Bünyamin AKGÜL, Özlem AKSAKAL, Ahmet ŞAŞMAZ

Kolonkaya (Pertek-Tunceli) yöresi bakırlı damarların mineralojik ve jeokimyasal özellikleri

İnceleme alanı, Pertek (Tunceli) ilçesinin yaklaşık 15 km güneydoğusunda Kolonkaya köyü çevresinde yer almaktadır. Çalışma alanında, Geç Kretase (Senoniyen) yaşlı Elazığ Magmatitleri ve Orta-Geç Eosen yaşlı Kırkgeçit formasyonu yüzeyleme vermektedir. Kolonkaya cevherleşmeleri Geç Kretase (Senoniyen) yaşlı Elazığ Magmatitleri'ne ait diyoritik kayaçlar içerisinde, kırık zonlarına yerleşmiş damarlar halinde bulunmaktadır. Bu damarlar genelde KD-GB ve D-B doğrultulu olup, kalınlıkları 0,1-1,5 m., uzunlukları 40- 300 m arasında değişmektedir. Damarlar ve çevresinde killeşme, karbonatlaşma ve limonitleşme gibi yaygın alterasyonlar izlenmektedir. Damarların cevher mineralleri pirit, kalkopirit, fahlers, kovellin-kalozin, tetrahedrit-tennantit ve kübanittir. Gang mineralleri ise barit, kalsit, kuvars ve kaolendir. Cevherli örneklerin kimyasal analiz sonuçları buradaki cevherleşmelerin Ag, Cu, As, Sb ve Au açısından önemli olabileceğini göstermektedir. Burada Au-As, Cu-As, As-Sb, Au-Co ve Cu-Mn gibi elementler arasında genellikle doğrusal, metalik elementler ile Th, U, Ba ve nadir toprak elementleri arasında ise ters bir korelasyon ilişkisi vardır. Kolonkaya cevherleşmeleri, Geç Kretase sonu-Paleosen başında bölgeye yerleşen granitik intrüzyondan kaynaklanan hidrotermal çözeltilerin, diyoritik kayaçlar içerisindeki kırıkları doldurması sonucunda oluşmuş damar tipi cevherleşmelerdir. Cevherleşmeler görünen haliyle ekonomik özelliklere sahip değildir.

Mineralogical and geochemical features of the copper bearing veins in the Kolonkaya (Pertek-Tunceli) area

The study area is situated close to Kolonkaya, 15 km's southeast of Pertek. In the study area, Upper Creataceous Elazığ magmatics and Middle and Upper Eocene Kırkgeçit Formation crop out. Kolonkaya mineralization is occured as vein type fillings in the fracture zones of the dioritic rocks belong to Elazığ Magmatics. The strike of the veins are NE-SW and E-W. The veins extend between 0.1- 1,5 meters and their thicknesses vary between 40-300 meters on the surface. The ore mineral assemblage of the veins are pyrite, chalcopyrite, fahlore, tetrahedrite-tennantite, covellite-chalcocite, cubanite. Gangue minerals are kaolenite, calcite and baryte. The chemical analysis of the ore samples show that Ag, Cu, As, Sb and Au contents of those mineralizations are important. It is also observed that there are good positive correlations between Au-As, Cu-As, As-Sb, Au-Co and Cu-Mn; but negative correlations between Th, U, Ba and REE with metalic elements. The Kolonkaya mineralizations are thought to be formed by the hydrothermal solutions that originated from granitic magma intruding in dioritic rocks, filling the fracture zones and giving rise to vein type mineralizations. Apparently the mineralizations are not of economic size.

