Türkiye'de Sağlikli Beslenmede Vergi Politikasinin Rolü

Sağlik temel insan haklarindan birisi olup, sağlikli beslenmeden geçmektedir. Sağlikli beslenmek ise besinlerin gerekli olduğu miktarda, kalitede, çeşitte, za- manda ve düzenli olarak vücuda girmesinin sağlanmasidir. Oysa gündelik ya- şamda kötü beslenme alişkanliği ve sağliksiz ürünlerin tüketiminin gittikçe art- masi gibi nedenlerle sağlikli beslenilememektedir. Bunlara hareketsiz yaşamdan kaynakli sorunlar da artarak eklenmektedir. Sorunlarin artmasi, çözüm arayiş- larini da birlikte getirmektedir. Bu çözüm yollarindan birisi de vergi politikasidir. Çalişmanin amaci, sağlikli beslenmenin vergi politikasiyla “neden” ve “nasil” teş- vik edilmesi gerektiğini literatür taramasi yapilarak ve Türkiye’de uygulanan bazi vergiler incelenerek ortaya koymak olmuştur. Çünkü vergiler iyi tasarlandiğinda aşiri tuzlu, yağli, şekerli ve benzeri gidalarin kullanimi azaltilabilecek ve sağlikli besinlerin kullanimi arttirilabilecektir. Vergi politikasi yoluyla hareketli yaşam da teşvik edilerek, hem sağlikli bir topluma ulaşilabilecek, hem de her geçen gün ar- tan sağlik harcamalarina bir çözüm yolu bulunabilecektir.

The Role of Tax Policy on Healthy Nutrition in Turkey

Health is one of the basic human rights and it is about dieting healthily. Healthy nutrition requires obtainment of necessary amount of food in desired quantity, quality, variety, period and regularity. However, contemporary eating habits do not conform with the healthy dieting due to unhealthy food consumption. Added to this, sedentary lifestyle also worsens the situation. Increased number of he- alth problems also raises search for solutions. One of the answers to this prob- lem is tax policy. The purpose of the study is to put forward why and how healthy nutrition should be encouraged by tax incentives by conducting literature review and analyzing some tax regulations implemented in Turkey. The study proposes that if the tax policy is designed well, the amount of the consumption of over salted, fat and su- gar and similar food can be decreased and the consumption of healthy food can be increased. By the right tax policy, a hectic lifestyle can be encouraged and an answer to ever increasing health costs can be found.

___

  • AYYILDIZ Yaşar, DEMİRLİ Yunus; (2015), “Obezite Vergisine İlişkin Halkın Düşünceleri: Türkiye’de Bir Alan Araştırması”, Business and Economics Research Journal, Volume: 6, Number: 2, pp. 59-78.
  • BACKES, Gunda; (2014), Ernӓhrung Bewusst geniβen und gesund bleiben, 10.1/011, Techniker Krankenkasse Gesund in die Zukunft, Hamburg, Mai.
  • BAYSAL, Ayşe; (2003), “Sosyal Eşitsizliğin Beslenmeye Etkisi”, C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi (25) 4, 2003 Özel Ekim, ss. 66-72. BESLER, H. Tanju; (2014), Beslenme ve Sağlık İlişkili Politikaların Belirlenmesinde Temel Yaklaşımlar, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, (09.12.2014).
  • BEYAZ, F. Banu, KOÇ, A. Ali; (2009), “Obezitenin Ekonomisi: Güncel Durum, Mücadele Politikaları ve Ekonomik Analizler”, EconAnadolu 2009, Anadolu Uluslararası İktisat Kongresi, 17- 19 Haziran, Eskişehir, Türkiye.
  • CRAIG, R., MINDELL, J., HIRANI, V., BRITAIN, G.; (2009), Health survey for England 2008: physical activity and fitness. National Centre for Social Research with permission of The NHS Information Centre.
