Birsen ALTAY, Demet GÖNENER, Ceren DEMİRKIRAN

Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve aile desteğinin etkisi

Amaç: Bu çalışma Samsun OMÜ Tıp Fakültesi Hastanesinde çalışan hemşirelerde tükenme ve aile destek düzeylerinin bazı demografik özellikler ve mesleksel değişkenlerle ilişkisini araştırmak amacıyla planlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı tipteki bu çalışmanın verileri 15 şubat- 15 mart 2008 tarihleri arasında toplanmıştır. Veriler İç Hastalıkları ve Cerrahi Servisi'nde çalışan 191 hemşireden, Sosyo-demografik Veri Toplama Formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve Algılanan Aile Destek Ölçeği uygulanarak toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin istatistiksel analizleri için SPSS paket programının 10.0 sürümü kullanılmış, ANOVA ve t testinden yararlanılmıştır. Bulgular: Çalışma grubunun ADÖ puan ortalaması 33.17±6.07, duygusal tükenmişlik puan ortalamaları 28.18±10.96 duyarsızlaşma alt ölçeğinin puan ortalamaları 7.25±6.21 kişisel başarısızlık alt ölçeğinin puan ortalamaları 36.32±7.55 olarak belirlenmiştir. Yaş değişkenine göre, hemşirelerin, kişisel başarı puan ortalamalarında anlamlı düzeyde farklılaşma görülmüştür. Mezun olunan okul, çalışma süresi, ve medeni durum ile tükenmişlik ve aile destek ölçeği puanları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı saptanmıştır. Meslek seçimi değişkenine göre, duyarsızlaşma, kişisel başarısızlık ve aile destek puanları anlamlı düzeyde farklılaşmamıştır. Diğer taraftan meslek seçimi değişkenine göre duygusal tükenme düzeyleri arasında anlamlı düzeyde farklılaşma görülmüştür. Sonuç: Hemşirelerin “duygusal tükenme” ile “duyarsızlaşma” ve kişisel başarı alt boyutlarının ve Aile Desteği puan ortalamalarında anlamlı düzeyde farklılaşma bulunmamıştır. Hemşirelerde MTO alt ölçek puan ortalamalarının duygusal tükenme alanında "üst" sınırda yer aldığı ayrıca, duyarsızlaşma ve bireysel başarı alt ölçek puanlarının orta derecede olduğu saptanmıştır.

PDF

___

1) Cordes CL, Dougherty TWA. Review and an integration of research on job burnout. Acad Manage Rev 1993;18: 621-656.
2) Maslach C. Schaulefi WB, Leiter MP. Burnout. Annu Rev Psychol 2001;52:397-422.
3) Bakker AB, Schaufelı WB, Demeroutı E and et.al. Using equity theory to examine the difference between burnout and depression, Anxiety Stress and Coping 2000; 13:247-268.
4) Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. J Occup Behav 1981; 2:99-113.
5) Ökdem S. Tükenmişlik Sendromu. Sağlıcakla Dergisi 2008; 1:8-10.
6) Arıkan F, Gökçe Ç, Özer ZC ve ark. Tükenmişlik ve Hemşirelik. Hemşirelik Forumu 2006; 2: 14-17.
7) Canbaz S, Sünter T, Dabak Ş ve ark. Hemşirelerde Tükenmişlik Sendromu, İş Doyumu ve İşe Bağlı Gerginlik. Hemşirelik Forumu 2005; 4: 30-34.
8) Heim E. Stressonen der heilberufe. Zsclhpsychoson Med 1992; 38: 207-226.
9) Şahin D, Turan FN, Alpaslan N ve ark. Devlet Hastanesinde Çalışan Sağlık Personelinin Tükenmişlik Düzeyleri. Nöropsikiyatri Arşivi 2008; 45: 116-121.
10) Şen S, Yorulmaz H, Batmaz M. Acil Servis Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu 2007 http://www.istanbul112.com/makalesevim.doc Erişim Tarihi:15Aralık 2008.
11) Keel P. Psychological stress caused by work: burnout syndrome. Soz Praventivmed 1993; 2: 131-132.
12) Wright TA, Cropanzano R. Psychological well-being and job satisfaction a predictors of job performance. J Occup Health Psychol 2000; 5: 84-94.
13) Kaçmaz N. Tükenmişlik Sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi 2005; 68: 29-32.
14) Özer R. Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyi, Nedenleri ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: KATÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü 1998.
15) Aslan H, Ünal M. Tıpta Uzmanlık Öğrencisi Hekimlerde Tükenme Düzeyleri. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7: 39-45.
16) Çam O. Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri Ve Tükenmişliği Etkileyen Bazı Etmenlerin İncelenmesi, C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1992: 456-461.
17) Ergin C. Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara 1992:143-154.
18) Tevrüz S. Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları 1996.
19) Sorias O. Hasta ve Sağlıklı Öğrencilerde Yaşam Stresi; Sosyal Destek ve Ruhsal Hastalık İlişkisinin İncelenmesi. Seminer Psikoloji Dergisi 1992; 9: 33-49.
20) Gülseren Ş, Karaduman E, Kultur S. Hemşire ve Teknisyenlerde Tükenmişlik Sendromu ve Depresif Belirti Düzeyi. Kriz Dergisi 2000; 9: 27-38.
21) Sayıl I, Haran S, Ölmez Ş, Özgüven HD. Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri. Kriz Dergisi 1997; 5: 71-77.
22) Basım HN, Şeşen H. Mesleki Tükenmişlikte Bazı Demografik Değişkenlerin Etkisi: Kamu’da Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış 2006; 6: 15-23.
23) Özbayır T, Demir F, Candan Y ve ark. Ameliyathane Hemşirelerinin Tükenmişliğinin İncelenmesi. Hemşirelik Forumu 2006; 2:18-25.
24) Taycan O, Kutlu L, Çimen S ve ark. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Depresyon ve Tükenmişlik Düzeyinin Sosyo-Demografik Özelliklerle İlişkisi. Anadolu Psiki-yatri Dergisi 2006; 7: 100-108.
25) Karadağ G, Sertbaş G. Hemşirelerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri İle Bunları Etkileyen Bazı Değişkenlerin İncelenmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi 2002; 5: 8-15.
26) Aslan H, Alpaslan NZ, Aslan O, Ünal M. Hemşirelerde Tükenme, İş Doyumu ve Ruhsal Belirtiler. Nöropsikiyatri Arşivi 1996; 33:192-199.
27) Şenol V. Tükenme Sendromu ve Hemşireler. 7. Türkiye Acil Tıp Sempozyumu Bilimsel Çalışmaları, Gaziantep 2004.
28) Kavla İ. Hemşirelerde Tükenmişlik ve İş Doyumu. Hemşirelikte Yönetim ABD Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1998.
29) Aslankoç R,Öztürk M, Yıldırım NG. Koruyucu ve Tedavi Edici Sağlık Kurumlarında Çalışan Ebe ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeylerinin Araştırılması. Sağlık Çalışanlarının Sağlığı I. Ulusal Kongresi Kitabı, Ankara,1999:192.
30) Demir A. Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Tükenmişliği Etkileyen Bazı Faktörlerin İncelenmesi. Hemşirelik Programı Yüksek Lisans Tezi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1995.