Mahiye ÖZÇELİK, Nihat YILDIZ, Selami AYGEN

Elazığ koşullarında yetiştirilen Doğu Anadolu kırmızısı (DAK) ineklerde süt, döl verimi ve beden ölçüleri ıı. süt verim özellikleri, beden ölçüleri, beden ağırlığı, buzağı doğum ağırlığı ve yaşama gücü

Bu araştırma, Elazığ koşullarında yetiştirilen Doğu Anadolu Kırmızısı (DAK) ineklerde süt, döl verimi ve beden ölçüleri gibi özelliklerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma, Fırat Üniversitesi Eğitim, Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde yürütülmüş ve materyal olarak toplam 81 adet DAK ırkı inek kullanılmıştır. Araştırma sonucunda incelenen süt verimi özelliklerinden laktasyon süt verimi, laktasyon süresi, yağ oranı ve yağ verimi ortalama olarak sırasıyla; 641.58 kg, 160 gün, % 4.90 ve 17.20 kg olarak tespit edilmiştir. Beden ölçülerinden beden uzunluğu 131.55 cm, cidago yüksekliği 111.73 cm, göğüs çevresi 153.30 cm ve ön incik çevresi 15.36 cm olarak bulunurken; beden ağırlığı 229.86 kg ve buzağı doğum ağırlığı 14.08 kg olarak saptanmıştır. Araştırmada yaşama gücü ise % 85 olarak tespit edilmiştir. Yapılan korelasyon analizleri sonucunda süt verimi ile yağ verimi arasında pozitif, süt verimi ile yağ oranı arasında negatif ayrıca beden ağırlığı, beden uzunluğu, cidago yüksekliği, göğüs çevresi özellikleri arasında pozitif ve yüksek düzeyde önemli (p< 0.01) korelasyon katsayıları belirlenmiştir. Sonuç olarak DAK ırkının Elazığ koşullarında özellikle süt verimi ve buzağı doğum ağırlığının düşük olduğu ancak döl verimi, beden ağırlığı ve beden ölçülerinin orta düzeyde olduğu, bu nedenle ırkın genetik ıslahı ve daha iyi bakım-besleme ile daha iyi bir verim düzeyine getirilebileceği kanaatine varılmıştır.

Milk production, reproductive and body measurements in Eastern Anatolian Red cows reared at Elazığ Situations. ıı. Milk production, traits, body measurements, body weight, calf birth weight and survivality of Eastern Anatolian Red cows reared at Elazığ Situations

This study was carried out to investigate the some properties suchas milk production, body measurements, body weight, birth weight and survivality in Eastern Anatolian Red cows reared at Elazığ Situations. This study was carried out at the Research Farm of Firat University and a total of 81 Eastern Anatolian Red cows were used as material. According to the results, milk production traits; milk yield, lactation length, fat rate and fat yield were determined 641.58 kg, 160 days, 4.90 % and 17.20 kg, respectively. In this study, it was found that body length was 131.55 cm, heigth at withers was 111.73 cm, chest circumference was 153.30 cm, front shank width was 15.36 cm, body weight was 229.86 kg and calf birth weight was 14.08 kg. In addition, survivality rate was detected 85 %. According to correlation analysis results, it was observed that the correlation coefficients were statistically significant (p< 0.01) and positive between milk yield and fat yield, negative between milk yield and fat rate. The correlations among body weight, body length, height at withers, chest circumference were positive and statistically significant (p< 0.01). As a result milk yield and birth weight are found in low level. The reproductive performance, body weight and body measurements are observed in avarage level in Eastern Anatolian Red breed at Elazığ situations. Thus we could say that the productivity level of this breed may increase with genetic improvement and better management.

