D8 ÜLKELERİNDE SAĞLIK HARCAMALARI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: PANEL NEDENSELLİK ANALİZİ1

Bir ülkenin en başta gelen makroekonomik amaçlarından birisi, ekonomik büyüme hedefinin gerçekleştirilmesidir. 1960’lı yıllara dek büyümenin yegâne unsurlarından biri olarak kabul gören fiziki sermaye faktörüne alternatif olarak ortaya konulan bilgi ve yetenek gibi maddi olmayan unsurlar, büyüme tarihinde yeni bir dönem başlamasına da vesile olmuştur. Merkezine insanı alan ve beşeri sermaye olarak adlandırılan bu yeni kavram, toplumların gelişiminde büyük rol üstlenen; eğitim, sağlık ve nüfus gibi demografik faktörler aracılığıyla da dikkatleri üzerine toplamıştır. Ülkeler açısından sürdürülebilir nitelikte bir ekonomik büyümenin elde edilmesi, aynı zamanda o toplumu oluşturan bireylerin, hem fiziksel hem de ruhsal yönden sağlıklı olmalarına bağlıdır. Bu yönüyle sağlık kavramı, bir yandan işgücünün verimliliğini artırarak beşeri sermayenin oluşmasına katkı verirken, öte yandan da ekonomik büyümeyi desteklemektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin de dâhil (olduğu ve literatürde D8 olarak adlandırılan 8 ülke için sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki 2000-2019 arası yıllık veriler üzerinden D8 ülkesi için panel veri analizi ile Stata 15 programı ile araştırılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgularda; ekonomik büyüme ve sağlık harcamaları arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ekonomik Büyüme, D8 Ülkeleri, Sağlık Harcamaları

THE RELATIONSHIP HEALTH EXPENDITURES - ECONOMIC GROWTH IN D 8 COUNTRIES: PANEL CAUSALITY ANALYSIS

Keywords:

