru'l-Fikr, Dımeşk, 1985.
İbn Benîn, Ebu'r-Rebî' Süleyman, (613/1216), İttifâku'l-Mebânî ve İftirâku'l-Me'ânî, (thk. Yahya Abdurraûf), Dâru 'Ammâr,' Ammân, 1985.
İbn Berrî, Abdullah, (582/1178) Şerhu Şevâhidi'l-îdâh, (thk. Ra'îd Mustafa Dervîş), Kahire, 1985.
İbn Cinnî, Ebu'l-Feth Osman,(392/1002) el-Luma',(thk. FaizFâris), Dâru'l-Kutubi's-Sekâfıyye, Kuveyt, 1972.
İbn Cinnî,Hasâis, (thk. Muhammed Ali Neccâr), 'Alemu'l-Kutub, Beyrût, ?.
İbn Cinnî,Sırru Sanaati'l-İ'râb, (thk. Hasan Hindâvî), Dâru'l-Kalem, Dımeşk, 1985.
İbn Hişâm, Cemaleddin b. Yusuf b. Ahmed (761/1360), Katru'n-Nedâ ve Bellu's-Sadâ, (thk. Muhammed b. Abdulhamîd), Dersaadet Yay, İstanbul, ?.
İbn Hişâm,Evdahu 'l-Mesâlik ilâ Elfıyyeti'bni Mâlik, Dâru'1-Ciyl, Beyrût, 1979.
İbn Hişâm,Şerhu Şuzûri'z-Zeheb, Dâru'l-Fikr, Beyrût, 1994.
İbn Mâlik, Cemaluddîn Muhammed b. Abdillah (672/1271), Şerhu 't-Teshîl, (thk. Abdurrahman es-Seyyîd-Muhammed Bedevî el-Mahtûn), ?.
İbn Ya'îş, Muvafıkuddîn Ya'îş b. Alî, (643/1245), Şerhu'l-Mufassal, İdâretu't-Tabâti'l-Munîre, Mısır, ?.
İbnu's-Serrâc, Ebû Bekr b. Sehl,(316/929) el-Usûl fı'n-Nahv, Müessesetu'r-Risâle, Beyrût, 1998.
el-Kaysî, Mekkî b. Ebî Tâlib (437/1045), Müşkilu İ'râbi'l-Kur'ân, Muessesetu'r-Risâle, Beyrut, 1405/1985.
el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddîn Hasan b. Kasım, (437/1045), Tavdîhu'l-Makâsıd ve'l-Mesâlik bi Şerhi Elfıyyeti'bni Mâlik, (thk. Abdurrahmân Ali Süleyman), Dâru'l-Fikri'l-'Arabî, yy., 2008.
el-Murâdî el-Cena'd-Dânî fî Hurûfi'l-Me'ânî, (thk. Fahruddin Kabâve-Muhammed Nedîm Fâdıl), Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrût, 1992.
el-Müberrid, Ebu'l-'Abbâs Muhammed b.Yezîd (285/898), Kitâbu'l-Muktadab, (thk. Muhammed Abdulhalık Adîme), Kâhire, 1994.
en-Nehhâs, Ebû Ca'fer Ahmed b. Muhammed (338/950), İ'râbu'l-Kur'ân, (thk. Zuheyr Gâzî Zâhid), Âlemu'l-Kutub, Beyrut, 1988.
Sîbeveyh, Ebû Bişr b. Osmânb. Kanber (161/778 veya 194/809) el-Kitâb, Mektebetu'l-Hancî, Kahire, 1988.
Suyûtî, Celâleddin (911/1505), el-Metâliu's-Saîde fi Şerhi 'l-Ferîde, (Thk. Nebhân Yasîn Hüseyin); yy., 1977.
Suyûtî, Celâleddin (911/1505), Hem'u'l-Hevâmi' fi Şerhi Cem'i'l-Cevâmi', (thk. Ahmed Şemsuddîn), Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrût, 1998.
el-'Ukberî, Ebu'l-Bekâ, Muhammed b. Abdirrahman (665/1267), el-Lubâb fî Ileli'l-Binâ ve'l-I'râb, (Gazi Muhtar Tuleymât), Dâru'l-Fikr, Dımeşk, 1995.
el-'Ukberî,et-Tibyân fi 'Irâbi'l-Kur'ân, (thk. Ali Muhammed), İhyâu'l-Kutubi'l-'Arabiyye, trs., yy.
el-Verrâk, Ebu'l-Hasen Muhammed b. Abdillah (329/940), 'İlelu'n-Nahv, (thk. Mahmûd Câsim-Muhammed ed-Dervîş), Mektebetu'r-Rüşd, Riyâd, 1999.
ez-Zemahşerî, Cârullah Ebu'l-Kâsım Mahmûd b. Amr (538/1144), el-Mufassal fi San'ati'l-İ'râb, (Ali Ebu Mulhim), Mektebetu'l-Hilâl, Beyrût, 1993.