Ayhan ÜNLÜ, Fatih ÇOBAN, Müslün Sara TUNÇ

HAZAR GÖLÜ SU KALİTESİNİN ZAMANLA DEĞİŞİMİ

Hazar Gölü Doğu Anadolu Fay Kuşağı üzerinde oluşmuş, 1248 m kotunda ülkemizin en önemli tektonik göllerinden biridir. Göl kapalı bir havza durumunda olup gölden çıkan sular, enerji amaçlı Hazar HES’dan çekilen su (2006 yılı Ocak ayından itibaren çekimler durdurulmuştur.), buharlaşma ve diğer kayıplardır. Ramsar sözleşmesine göre B Sınıfı sulak alan olan Hazar Gölü’nün doğal ve kültürel potansiyeli turizme ol-dukça elverişlidir. Bu çalışmada, 1993-1997 yılları arasında Hazar Gölü ile ilgili yapılmış olan bazı çalışma-lar, 2005 yılı Nisan-2006 yılı Mart arasında aylık peryotlarda dokuz örnekleme istasyonundan ve her istas-yonda beş farklı derinlikten alınan su örneklerinin analiz sonuçları karşılaştırılarak kalite değişimleri sebep-leriyle birlikte açıklanmış ve gölün korunması için gerekli önlemler sunulmuştur. Ayrıca göl seviyesinin yıllara bağlı değişimi incelenmiştir. Göl pH’sında zamana bağlı önemli bir değişim olmayıp bazik karakter-dedir. Amonyum azotu, toplam kjeldahl azotu, toplam fosfor ve bakteriyolojik parametrelerde zamanla azalma görülmesi gölün korunması amacıyla alınmış olan bazı tedbirlerin sonucudur. Ancak hala göl Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde verilen ötrofikasyon kontrolü sınır değerlerinin üzerinde toplam fosfor, KOİ, AKM gibi parametrelere sahiptir. Göl seviyesinde yıllar itibariyle çekime bağlı olarak değişmekle birlikte uzun zaman periyodunda sürekli bir düşüş gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hazar Gölü, Su Kalitesi, Kirlilik

PDF

___

1. APHA, AWWA and WPCF, 1989, Standard Methods For The Examination of Water and Wastewater.
2. Cici, M., 1995, “Hazar Gölü Su Kalitesi”, I. Hazar Gölü ve Çevresi Sempozyumu, 20 Mayıs, Sivrice, 23-26.
3. Çakmak, L. ve Demir, T., 1997, Su Kirliliği ve Etkileri, Çevre ve İnsan Dergisi, No:36, 27-29.
4. Çoban, F., 2007, Hazar Gölü Su Kalitesinin Araştırılması, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
5. Doğru, M. and Külahcı,F., 2004, Iso-radioactivity curves of the water of the Hazar Lake, Elazığ, Turkey, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, vol.260, No.3, 557-562.
6. DSİ, 1971, Elazığ- Uluova Sulama Projesi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
7. DSİ Raporları, 2007, Hazar Gölü ile ilgili yayınlanmamış resmi raporlar.
8. Emiroğlu, M.E., Baylar, A. ve Balı, S., 1998, “Hazar Gölü’nün Özellikleri ve Gelecek İçin Su Bütçesi”, II. Ulusal Hidroloji Kongresi, 22-24 Haziran, İTÜ, İstanbul, 105- 113.
9. Ellis, K.V., White, G. and Warn, A.E., 1989, Surface Water Pollution and Its Control, Antony Rome Ltd., Chippenham, Wiltshire.
10. Forsberg, C., 1998, Which policies can stop large scale eutrophication, Water Science and Technology, 37(3), 193-200.
11. Külahcı, F., Özer, A.B. and Doğru, M., 2006, Prediction of the radioactivity in Hazar Lake (Sivrice, Turkey) by artificial neural networks, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, Vol.269, No.1, 63-68.
12. Muslu, Y., 2001, Göl ve Haznelerde Su Kalitesi Yönetimi ve Alg Kontrolü, İSKİ, İstanbul.
13. Özmen, H., Külahçı, F., Çukurovalı, A. and Doğ-ru, M., 2004, Concentrations of heavy metal and radioactivity in surface water and sediment of Hazar Lake (Elazığ, Turkey), Chemosphere 55, 401-408.
14. Öztürk, M. ve Ünlü, A., 1996, “Hazar Gölü’nün Hidrolojik Özellikleri ve Hatunköy Barajı’nın Göl seviyesine Etkisi” , II. Hazar Gölü ve Çevresi Sempozyumu, 28-29 Mayıs, Sivrice.
15. Şen, B., Alp, M.T. ve Koçer, M.A.T., 2003, “Ha-zar Gölü (Elazığ) ve Özellikleri”, XII. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 2-5 Eylül, Elazığ, 87-105.
16. Thoman, R.V. and Mueller, J.A., 1987, Principle of Surface Water Quality Modelling and Control, Harper and Row Publishers, New York.
17. Tuna, A. ve Emiroğlu, M.E., 1995, “Hazar Gölü Su Rezervinin Sulamada Değerlendirilmesi” I. Hazar Gölü ve Çevresi Sempozyumu, 20 Mayıs, Sivrice, 15-22.
18. Ünlü, A., Uslu, G., Emiroğlu, M.E. ve Şekerdağ, N., 1996, “Hazar Gölü Su Kalitesinin Araştırıl-ması”, II. Hazar Gölü ve Çevresi Sempozyumu, 28-29 Mayıs, Sivrice.
19. Ünlü, A. ve Uslu, G., 1999, Hazar Gölü’nde Su Kalitesinin Değerlendirilmesi, Ekoloji Dergisi, 32 , 7-13.