PDF

___

1. H. Naz, Elazığ-Palu dolayının jeolojisi, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı rapor no: 1360, (yayınlanmamış), 1979.
2. E. Tuna, Elazığ-Palu-Pertek bölgesinin jeolojisi, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Rapor no:1362,1979.
3. N. Avşar, Elazığ yakın kuzeybatısında stratigrafık ve mikropaleontolojik araştırmalar, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 84 s. Elazığ (yayınlanmamış), 1983.
4. Y. Tatar, Elazığ bölgesinin tektonik yapıları ve Landsat fotoğrafları üzerinde yapılan bazı gözlemler, Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni 14, 295-308,1987.
5. E. Aksoy, Pertek çevresinin jeolojik özellikleri ve bindirme fayı. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 6/2, 1-18. Elazığ, 1994.
6. M. İnceöz, Harput (Elazığ) yakın kuzeyi ve doğusunun tektonik özellikleri, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 112 s., Elazığ (yayımlanmamış), 1995.
7. A.F. Bingöl, Elazığ-Pertek- Kovancılar arası volkanik kayaçlarmın petrolojisi: Fırat Üniversitesi Fen Fakültesi Dergisi, 1, 9-21, Elazığ, 1982.
8. A.F. Bingöl, Geology of the Elazığ area in the Eastern Taurus Region, In: Tekeli, O. and Göncüoğlu, M.C. (Eds.), The Geology of the Taurus Belt, International symposium Proceedings, 209-216, 1984.
9. E. Yazgan, A Geodynamic evolution of the Eastern Region, In: Tekeli, O. And Göncüoğlu, M.C.(Eds.), The Geology of the Taurus Belt, International symposium Proceedings, 199-208, 1984.
10. HJ. Asutay, Baskil (Elazığ) çevresinin jeolojik ve petrografik incelenmesi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 176 s., Ankara, (yayımlanmamış), 1985.
11. E. Yazgan ve R.Chessex, Geology and tectonic evolution of the Southeastern Taurides in the region of Malatya. Turkish Association of Petroleum Geologists., 3 (1), 1-42, Ankara, 1991.
12. B. Akgül, Piran Köyü çevresindeki mağmatik kayaçlarm petrografik ve petrolojik özellikleri, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 128 s. Elazığ, (yayınlanmamış), 1993.
13. A. Sağıroğlu, Kızıldağ (Elazığ) cevherleşmelerinin özellikleri ve kökeni, Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 29, 5-13,1986.
14. A. Sağıroğlu, ve R.M.F., Preston, Ore Mineralogy of Kızıldağ Pb-Zn veins-with a special emphasis on the composition of the tetrahedrites, Journal of Fırat University, 2, 83-94,1987.
15. A. Şaşmaz, ve A. Sağıroğlu,, Billurik Dere (Elazığ) cevherleşmelerinin özellikleri ve kökeni, Maden Tetkik Arama Enstitüsü Dergisi, 110, 45-54,1990.
16. A. Sağıroğlu, Pertek-Demürek (Tunceli) skarn tipi manyetit ve ilişkili bakır cevherleşmeleri, Türkiye Jeoloji Bülteni, 35, 63-70,1992.
17. M. Altunbey, Tuzbaşı-Kanatburun-Ayazpmarı (Pertek-Tunceli) yöresindeki demir cevherleşmelerinin jeolojisi ve kökeni, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 186 s, Elazığ, (yayınlanmamış), 1996.
18. B. Akgül, ve A. Şaşmaz, Elazığ kuzeyinde pirometazomatik oluşuklar ve ilişkili Fe-Ti cevherleşmeleri, Türkiye Jeoloji Bülteni, 39/2, 39-49,1996.
19. A. Şaşmaz, ve A. Sağıroğlu, Çolaklı (Harput-Elazığ) damar tipi Pb-Zn cevherleşmelerinin jeolojisi: Türkiye Jeoloji Bülteni, 42/2, 17-24,1999.
20. Ö. Aksakal, Kolonkaya (Pertek-Tunceli) Bakır damarlarının mineralojik ve jeokimyasal özellikleri, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (yayınlanmamış), 2002,
21. E. Kipman, Keban'ın jeolojisi ve Keban şaryajı, İstanbul Üniversitesi Yerbilimleri Dergisi 1-2, 75-81, İstanbul, 1981.
22. S. Güzel, Elazığ K42 1/100 000'lik paftasının derlenmesi: Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisan Tezi (yayınlanmamış) , 1996 .
23. İ. Türkmen, Elazığ doğusunda Çaybağı Formasyonu'nun (Üst Miyosen-Pliyosen?) stratigrafisi ve sedimantolojisi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 34/1, 45-53, 1991.
24. İ. Ketin, Anadolu'nun tektonik birlikleri, Maden Tetkik Arama Enstitüsü Dergisi 66, 20-34, 1966.