ADORNO VE FOUCAULT: İKTİDAR VE HAKİKAT ÜZERİNE BİR KARŞILAŞTIRMA

Adorno, tümel olanın/toplumsalın ve akılsallık temelindeki hakikat düşüncesinin iktidarına karşı, bir kendini ifade etme ve özgürleşme biçimi olarak önerdiği sanatsal alanda tikelliğimizi ortaya koyma düşüncesini benimsemektedir. Foucault ise tikelliğimzi, kendiliğimizi başkaldırıyla bir arada, diyalog içinde gerçekleştirip hakikat söylemiyle birlikte yürüyen iktidara direnebileceğimizi, iktidar ilişkilerinin dışında bir yaşam biçimi geliştirebileceğimizi dile getirmektedir. Bu çalışmada, hakikat ve iktidar konusunda, Adorno ve Foucault’un görüşleri karşılaştırmalı olarak ele alınıp değerlendirilmektedir.   Öncelikle, ortaya koydukları düşünceler bakımından Adorno ve Foucault’ya temel olan Hegel, Marx, Nietzsche ve Freud’un düşüncelerine yer verilecektir. Ancak onlardan önce hem tümel- tikel ilişkisi bağlamında önemli bir yere sahip olan hem de bu filozof ve düşünürlerin ona gerek karşı çıkışlarıyla gerekse bağlılıklarıyla Aydınlanma kısaca ele alınacaktır.    Sonra, Adorno’nun Aydınlanma ve özdeşlik eleştirisine bağlı olarak ‘kültür endüstrisi’ tespiti ve çözümlemesi incelenmekte ve hakikatin kuşatıcılığı ve tümelin tikel üzerindeki iktidarıyla ilgili düşünceleri, onun ‘Estetik Kuramı’ ve sanat görüşü -kültür üzerine söyledikleri de- hesaba katılarak ele alınmaktadır. Bununla birlikte, Foucault’nun hakikat ile iktidar üzerine söyledikleri geniş bir şekilde incelenmekte ve onun iktidara direniş bağlamında dile getirdiği farklı yaşama biçimlerinin olabileceği önerisi, özgürlük ve diyalog görüşleri bağlamında ele alınmaktadır. Foucault’un söylediklerini Adorno’nun söyledikleriyle kıyaslayarak, birlikte yaşanabilir bir dünyanın ancak başka kişilerle diyalog içerisinde olabileceği gösterilmeye çalışılacaktır.

Adorno and Foucault: A Compare on Truth and Power

___

  • Deleuze G. (2006) Müzakereler, çev. İnci Uysal İstanbul: Norgunk Yayıncılık