İslam Dünyasında Tercüme Hareketlerinin Felsefî Düşüncenin Gelişimi Açısından Üstlendiği Rol Üzerine Bir İnceleme

Bu makalede üzerinde durmak istediğim konu, MS 6.yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Batı dünyasında sönmeye yüz tutan felsefe geleneğinin MS 8.yüzyılın sonu ve 9.yüzyılın ilk çeyreğinde İslam dünyasına nasıl intikal ettiğini açıklığa kavuşturmaya çalışmak olacaktır. Bu şekilde felsefe tarihindeki MS 6.yüzyıl ile MS 8.yüzyıl arasındaki dönemin anlaşılması, bunun yanında İslam dünyasında gerçekleşen “Felsefî Tercüme” ile tarihî bir perspektif içerisinde bağlantı kurulması kolaylaşacaktır.

A Review on the Role of Translation Movements in the Islamic World with Repect to the Development of Philosophical Thought

In this article, I will try to clarify how the philosophical tradition that has been faded away in the Western world since the first quarter of the 6th century AD was transferred to the Islamic world at the end of the 8th, and the first quarter of the 9th, century AD. In this way, it will be easier to understand the period between the 6th and 8th centuries AD in the history of philosophy, as well as to establish a connection with the “Philosophical Translation” in the Islamic world in a historical perspective.

PDF

___

• Alper, Ömer Mahir, İslam Felsefesine Giriş, İslam Felsefesi Tarihi I, ed: Bayram Ali Çetinkaya, Grafiker Yayınları, Ankara, 2012.
• Bayrakdar, Mehmet, Bağdat Felsefe Mektebi, İslam Medeniyetinde Bağdat Uluslararası Sempozyum Bildirileri, İstanbul, 2008.
• Bayrakdar, Mehmet, İslam Felsefesine Giriş, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1988.
• Bıçak, Ayhan, Felsefeyi Kavramak, Kutadgubilig, Sayı 31, Eylül 2016.
• Boer, T.J.De, İslam’da Felsefe Tarihi, çev. Yaşar Kutluay, Anka Yayınları, İstanbul, 2001.
• Celal, Vahit, İslam Medeniyetinin Yitik Mirası Harezm Me’mun Akademisi, Araştırma Yayınları, Ankara, 2018.
• D’ancona, Cristina, Yunancadan Arapçaya İntikal Eden Miras: Tercüme Edilen Yeni-Eflatunculuk, İslam Felsefesine Giriş, ed: Peter Adamson ve Richard C.Taylor, çev. Cüneyt Kaya, Kule Yayınları, 2018.
• Demirci, Mustafa, Beytü’l-Hikme, İnsan Yayınları, İstanbul, 1996.
• Demirci, Mustafa, Helen Bilim ve Felsefesinin İslam Dünyasına İntikalinde/ Tercümesinde Harranlı Sabiîlerin Rolü, I.Uluslararası Katılımlı Bilim Din ve Felsefe Tarihinde Harran Okulu Sempozyum Bildirileri, ed: Ali Bakkal, Cilt 1, Şanlıurfa, 2006.
• Demirli, Ekrem, İbnü’l-Arabî ve Sadreddin Konevi: İlimlerin Tedâhul Devrinde Tasavvuf ve Felsefe, İslam Felsefesi Tarih ve Problemler, ed: Cüneyt Kaya, İSAM Yayınları, İstanbul, 2013.
• Fahri, Macit, İslam Felsefesi Tarihi, çev. Kasım Turhan, İklim Yayınları, İstanbul, 2002.
• Görgün, Tahsin, İlahi Sözün Gücü Varlık ve Bilgi Kaynağı Olarak Kur’an, Külliyat Yayınları, İstanbul, 2017.
• Görgün, Tahsin, “Dinî İlimlerin Teşekkülü ve İlk Dönem Âlim Tipleri”, İslam Düşünce Atlası, ed: İbrahim Halil Üçer, Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Cilt: 1, 3. Basım, 2019.
• Gutas, Dmitri, Origins in Baghdad, The Cambridge History of Mednieval Philosophy Vol.I, ed.Robert Pasnau, Cambridge University Press, 2010.
• Gutas, Dmitri, Yunanca Düşünce Arapça Kültür, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2003.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin, Kadim Felsefe İslam Dünyasına Nasıl ve Hangi Yol İle Girdi, sad. İbrahim Çapak, Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi, Yıl: 2, Cilt: 2, Sayı: 1, Bahar 2016.
• İbn Arabi, Fusûsu’l-Hikem, çeviri ve şerh: Ekrem Demirli, Alfa Yayınları, İstanbul, 2017.
• İbn Nedîm, el-Fihrist, nşr. İbrahim Ramazan, Beyrut, 1411.
• İbn Sina, Kitabu’ş-Şifa, Mantığa Giriş (Medhal),Çeviren: Ömer Türker, Litera Yayınları, İstanbul, 2013.
• İslam Felsefesine Giriş, editörler: Peter Adamson ve Richard C.Taylor, çev. Cüneyt Kaya, Kule Yayınları, 2018.
• Kaya, Mahmut, “Beytü’l-Hikme”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 6.cilt, 1992.
• Kaya, Mahmut, Felsefenin İslam Dünyasındaki Serüveni II, İslami Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, 1995.
• Kaya, Mahmut, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, Klasik Yayınları, İstanbul, 2005.
• Libera, Alain de, Ortaçağ Felsefesi, çev. Ayşe Meral, Litera Yayınları, İstanbul, 2016.
• Macit, Muhittin, “Tercüme Hareketleri”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, Cilt: 40.
• Polatoğlu, Selahattin, “Beytü’l-Hikme”, İslam Düşünce Atlası, ed: İbrahim Halil Üçer, Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Cilt: 1, 3. Basım, 2019.
• Şeşen, Ramazan, İslam Dünyasında İlk Tercüme Faaliyetlerine Umumî Bir Bakış, İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 3-4, 1979.
• Taş, İsmail, “İslam Düşüncesinde Bir Zihniyet Dönüşümü”, Marife, Cilt: 3, Yıl: 6, 2006.
• Üçer, İbrahim Halil, Antik-Helenistik Birikimin İslam Dünyasına İntikali, İslam Felsefesi: Tarih ve Problemler içinde, editör Cüneyt Kaya, İSAM Yayınları, İstanbul, 2013.
• Ülken, Hilmi Ziya, Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü, Ülken Yayınları, İstanbul, 2007.
• Vural, Mehmet, İslam Felsefesi Tarihi, Elis Yayınları, 2016.
• Абдуҳалимов, Баҳром, Байт Ал-Ҳикма ва Марказий Осиё Олимларининг Бағдоддаги Илмий Фаолиятлари, O’zbekiston, Toshkent, 2010.
• Азизов, С., Марказий Осиёда Астрономия ва Улуғбек Мактаби, O’zbekiston Nashriyoti, Toshkent, 2009.
• Бартольд, В. В, Культура мусульнанства, Соченения Том-6, Издательство Наука, Москва, 1966.
• Бартольд, В. В., Мир Али-Шир и политическая жизнь, Соченения Том-2, Часть-2, Издательство Наука, Москва, 1964.
• Бўриев, О., Ўрта Осиеда IX-XII ва XIV-XV Асрлардаги Илмий Ворисийлик Ҳақида, O’zbekistonda Ijtimoiy Fanlar, Издательсво Фан, 7-8, 1999.