HUME’UN ADALET KURAMI

Hume, ahlakın akılla değil de duygularla temellendirildiğini vurgulaması nedeniyle, anti rasyonalist ve bir ampirist olarak bilinir. Erdem duygusu ve iyilikseverliğimizin akıldan çok duygudaşlık duygusuna bağlı olduğu gibi; o, erdem ve doğruluğa ilişkin yargılarımızın aklımızdan çok duygudaşlık kapasitemize bağlı olduğuna inanır. Hume’un düşüncesinde, adalet doğal değil, aksine “yapay bir erdemdir”. Hume’a göre, adaletin varlığı insanların aralarında “fiilî anlaşmalarına” bağlıdır; çünkü adalet duygusu birincil güdüsü başkalarının yararını düşünme duygusudur. Bundan dolayı Hume, psikolojik egoizmi reddeder. O, adalet teorisini açıklamada toplumsal çıkarı merkeze koyar. Hume, bu yolda, Bentham ve Mill gibi yararcı filozofları etkilemiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hume, adalet, yapay erdem, iyilikseverlik, yararcılık.

HUME’S JUSTİCE THEORY

Hume is seen as an empiricist and an anti-rationalist because of his emphasis on sentiment as the basis of morality. He believes that judgments about virtue and rightness depend on our capacity for sympathy rather than on the form of reason, which in turn, being virtuous depends on feelings such as benevolence and sympathy rather than on reason. To Hume, justice is not a natural but an “artificial virtue”. Hume argues that justice arises from the “convention” among people. Since, the primary motive of justice is the consideration of the interest of others. In this way, Hume rejects psychological egoism in the account of justice. He places social utility at the centre of his explanations for the theory of justice. In this respect, Hume influenced utilitarian philosophers such as Bentham and Mill in the development of their theories.

Keywords:

Hume, justice, artifical virtue, benevolence, utilitarianism.,

PDF

___

Aristoteles, Nikomakhos’a Etik, çev. Saffet Babür, Bilgesu Yayıncılık, Ankara, 2007.
Broadie, Alexander, The Tradition of Scottish Philosophy, A New Perspective on Enlightenment, Edinburgh, 1990.
Hirş, Ernest, Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi Dersleri, Güncel dile uyarlayan, Selçuk Baran (Veziroğlu), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara, 2001.
Hobbes, Thomas, Elementa Philosophica DE CİVE, Yurttaşlık Felsefesinin Temelleri, çev. Deniz Zarakolu, İstanbul, 2007.
http://www.theoi.com/Daimon/Dikaiosyne.html
Hume, David, A Treatise of Human Nature, (Treatise), Ed. Selby, Bigge, Great Britain, 1960.
Hume, David, Ahlak, çev. Nil Şimşek, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2010.
Hume, David, An Enquiry Concerning Human Understanding, (Enquiry),The Open Court Publishing Co, Chicago, 1927.
Hume, David, İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme, (İnceleme) çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul, 1996.
Hume, David, An Enquiry the Principles of Morals (EPM), Oxford Universty Press, London, 1998.
Hume, David, İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme, (İnceleme) çev. Ergün Baylan, Bilgesu Yayıncılık, Ankara, 2009.
Kabaağaç, Sina, Alova, Erdal, Latince Türkçe Sözlük, İstanbul, 1995, s. 331.
Kempt Smith, Norman, The Philosophy of David Hume A Critical Study of Its Origins And Central Doctrines, Edinburgh, 1940.
Magee, Bryan, Büyük Filozoflar, Platon’dan Wittgenstein’e Batı Felsefesi, çev. Ahmet Cevizci, İstanbul, 2000.
Mautner, Thomas, Dictionary of Philosophy, Printed in United Kingdom, 2005.
Rawls, John, A Theory of Justice, Oxford, Oxford University Press, 1999.
Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Ankara, 2005.