Ekonomik Büyüme, Sağlık Harcamaları, D8 Ülkeleri,

PDF

___

AĞIR, H. ve TIRAŞ, H. H. (2018). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Nedensellik Analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(4), 1558-1573.
AKAR, S. (2014), Türkiye’de Sağlık Harcamaları, Sağlık Harcamalarının Nisbi Fiyatı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 311-322.
ARSLAN, İ., EREN, M. V. ve KAYNAK, S. (2016). Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 287-310.
AMIRI, A. ve VENTELOU, B. (2012). Granger Causality Between Total Expenditure on Health and GDP in OECD: Evidence From the Toda–Yamamoto Approach. Economics letters, 116(3), 541-544.
BECKER, G. S. (1962). Investment in Human Capital: A Theoretical Analysis. Journal of Political Economy, 70(5), 9-49, doi.org/10.1086/258724.
BEDİR, S. (2016). Healthcare Expenditure and Eonomic Growth in Developing Countries. Advances in Economics and Business, 4(2), 76-86, doi.org/10.13189/aeb.2016.040202.
BLOOM, E. D. ve CUNNING, D. (2000) The Health and Wealth of Nations, Policy Forum: Public Health, www.sciencemag.org Science Vol: 287, 18 February 2000, http://houdekpetr.cz/!data/public_html/papers/health_economics/Bloom%20Canning%202000.pdf, 1207, 27.02.2022.
BOUSSALEM, F., BOUSSALEM, Z. ve TAIBA, A. (2014). The Relationship Between Public Spending in Health and Economic Growth in Algeria: Testing for co-integration and causality. International Journal of Business and Management, 2(3), 25-39. https://www.iises.net/download/Soubory/soubory-puvodni/pp25-39_ijobmV2N3.pdf, 28.02.2022.
BREUSCH, T. S. ve PAGAN, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253
ÇATALBAŞ, G. K. ve YARAR, Ö. (2015). Türkiye'deki Bölgeler Arası İç Göçü Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi ile Belirlenmesi. Alphanumeric Journal 3(1), 99-117. DEVLİN, N. ve HANSEN, P. (2001). Health Care Spending and Economic Output: Granger Causality. Applied Economics Letters, 8(8), 561–564.
DİNÇER, H. ve YÜKSEL S. (2019). Identifying the Causality Relationship Between Health Expenditure and Economic Growth: An application on E7 countries. Journal of Health Systems and Policies, 1(1), 5-23.
ERDİL, E. ve YETKİNER, H. (2009). The Granger-Causality Between Health Care Expenditure and Ooutput: A Panel Data Approach. Applied economics, 41(4), 511-518.
ESEN, E. ve ÇELİK, K. M. (2021). Economic Growth and Health Expenditure Analysis for Turkey: Evidence from time series. Journal of the Knowledge Economy, 1-15.
FISCHER, S. ve DORNBUSCH, R. (1998). Makro İktisat, Akademi & McGraw-Hill Yayınları, İstanbul. GROSSMAN, M. (1972). On the Concept of Health Capital and the Demand for Health. Journal of Political Economy, 80(2), 223–255. https://www.jstor.org/journal/jpoliecon, 26.02.2022.
HALICI-T., N. S., DOĞAN İ. ve DUMRUL C. (2016). Is Income Relevant for Health Expenditure and Economic Growth Nexus?, International Journal of Health Economics and Management, 16(1), 23-49.
HASSAN, M. S. ve KALIM, R. (2012). The Triangular Causality Among Education, Health and Economic Growth: A Time Series Analysis of Pakistan. World Applied Sciences Journal, 18 (2): 196-207.
HOWITT, P. (2005). Health, Human Capital and Economic Growth: A Schumpeterian Perspective. Cambridge: The MIT Press.
KAR, M., AĞIR, H. ve TÜRKMEN, S. (2019). Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkelerde Elektrik Tüketiminin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Panel Ekonometrik Analizi. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(3), 37-48, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/963078. 25.02.2022.
KİBRİTÇİOĞLU, A. (1998). İktisadi Büyümenin Belirleyicileri ve Yeni Büyüme Modellerinde Beşeri Sermayenin Yeri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53(1), 207-230.
KONAT, G. (2021). Sağlık Harcaması ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkeleri İçin Panel Veri Analizi. Journal of Yaşar University, 16(61), 348-360.
LI, H. ve HUANG, L. (2009). Health, Education, and Economic Growth in China: Empirical Findings and Implications. China Economic Review, 20, 374-387, doi.org/10.1016/j.chieco.2008.05.001.
MEHRARA, M. ve MUSAI, M. (2011). The Cusality Between Health Expenditure and Economic Growth in Iran. Int. J. Eco. Res., https://www.ijeronline.com/documents/volumes/Vol2%20issue%204/ijer20110204(2).pdf, 2(4), 13-19, 12.02.2022.
MINCER, J. (1974). Schooling, Experience and Earnings. New York: Columbia University Press.
MUSHKIN, S. J. (1962). Health as an Investment. Journal of Political Economy, 70(5), 129-157. https://www.jstor.org/journal/jpoliecon, 12.02.2022.
ÖZBEK, S. ve TÜRKMEN, S. (2020). Finansallaşma, İşsizliği Artırıyor mu? E7 Ülkelerinden Yeni Kanıtlar. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 9(3), 2096-2115.
PARLAKYILDIZ, M, F. (2011). Fikrî Mülkiyet Haklarının Ekonomik Büyümeye Etkileri: G8 Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı: Adana.
PESARAN, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. University of Cambridge, Faculty of Economics, Cambridge Working Papers in Economics, 0435.
PESARAN, M. H.& YAMAGATA, T. (2008). Testing Slope Homogeneity in Large Panels. Journal of Econometrics,142(1), 50-93.
PESARAN, M. H., ULLAH, A. ve YAMAGATA, T. (2008). A Bias-Adjusted Lm Test of Error Cross-Section Independence. The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
POLAT, M. ve NAİMOĞLU, M. (2019). Faiz Oranlarının Firmaların Piyasa Değerine Etkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 115-121.
PRADHAN, R. P. (2011). Effects of Health Spending on Economic Growth: A Time Series Approach. Decision, 38(2), 68-83.
RANA, R. H., ALAM, K. ve GOW, J. (2020). Health Expenditure and Gross Domestic Product: Causality Analysis by Income Level. International Journal of Health Economics and Management, 20(1), 55-77.
ROSEN, S. (1976). A Theory of Life Earnings. Journal of Political Economy, 84(4), 45-67. https://www.jstor.org/journal/jpoliecon, 15.02.2022.
SCHULTZ, T. W. (1961). Investment in Human Capital. American Economic Review, 51, 1-17. https://www.aeaweb.org/journals/aer, 14.02.2022.
SETHI, N., MOHANTY, S., DAS, A. ve SAHOO, M. (2020). Health Expenditure and Economic Growth Nexus: Empirical Evidence from South Asian Countries. Global Business Review, 0972150920963069.
SOLOW, R. M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth. The Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65-94, doi.org/10.2307/1884513.
ŞEN, A. ve BİNGÖL N. (2018). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(1), 89-106.
TANG, C. F. (2010). Revisiting theHealth-Income Nexus in Malaysia: ARDL Cointegration and Rao's F-Test for Causality. MPRA papers, No. 27287.
TÜRKMEN, S. ve ÖZBEK, S. (2021). Is Unemployment Hysteresis Valid in Brics-t Countries? Evidence From Panel Fourier Lm Approach. International Social Sciences Studies Journal, 7(78), 542-549.
UZAWA, H. (1965). Optimal Technical Change in an Aggregate Model of Economic Growth. International Economic Review, 6, 18-31, doi.org/ 10.2307/2525621.
WANG, K. M. (2011). Health Care Expenditure and Economic Growth: Quantile Panel-Type Analysis. Economic Modelling, 28, 1536-1549, doi.org/10.1016/j.econmod.2011.02.008.
XHINDI, T., KRIPA, E. ve SHESTANI K. (2020). Causality Between Economic Growth and Health Expenditure: A time Series Analysis From 1996 till 2017 in Albania. Wseas. Transactions on Environment and Development, Doi: 10.37394/232015.2020.16.29, https://www.wseas.org/multimedia/journals/environment/2020/a585115-041.pdf, 10.02.2022.
VERULAVA, T. (2019). Health Capital, Primary Health Care and Economic Growth. Eastern Journal of Medicine, 24(1), 57-62, doi.org/10.5505/ejm.2019.35762.