  • ÇAPAR, Mustafa; (2004), “Özel Tüketim Vergisi ve Türkiye Uygulaması”, Sayıştay Dergisi: 52, Ocak-Mart, ss. 121-134.
  • DAURÙ, Ivonne und Sabine ABRAM; (2006), “Gesund essen Tag für Tag, Informationen über gesunde Ernährung”, Lebenshilfe Südtirol, Druckstudio Loe, Frangart.
  • DE ZWAAN, Martina; (2014), “Steuer gegen Übergewicht, Ernӓhrung”, NWZ Online, 23.10.2014, http://www.nwzonline. de/wirtschaft/steuer-gegen-uebergewichta19,0,2757353559. html, (12.12.20 14).
  • DPT; (2003), Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi Çalışma Grubu Raporu (Ulusal Gıda ve Beslenme Eylem Planı I. Aşama Çalışması Eki İle), T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Yayın No DPT: 2670, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, ISBN 975-19-3340-0 (Basılı Nüsha), Mart.
  • DÜNYA BESLENME DEKLARASYONU-1992; (1994), Dünya Beslenme Deklarasyonu 9, (Çevirenler: Gülgün Ersoy, Meral Aksoy), Roma, Aralık, Yıl 19, Sayı 2, Mart-Nisan.
  • DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO); (1998), Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sözlüğü, T.C. Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 814.
  • ERDOĞAN, Emrecan; (2010), “Romanya’nın Abur-Cubur Vergisi”, Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATAUM) e-bülten, Yıl 2, Sayı, 16, ss. 1-3.
  • Eziraatci.com; (2013), “Buğdayda Hektolitre Nedir”, Tarımsal Bilgiler, 7 Nisan 2013, http://www.eziraatci.com/ bugdaydahektolitre-nedir/html (18.12.2014).
  • FREEMAN, Mason W. and Christine JUNGE; (2006), Kolesterolünüzü Nasıl Düşürebilirsiniz? (Çeviren: Saadet Özkal), Acıbadem Sağlık Grubu ve Optimist Yayınları, Yayın No:47, Şubat, İstanbul.
  • FROBOSE, Ingo; (2006), Cyling & Health –Kompendium gesundes Radfahren–, Zentrum für Gesundheit Deutsche Sporthochschule, Köln.
  • FUNK, Kerstin; (2010), “Gesundheitspolitik in internationaler Perspektive”, APuZ 45, ss. 18-24.
  • GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI; (GİB) (2015a), Güncel KDV Oranları, http://www.gib.gov.tr/index. php?id=830 (20.02.2015).
  • GİB; (2015b), http://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/otv_ oranlari_tum/otv_3_sayili-OpenPage.htm, (10.03. 2015).
  • GİB; (2015c), Güncel ÖTV Oranları, http://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/otvoranlaritum/ozeltuketim oranlari-OpenPage.htm, (20.02.2015).
  • GLOSSAR; (2014), “Gesundheit und Krankheit”, http://www.klett. de/web/uploads/assets/3faafb46/ 1145a39aa94846a064310a2675b8277ee5d92d04.pdf (11.12.2014).
  • GÖKER, Cenker; (2011), Yönlendirici Vergilendirme, Turhan Kitabevi, Ankara.
  • HERMEY, Bettina; (2004), “Die Gesundheitspyramide –Ein neues Kommunikationsmodell für gesunde Lebensführung-“, Ernahrung-Umschau 51, Heft 10, ss. 402-408.
  • HESEKER, Helmut; (2014), “Gesunde Ernährung im Breiten- und Leistungssport”, Fachgruppe Ernährung und Verbraucherbildung Department Sport& Gesundheit Universität Paderborn, https:// dsg.uni-paderborn.de/fileadmin/evb/materialien/07_04_Ernaehrung-Sport-k.pdf, (14.12.20 14).
