1980 SONRASI TÜRKİYE’DE DIŞ BORÇLANMA ÜZERİNDE YURTİÇİ TASARRUFLARIN ETKİSİNİN ANALİZİ

Borçlanma ülkelerin en önemli finansman kaynaklarından biridir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerdeyurtiçi tasarrufların yetersiz olması nedeniyle ekonomik kalkınmanın sürdürülebilmesi için dış borçlanmayabaşvurulmaktadır. Dünyada dış borçlanma, yoğun olarak 1980’li yılların sonlarına doğru sermayehareketlerinin serbestleşmesiyle kendini göstermiştir.1990’ların ortalarından itibaren ise küreselleşmehızlanmış,, ülkelerin birbirlerine bağımlılıkları artmış, büyüyen kredi ihtiyacı yabancı kaynak kullanımtalebini arttırmıştır.Türkiye’de ise Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren dış borçlanmaya, zaman zaman başvurulduğugörülmektedir.1960’lı yıllarda yurtiçi tasarruf yetersizliğini gidermek, 1970’li yıllarda petrol krizi nedeniyleartan fiyatlar karşısında dış ödemeleri karşılayabilmek için dış borçlanmaya başvurulmuştur. 1980 yılındabaşlayan serbestleşme süreciyle ise, dış borçlanmaya daha çok gidilmiş, 1989 yılında yabancı sermayehareketlerinin serbestleştirilmesine yönelik alınan kararla ve özellikle kalkınmayı sağlamak amacıyla sık sıkbaşvurulan bir finansman yöntemi olmuştur.Türkiye’de 1980’li yıllardan itibaren dış borçlanma üzerinde yurt içi tasarrufların etkisinin analizedilmeye çalışıldığı bu çalışmada, kısa ve uzun vadedeki ilişki Johansen-Juselius eşbütünleşme ve EngleGranger (Vektör) hata düzeltme modeli kullanılarak analiz edilmiştir. Bu analize göre, hem uzun dönemdehem de kısa dönemde yurtiçi tasarruflar ile dış borçlanma arasında ters bir ilişki olduğunu göstermiştir.Buradan hareketle; Türkiye’nin dış borç sorununu çözmede öncelikli olarak, yurtiçi tasarruf miktarınıarttıracak politikalar uygulaması gerektiği söylenebilir. Türkiye’de yurtiçi tasarruflarda sağlanacak artış,ülkeyi dış borçlanmaya bağımlı olmaktan kurtarabilecektir.Anahtar Kelimeler: Dış Borç, Yurtiçi Tasarruf, Döviz Kuru, Eşbütünleşme, Vektör Hata Düzeltme

-

Debt is one of the most important financing sources of countries. External borrowing is done especially by Developing Countries in order to sustain economic progress, as domestic savings are inadequate. External borrowing in the World showed up by liberalization of capital flows towards the end of 1980s. Effective mid-1990s, globalization was accelerated, dependency of countries were increased, expanded credit needs increased the demand of outsourcing.Yet in Turkey, it is observed that external borrowing has been done from time to time since the Republic was announced. In 1960s, to resolve the lack of domestic savings and in 1970s, to meet external payments against increasing rates due to petrol crisis, external borrowing was put forward. With the liberalization process began in 1980, external borrowing increased, it began to be an often referenced financing tool, with the liberalization of foreign capital movements’ decision taken in 1989, and in order to maintain development. In this study, which tries to examine the effect of domestic savings on external borrowing in Turkey since 1980s, the short and long term relation between external borrowing and domestic savings was analyzed by using Johansen-Juselius co-integration and Engle-Granger (Vector) error correction models.According to the analysis; there is a negative relation between external borrowing and domestic savings both in short and long terms. Thus, in solving the problem of Turkey’s foreign debt as a priority, one can say policies that will increase the amount of domestic savings should be adopted. An increase in domestic savings in Turkey might save the country from being dependent on foreign borrowing