PROF. DR. NECATİ ÖNER’DE HÜRRİYET ANLAYIŞI

Makalenin ana konusunu oluşturan hürriyet problemi, felsefe sahasındaki temel meselelerden biridir. Geçmişten günümüze birçok düşünür bu konu üzerine açıklamalarda bulunarak, meselenin anlaşılması için çaba sarf etmiştir. Hürriyeti anlama ve açıklama çabasına giren, onun insan için gerekli olduğunu savunan düşünürlerden biri de son dönemlerde yetişen, yaptığı çalışmalarla Türk insanının ufkunu açmaya, düşünceleriyle insanlara yön vermeye çalışan fikir ve düşünce adamı Prof. Dr. Necati Öner’dir. Çalışmamızda öncelikle hürriyet kavramına ve bazı düşünürlerin hürriyet ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Daha sonra Necati Öner’in hürriyet üzerine açıklamaları yer almaktadır. Hürriyet anlayışının farklı biçimlerde ortaya çıkmasının nedeni zihniyet farklılıklarıdır. Öner, en genel anlamda hürriyeti ‘bir insanın istediği şeyi yapma veya yapmama iktidarı’ şeklinde açıklamaktadır. Öner, öncelikle hürriyeti metafizik ve pratik alan olmak üzere iki alanda açıklamaya çalışmaktadır. Metafizik anlamda anlaşılması gereken hürriyet insanlara has olan hürriyettir. İnsanlar için kullanılan hürriyet, bilinçli ve farkında olunarak yapılan eylemleri kapsadığı için diğerlerinden farklı bir yapıya sahiptir. Pratik alanda ise seçme ve eylem hürriyeti olarak iki alanda ele alınmaktadır. Öner, insanın istediğini seçip sonra onu ‘yaptığında’ kendisini hür hissedeceğini, ancak bu eyleminin bir engelle karşılaştığında hürriyetsizliğinin bilincine varabileceğini bunun için bütün insan hürriyetlerinin temelinde ‘seçme’ ve ‘eylem’ unsurlarının olduğu sonucunu çıkartmaktadır.

Prof. Dr. Necati Öner’s Perception of Liberty

The problem of liberty, which is the main concern of the article, is one of the key issues in the area of philosophy. From past to present, many thinkers explicated this issue and made an effort to elucidate it. One of the thinkers, who struggled for the understanding and explaining liberty and also advocated its necessity for people is intellectual and thinker Prof. Dr. Necati Öner. Grown up in the recent period, he expanded the Turkish people’s horizons and directed them through his thoughts. In our article, first the definitions and the views of some thinkers about liberty is given. Then, the explanations of Necati Öner about liberty is reviewed. The reason why liberty occurred differently is the diversity of views. Öner, in general, defines liberty as ‘the power of a person who does or does not do the thing he wants’. Öner tries to clarify the liberty in two areas which are metaphysics and practice. The liberty which should be understood in metaphysical area is special for people. The liberty that is used for people differs from the others because it includes conscious and awarress of actions. The practical area is discussed in two parts, these are choice and action liberty. Öner infers that if a person chooses what he wants and “acts/does” it, he will feel free himself. However, if this “acting/doing” meets with an obstacle, he will comprehend his subjugation. Therefore, he concludes that all human liberty provides ‘choice’ and ‘action’ as a basis.

___

  • • Elibol, Saadettin, “Hürriyet ve Sorumluluk Bilinci, Necati Öner”, Felsefe Konuşmaları, Akçağ Yay., 2. Baskı, Ankara, 1991.
  • • Öner, Necati, İnsan Hürriyeti, Selçuk Yay., Ankara, 1982.
  • • ----------------, Stress ve Dini İnanç, T. Diyanet V. Yay., 3. Baskı, Ankara, 1988.
  • • ----------------, Felsefe Yolunda Düşünceler, M.E.B. Yay., İstanbul, 1995.
  • • ----------------, Felsefe Yolunda Düşünceler (Genişletilmiş 2. Baskı), Akçağ Yay., • Ankara, 1999.
  • • ----------------, “Kurtuluş İslam’dadır”, Tercüman Gazetesi, 19 Ağustos 1979.
  • • ----------------, “Din Aleyhtarlığı ve Din Dersleri”, Tercüman Gazetesi, 4 Eylül 1981.
  • • ----------------, “Yeni Tasarıda Din Hürriyeti”, Tercüman Gazetesi, 1 Ağustos 1982.
  • • ----------------, “Hürriyetin Sınırı”, Felsefe Dünyası, Sayı: 17, Ankara, 1995.
  • • ----------------, “İnsandan Beklenen”, Felsefe Dünyası, Sayı: 22, Ankara, 1996.
  • • Spinoza, Etika, Çev. H. Ziya Ülken, M.E.B. Yay., 2. Baskı, İstanbul, 1965.