  • HILDEBRANT, Doris; (2014), “Gesunde Ernährung- Was heiβ das?”, http://laspo.de/images/1.1Gesunde Ernaehrungwasheisstdas4auf1.pdf, (14.12.2014).
  • KARABAŞ, Selma; (2011), Organik Ürünlerin Pazarlanmasında Üretici-Tüketici Davranışları ve Bu Davranışları Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi (Samsun İli Örneği), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı.
  • KARGI, Veli ve Cihan YÜKSEL; (2010), “Çevresel Dışsallıklarda Kamu Ekonomisi Çözümleri” Maliye Dergisi, Sayı 159, Temmuz-Aralık, ss. 183-202.
  • KUNZE, Michael, ELMADFA, İbrahim, usw.; (2010), “Die neue Ernӓhrungspyramide”, Journal für Ernӓhrungsmedizin (Jem), Bericht & Report, 12(2), 24 Juni, ss. 24–25.
  • MEDICLIN; (2008), “Wissenswertes zur Gesunden Ernährung”, Mediclin, MediClin Reha-Zentrum Bad Orb, 12.
  • NADAROĞLU, Halil; (1996), Kamu Maliyesi, Beta Yayınevi, İstanbul.
  • OECD; (2014), “Healt resources, OECD Better Policies for Better Lives”, (http://data.oecd.org/ healthres/health-spending. htm#) (16.12.2014).
  • ORDU GIDA VE YEM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ (2014), “Gıdada İdari Para Cezaları %10,1 Oranında Arttı”, http://ordu.tarim.gov.tr/Sayfalar/GormeEngellilerDetay. aspx?OgeId=190&Liste=Haber (14.06.2015).
  • OSTERREICHISCHE KREBSHILFE; (2010), Ein Wort zur Einleitung, Gesunde Ernӓhrung, Empfehlung-ABC-Rezepte, 100 Jahre Österreichische Krebshilfe, 04/10.
  • OTT, Verena (2013), “Mexiko: Debatte um die SoftdrinkSteuer”, Heinricht Böll Stiftung –Die grüne politische Stiftung-, Lateinamerika, http://www.boell.de/de/2013/12/20/mexiko-diemacht-des-konsumente (17.12. 20 14).
  • PİGOU, A.C.; (1947), A Study in Public Finance. 3rd edn, London: Macmillan.
  • PİGOU, A. C. (1952), The Economics of Welfare, New Brunswick: Transaction Publishers.
  • POWELL, Lisa M. and Frank J. CHALOUPK; (2009), “Food Prices and Obesity: Evidence and Policy Implications for Taxes and Subsidies”, The Milbank Quarterly A Multidisciplinary Journal of Population Health and Healt Policy, 87(1), pp. 229-257.
  • QUIROGA, Barbara Kloss; (2002), “Gesundheit und menschliche Grundbedürfnisse”, Universität Hamburg Lehrprojekt Globale Zukunftsfragen, WS 03, ss. 1-14.
  • RABİNOVİCH, L., vd.; (2012), "Further Study on the affordability of alcoholic beverages in the EU", Cambridge, RAND Europe, http://ec.europa.eu/health/alcohol/docs/alcohol_ rand_2012.pdf (10.10.2015).
  • RESMİ GAZETE; (RG); (2014), Organik Tarım Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından, Tebliğ No: 2014/45, Sayı: 29129, 24 Eylül, Çarşamba.
  • RG; (2006), Kurumlar Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 5520, Kabul Tarihi, 13.06.2006, Yayımlandığı Düstur, Tertip: 5, Cilt 45, 21.06.2006 tarihli, 26205 sayılı RG.
  • SASSI, Franco, BELLONI, Annalisa and Chiara CAPOBIANCO; (2013), “The Role of Fiscal Policies in Health Promotion”, OECD Healt Working Papers No. 66, OECD Publishing. Delsa/ Hea/WD/HWP (7), pp. 1-50.
