KÖSEC AHMED TRABZONÎ’YE GÖRE NEFS VE NEFSİN KATEGORİLERİ

Tasavvufta, kulun kötü huyları ve çirkin vasıfları, kötü his ve huyların mahalli şeklinde tanımlanan nefs, mutasavvıfların ilk dönemden itibaren ilgi gösterdikleri bir konudur. Mutasavvıflar, seyr u sülûk eğitiminde nefsin bilinmesi ve tezkiye edilmesinin manevî terakkî için gerekli olduğunu söylerler. Bu eğitimde sâlike rehber olan mürşîd-i kâmiller, nefsi tanımlamaya çalışmışlar ve onu edindiği özelliklere bağlı olarak farklı kategorilere ayırmışlardır. Mürşîd-i kâmillerin mürîdlerine yaptırdığı aşamalı eğitimin amacı, nefsin kötü sıfatlarından uzaklaşması ve iyi sıfatlarının kalıcı hale gelmesidir. Neticede insan benliğini dönüştürüp ilahî tecellîlere mazhar olur ve hakikatı keşfedebelir. Bu makale XVIII. yüzyıl Osmanlı mutasavvıflarından Kösec Ahmed Trabzonî’nin, nefsin tekâmül sürecinde geçirdiği aşamalardaki tasavvufî düşüncelerini konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Nefs, Ruh, Huy, Mertebe

Nafs and Its Categories According to Kosec Ahmed Trabzoni

PDF

___

Cürcânî, Ali b. Muhammed es-Seyyid eş-Şerîf, Kitâbu’t-Ta’rifât, Beyrut 1985.
Çift, Salih, Hakim Tirmizî ve Tasavvuf Anlayışı, İnsan Yay., İstanbul 2008.
el-Hâdimi, Ebu Said Muhammed, Tarîkat-i Muhammediyye Şerhi: Berîka, çev. Bedrettin Çetiner, Hasan Ege, Seyfeddin Oğuz, Kahraman Yay., İstanbul 1989.
el-Isfehânî, Râgıb, Müfredât el-Fâzı’l-Kur’ân, tahk. Safvân Adnân Dâvûdî, Daru’l-Kalem, Beyrut 1997.
el-İskenderî, İbn Atâullah, Hikem’ül Atâiyye El-Muhkem Fî Şerhi’l Hikem, (Tasavvufî Hikmetler), şerh. Kastamonulu Ballıklızâde Ahmet Mahir, haz. Selahattin Hacıoğlu, Kurtuba Kitap, İstanbul 2011.
Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarîkatler, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay., İstanbul 2004.
Erginli, Zafer, İlk Sûfilerde Nefis Kavramı: Hâris Muhâsibî Örneği, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2001.
es-Sühreverdî, Ebû Hafs Şihâbüddin Ömer, Avârifü’l-Meârif, (Tasavvufun Esasları), çev. H. Kamil Yılmaz, İrfan Gündüz, Vefa Yay., İstanbul 1990.
Eşrefoğlu Rûmî, Müzekki’n-Nufûs, İstanbul 1971.
Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed b. Ahmed, İhyâu Ulûm’id-Dîn, I-V, tahk. Abdullah el-Halidi, Daru’l-Erkam, Beyrut ts.
Göktaş, Vahit, Üsküdarlı Muhammed Nasûhî ve Tasavvufi Görüşleri, Yayınevi, Ankara 2010.
İbn Arabî, Fusûsu’l-Hikem, tahk. Abdürrezzak Kaşânî.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem, Lisanü’l-Arab, I-XV, Beyrut 1990.