Türkiye Sivil Havacılık Sektöründe Yoğunlaşma

İktisat teorisinde refahın ve etkinliğin belirleyicilerinden biri olan rekabet, pi- yasa yoğunlaşmasıyla doğrudan alakalıdır. Bu çalışmada Türk Sivil Havacılık Endüstrisi’nin 2011-2013 dönemi için yoğunlaşma derecesi ve rekabet düze- yi araştırılmaktadır. Yöntem olarak N-Firma yoğunlaşma oranı ve Herfindahl- Hirschman endeksleri kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda Türk sivil havacılık endüstrisinde yoğunlaşma oranının oldukça yüksek olduğu tespit edilmiştir ve re- kabet düzeyi oligopol piyasalarına yakın bir düzeyde seyretmektedir. THY firma- sı dışarda tutularak yapılan hesaplamada ise düşük dereceli yoğunlaşma görül- müştür. Dolayısıyla, yüksek yoğunlaşma derecesinin çoğunlukla THY’nin piyasa payının büyüklüğünden kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Concentration in Turkish Civil Aviation Marke

Competition as one of the determinants of welfare and efficiency, is related to market concentration. In this study, the concentration and competition in the Tur- kish Civil Aviation Industry is examined for the 2011-2013 period. N-Firm Con- centration Ratio and Herfindahl-Hirschman Indices are used for this purpose. We have concluded that concentration is very high and the level of competition is very close to oligopoly market structure in Turkish Civil Aviation Industry. The degree of concentration is, on the other hand, low when we have calculated the concentration excluding Turkish Airlines. The high degree of concentration is ca- used by the magnitude of market share of this company.