  • SATMAN, İlhan, İMAMOĞLU, Şazi, YILMAZ, Candeğer ve Sema AKALİN; (2011), Diyabet ve Sağlıklı Beslenme, Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği, Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu, Hasta Eğitim Kitapçıkları Serisi 01, Ekim, İstanbul.
  • SEVELDA, Paul; (2010), Ein Wort zur Einleitung, Gesunde Ernӓhrung, Empfehlung-ABC-Rezepte, 100 Jahre Österreichische Krebshilfe, 04/10.
  • SOMERS, Charles; (2012), Besteht für Anleger Anlass zur Besorgnis über eine “Übergewichtssteuer”, Schroders Talking Point, September, ss. 1–4.
  • T.C. KALKINMA BAKANLIĞI; (2014), Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, T.C. Kalkınma Bakanlığı, Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Vergi-ÖİK Raporu 2023, Yayın No: KB: 2896- ÖİK: 736, Ankara
  • T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI; (2007), “Sağlıklı Beslenme” Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri, Ankara.
  • T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI; (1986), “Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesine Yönelik Ottawa Sözleşmesi”, ss. 17-21.
  • T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI; (2001), Sağlık 21 Herkese Sağlık, Türkiye’nin Hedef ve Stratejileri, Sağlık Bakanlığı Yayını, Ankara.
  • T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI; (2004), Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Mayıs.
  • T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI; (2008), Türkiye Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı, Risk Faktörlerine Yönelik Stratejik Plan ve Eylem Planı, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI; (2012), Stratejik Plan 2013-2017, Aralık, Ankara.
  • T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI; (2013), “Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı 2013-2017”, Ankara
  • T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI; (2014), Yeterli ve Dengeli Beslenme Sağlığın Temelidir, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı, Sağlıklı Beslenme Seri No: 01, http://www.ihsm.gov.tr/pdf/21.pdf (08.12.2014).
  • TURHAN, Salih; (1998), Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, İstanbul.
  • TURUNÇ, Seren; (2014), “Obezite Vergisi Sıkı Maliye Politikasının Bir Aracı Olabilir Mi?” T.C. Maliye Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başka nlığı, Özel Gündem, Şubat, ss. 1-10. TÜRK DİL KURUMU; (2015), “Politika”, Güncel Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php? option=com_ gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.558542355d3196.62366303 (20.04.2015).
  • UTTLEY, J. and R. LOVELACE; (2014), “Cycling promotion schemes and long-term behavioural change: A case study from the University of Schffield”, White Rose Research Online, April 27, pp. 1-22.
  • WAGNER A.; (1958), "Three Extracts on Public Finance," Translation of extract from Finanzwissenschaft in R.A. Musgrave & AT. Peacock, eds., Classics in the Theory of Public Finance (Nancy Cooke trans.), London: MacMillan.
  • WELTGESUNDHEIT ORGANISATION EUROPA; (1998), “Eine multisektorale Strategie für nachhaltige Gesundheit”, Eine Einführung zum Rahmenkonzept “Gesundheit für alle” für die Europӓische Region der WHO, “Gesundheit für alle”, Nr. 5, http://www.euro.who.int/data/ assets/pdffile/0006/ 109761/ EHFA5-G.pdf, (13.05.2015).
  • WELTGESUNDHEITORGANISATION; (2007), Die Herausforderung Adipositas und Strategien zu ihrer Bekämpfung in der Europäischen Region der WHO, Zusammenfassung, WHO Europa, (Redaktion: Francesco Branca, Haik Nikogosian und Tim Lobstein), CIP-Kurztitelaufnahme der WHO-Bibliothek, NLM Klassifikation: WD 210.
  • YILDIRIM, Mine, AKYOL, Aslı ve Gülgün ERSOY; (2008), Şişmanlık (Obezite) ve Fiziksel Aktivite –Enerji Dengesinin Aktivite Yönüne Bir Bakış–, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 729, Ankara: Klasmat Matbaacılık, Şubat.