PDF

___

1. Anonim. Tarımsal Yapı. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, 1999.
2. Anonim İstatistik Yıllığı. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, 2000.
3. Özlütürk A. DAK Irkı Sığırların Süt Verim Özelliklerinin Tip ve Vücüt Ölçüleri İle İlişkileri. Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, 1995.
4. Alpan O, Arpacık R. Sığır Yetiştiriciliği. Şahin Matbaası, Ankara, 1998.
5. Arpacık R. Sığır Yetiştiriciliği. Uludağ Üniv. Basımevi, Bursa. 1982
6. Batu S. Türkiye Sığır Irkları ve Sığır Yetiştirme Bilgisi. Ankara Üniv. Vet. Fak. Yay: 41. Ankara Üniv. Basımevi, Ankara, 1962.
7. Eker M. Göle ve Kazova İnekhanelerinde Yetiştirilen Doğu Anadolu Kırmızısı Sığırların Yetiştirme, Vücut Yapıları ve Çeşitli Verimleri ile Bunların Birbirleri ve Yerli Kara Sığırlarla Mukayesesi. Zir. Fak. Yayınları. 45, No: 29. Ankara, 1953.
8. Arıtürk E. Kazova İnekhanesinde Yapılmış Olan Doğu Anadolu Kırmızısı X Montafon (Esmer Irkı) Melezlemesi Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg. 5: 96– 112, 1959.
9. Vardar S, Yalçın BC. Doğu Anadolu Kırmızısı Sığırlarında Süt Veriminin Yaşla İlgisi, Standart Süt Verimi ve Sağım Süresi. Lalahan Zoot. Araşt. Enst. Derg. 5 (1): 1–9, 1959.
10. İlaslan M. Doğu Anadolu Kırmızısı, Esmer x DAK ile Simental X DAK F1 ve G1 Melezlerinin Çeşitli Özellikleri. Gaziosmanpaşa Üniv. Zir. Fak. Derg. 2 (11): 215–224, 1994.
11. Kendir HS. Çifteler Harası ve Eskişehir Bölgesi Halk Elindeki Boz ırk x Montafon Melezi Sığırların Beden Ölçüleri ve Başlıca Verimleri Üzerinde Araştırma. Ege Matbaası, Ankara, S: 30–84, 1960.
12. Kutsal A, Aktaş G. Karacabey Harası Yetiştirmesi İsviçre Esmer ırkı İneklerde Süt ve Yağ Verimlerine Tesir Eden Bazı Önemli Çevre Şartları ve Bunlara Ait Düzeltme Emsalleri Üzerinde Araştırmalar. Lalahan Zootekni Arş. Enst. S: 11–33, 1961.
13. Arıtürk E. Genel Zootekni. Fırat Üniv. Vet. Fak. Yayınları 14, Ders Kitabı 7, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1977.
14. Bayhan BS. Şark Kırmızısı Üzerinde Çalışmalar. Türk Vet. Hek. Dern. Derg. 11 ( 9 ): 5–9, 1941.
15. Sürücü O. Hafik İnekhanesi DAK Sığırlarının Beden Ölçüleri Üzerinde İncelemeler. Türk Vet. Hek. Der. Derg. 34 (3–4): 118–130, 1964.
16. Ulusan O. Elazığ İl Merkezine Bağlı Köylerde Yetiştirilen Sığır ve Koyunların En Önemli Beden Ölçüleri, Canlı Ağırlıkları, Çeşitli Verimleri ve Bunların Islah Tedbirleri. Fırat Üniv. Vet. Fak. Yayınları Elazığ, S: 17–20, 1976.
17. Vardar S, Yalçın BC. DAK İnekleri İle DAK x Esmer Irk (F1) İneklerin Beden Ölçüleri ve Canlı Ağırlıkları Üzerinde İncelemeler. Lalahan Zootekni Araşt. Enst. Derg. 1 (2): 5– 15, 1959.
18. Arpacık R. Entansif Sığır Besiciliği. Şahin Matbaası, Ankara, 1995.
19. Yalçın BC. Genel Zootekni. İstanbul Üniv. Vet. Fak. Yayınları, İstanbul, 1981
20. Eker M. Yerli Kara Buzağılarında Doğum Ağırlığı ve İçirilen Süt Miktarları Arasındaki Münasebetler. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yıllığı. S:221–237, 1953.
21. Arıtürk E, Budak S. Sultan Suyu Harasında Yapılmakta Olan Anadolu Kırmızısı Sığırı x Montafon Melezi F1 Buzağıları ile Doğu Anadolu Kırmızısı Buzağıların Canlı Ağırlıkları ve Beden Ölçüleri Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniv. Vet. Fak. Yayınları 148, Güven Matbası, Ankara, 1962.
22. Ulutaş Z, Akbulut Ö. Doğu Anadolu Kırmızısı Sığırlarında Büyüme ve Gelişme Özellikleri. Hayvancılık Araştırma Dergisi. 4 (2): 107–109, 1994.
23. Ulutaş, Z, Akbulut Ö, Tüzemen N, Özlütürk A. Farklı Sürelerde Sütten Kesilen DAK Buzağılarında Büyüme ve Gelişme. Lalahan Hay. Araşt. Enst. Dergi. 36 ( 2 ) : 54– 67, 1996.
24. Ertuğrul O. Ceylanpınar Tarım İşletmesinde Yetiştirilen Güney Anadolu Kırmızısı (G.A. K.) Sığırlarında Bazı Verim Özellikleri. Lalahan. Hay. Arş. Ens. Der. 33 (1–2): 1–12, 1993.
25. Yüce M. Doğu Anadolu Kırmızısı Sığırlarda Farklı Sürede Sütten Kesimin Büyüme Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Elazığ, 1998.
26. Medaniel BT, Muller RH, Corley EL. DHIA Factors For Projecting Incomplete Records to 305 Days . USDA-ARS. 44–164, 41 (6): 10–12, 1965.
27. Düzgüneş O, Elçin A. Hayvan Yetiştirme İlkeleri. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları. 978, Ders Kitabı: 288, Ankara, 1986.
28. Aysun G. Süt Ürünlerinde Analiz Yöntemleri. Ege Üni. Zir. Fak. Yay. No: 504, İzmir, 1991.
29. Batu S. Damızlık Seçimi ve Exterior Bilgisi. Ankara Üniv. Vet. Fak. Yayınları. No: 10, Ders Kitabı–8. 1951.
30. Sümbüloğlu K. Biyoistatistik. Özdemir Yayıncılık, Ankara, 1993.