___

  • AKAN, Yusuf; (2002), “Türk İmalat Sanayinde Yoğulaşma:1980-96” Atatürk Üniversitesi, Cilt:16, Sayı: 5-6, ss.1-13. BAŞ, Mehmet; “Rekabeti Etkileyen Faktörlerden Pazar Yoğunlaşması ve Türkiye’deki Bazı Sektörlerin Yoğunlaşma Dereceleri”, http://www.mehmetbas.com/rekabeti-etkileyen- faktorlerden-pazar-yogunlasmasi-ve-turkiyedeki-bazi-sektorl- erin-yogunlasma-dereceleri/. 25.06.2015. BIKKER, A. Jacob; (2002), "Measure of Competition and Con- centration in The Banking Industry: Review of The literature", Economic&Financial Modelling, 9(1), pp. 53-98. BORENSTEIN, Severin; (1992), "The Evolution of U.S. Airline Competition", Journal of Economic Perspectives, 6(3), pp. 45- 73. BORENSTEIN, Severin and Nancy L. ROSE; (1994), "Com- petition and Price Dispersion in The U.S. Airline Industry", The Journal of Political Economy, 102(4), pp. 653-683. CLARKE, Roger, Stephen DAVIES and Michael WATERSON; (1984), "The Profitability-Concentration Relation: Market Pow- er or Efficiency?", The Journal of Industrial Economies, 32(4), pp. 435-450. COOK, Gerald N. and Jeremy GOODWIN; (2008), "Airline Net- works: A Comparison Hub-and-Scobe and Point-to-Point Sys- tems", Journal of Avitaion/Aerospace Education&Research, 17(2), pp. 50-60. ÇERMİKLİ, Hakan (1997), “Yarışabilir (Contestable) Piyasalar Teorisi, Charter Firmalar ve Avrupa Uluslararası Sivil Havacılık Piyasası”, Ekonomik Yaklaşım, Cilt 8, Sayı 26, ss.105-117. DİE; (2005), Dış Ticarette Yoğunlaşma 2003, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara. DURUKAN, T., ve Ç. HAMURCU; (2009), "Mobil İletişimde Pa- zar Yoğunlaşması “Türkiye ile Kazakistan, Kırgızistan, Taciki- stan, Türkmenistan ve Özbekistan Karşılaştırması”, Karadeniz Araştırmaları, 22(6), ss. 75-86. ERLAT, Güzin; “İhacat ve Endüstriyel Yoğunlaşma Arasındaki İlişkinin İmalat Sanayiinden Seçilmiş Bazı Sektörler Açısından incelenmesi”, http://arsiv.mmo.org.tr/pdf/10687.pdf . 24.08.2015 ERSOY, Mehmet Ş.; (1980), “Sanayiide Toplanmanın (Te- merküz) Alternatif Ölçüleri”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakül- tesi Dergisi, 9(2), ss. 139-155. GAILEY, Edwar D., Ashutosh DIXIT, Thomas W. WHIPLE, and Rajshekhar JAVALGI; (2012), "Price Dispersion in the Airline Industry: A Conceptual Framework and Empirical Analysis", American Journal of Management, 12(1), pp. 92-107. GOWRISANKARAN, Guatam; (2002), "Competition and Regu- lation in the Airline Industry", FRBSF ECONOMIC LETTER, 2002(1), pp. 1-3. GÖKTEPE, Hülya; (2007), "Hava Tasımacılıgı Sektöründe Rekabet Hukuku Kurallarının Uygulanması", Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), ss. 213-239. GÜNEŞ, Merih, Ahmet KÖSE ve Erinç YELDAN; (1997), "Input-Output Tablosu Sektör Tasnifine Göre Türkiye İmalat Sanayiinde Yoğunlaşma Eğilimleri 1985-1993", Ekonomik Yaklaşım, 8(26), ss. 33-47. GÜVEN, Aytekin ve Onur YENİ; (2013), "Türkiye İmalat Sanayiinde Yoğunlaşma, Karlılık ve Ücret İlişkisi: Yeniden", Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Der- gisi, 31(2) ss. 95-115. HERNANDEZ, Manuel A. and Steven N.WIGGINS; ” Nonlin- ear Pricing and Market Concentration in the U.S. Airline In- dustry”, http://econwebb.tamu.edu/common/files/workshops/ PERC%20Applied%20Microeconomics/2008_10_22_Manuel_ Hernandez.pdf. 12.07.2015. IŞIK, Cem; (2013), "Türkiye İmalat Sanayiinde Rekabet De- recesi ve Yoğunlaşma Düzeyi", EKEV Akademik Dergisi, 56(17), ss. 247-254. JOHNSTON, Ahren and John OZMENT; (2011), "Concentra- tion in The Airline Industry: Evidence of Economies of Scale?", Journal of Transportation Management, 22(2), pp. 59-74. KARATAY, Ertuğrul, Mustafa ŞAHİN, Paşa YALÇIN VE Yu- suf KIRTILIOĞLU; “Sivil Havacılık Sektörünün Uluslararası Düzeyde İncelenmesi”, http://mdk.anadolu.edu.tr/sites/mdk. anadolu.edu.tr/files/files/6.pdf. 20.05.2015. KAYNAK, Selahattin ve Yılmaz O. ARİ; (2011), "Türk Otomotiv Sektöründe Yoğunlaşma: Binek ve Hafif Ticari Araçlar Üzerine Bir Uygulama", Ekonomik Yaklaşım, 22(80), ss. 39-58. KATIRCIOĞLU, Erol; (1990), Türkiye İmalat Sanayiinde Yoğunlaşma ve Yoğunlaşmayı Belirleyen Faktörler, 1975-1985, TÜSES, İstanbul. KORUL, Vildan ve Hatice KÜÇÜKÖNAL; “Türk Sivil Havacılık Sektörünün Yapısal İncelenmesi”, http://www.acarindex.com/ dosyalar/makale/acarindex-1423877167.pdf. 10.06.2015. LEE, Darin; (2003), "Concentration and price trends in the US Domestic Airline Industry: 1990–2000", Journal of Air Transport Management, 9(2), pp. 91-101. MAZZEO, J. Mazzeo; (2003), "Competition and Service Quality in the U.S. Airline Industry", Review of Industrial Organization, 22(4), pp. 275–296. OKTAL, Hakan, ve Ender GEREDE; (2002), "Türk Sivil Havacılık Otoritesinin Yeniden Yapılandırılması", Amme İdaresi Dergisi, 35(4), ss. 103-120. ÖZENEN, C. Galip; (2003), Havaalanı Yatırımlarında Özelleştirme Dünyadaki Uygulamalar ve Türkiye İçin Öneriler, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü yayınları, Uzmanlık Tezi. PEGASUS; (2014), 1 Ocak 2013-31 Aralık 2013 Dönemi Yöne- tim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu, Pegasus Hava Taşımacılığı Anonim Şirketi, İstanbul. PEHLİVANOĞLU, Ferhat ve Erkam TEKÇE; (2013), "Türkiye Elektrik Enerjisi Piyasasında Herfindahl-Hirschman CR(m) Endeksleri ile Yoğunlaşma Analizi", AİBÜ Sosyal Bilimler En- stitüsü Dergisi, 13(1) ss. 363-385. PERLOFF, Jeffrey M.; (2011), Microeconomics: Theory and Ap- plications with Calculus, Pearson, USA. POLAT, Çetin; (2007), "Yoğunlaşma ve Piyasa İlişkisi Çer- çevesinde Türk Çimento Sektörünün Yapısal Analizi", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), ss. 67-116. REKABET KURUMU; “THY ile PEGASUS Arasındaki Rekabet İhlali Davası”, http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2 F1%2FDocuments%2FGerek%C3%A7eli+Kurul+Karar%C4% B1%2F14-54-932-420.pdf. 23.08. 2015 REYNOLDS-FEIGHAN, Aisling J.; (2007), "Competing Net- works, Spatial and Industrial Concentration in the US Airline Industry", Spatial Economic Analysis, 2(3), pp. 236-257. SHORT, David; (2013), An Empirical Analysis of Airline Net- work Structure: The Effect of Hub Concentration on Airline Op- erating Costs, Duke University Libraries, North Carolina. SGHM; (2015), Performans Programı 2015, Sivil Havacılık Ge- nel Müdürlüğü, Ankara. STAVİNS, Joanna; (1996), Price Discrimination in the Airline Market: The Effect of Market Concentration, Federal Reserve Bank of Boston, Boston. TOBB; (2012a), Türkiye Sivil Havacılık Meclisi Sektör Raporu 2011, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Ankara. TOBB; (2013b), Türkiye Sivil Havacılık Meclisi Sektör Raporu 2012, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Ankara. TOBB; (2014c), Türkiye Sivil Havacılık Meclisi Sektör Raporu 2013, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Ankara. THY; (2014d), 1 Ocak-31 Aralık 2013 Dönemine İlişkin Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu, Türk Hava Yolları A.O., İstanbul. WEISMAN, Dennis L.; (2005), "Market Concentration, Multi- Market Participation and Mergers in Network Industries", Re- view of Network Economics, 4(2), pp. 129-141. YAYLA, Münir; “Türk Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma ve Rekabet: 1995-2005”, https://www.bddk.org.tr/WebSitesi/ turkce/Raporlar/BDDK_Dergi/3888makale2.pdf. 20.082015. YAZGAN, A. Elif ve Sema YİĞİT; (2013), "Türk Sivil Havacılık Sektörünün Uluslararası Rekabetçilik Düzeyinin Analizi", Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 25(1), ss. 421-445. YOLAÇ, Sema; (2005), “Türkiye İmalat Sanayiinde Yoğunlaşma”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50(1), ss. 1088-1100.