Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Temelli Mühendis Kültürünün Dönüşümü

Bu çalışmada, “ Toplumsal Cinsiyet Temelli Mühendislik Kültürü” kavramsal aracını kullanarak, yakın zaman Türkiye’sinde toplumsal cinsiyet temelli mühendislik kültürünün inşasını anlamaya çalıştım. Mühendislik mesleği toplumsal olarak saygın bir meslek olarak inşa edilmiştir ve fakat bu mesleği icra edenler ile ilgili idealize edilen imge toplumsal cinsiyet temellidir. Bu çalışmada ele alınan iki ayrı yaş grubundan mühendisler arasında iki ayrı algı farklılığı yaratmaktadır. İlki, geç yaş grubu mühendisler için mühendislik mesleği Türkiye’de saygınlığını kaybetmiş, ancak yıllar içinde kadın mühendislerin mücadelesi sayesinde mesleğin toplumsal cinsiyet temelli yapısında iyileşme olmuştur. Genç yaş grubu ise söz konusu iki konu üzerinde farklı görüş bildirmiş; mühendisliğin hala saygınlığını koruduğunu belirtmiş ve toplumsal cinsiyet temelli yapıda önemli bir değişiklikten bahsetmemiştir. Yukardaki önermeler ve kuramsal araç doğrultusunda, Ankara’da bir fabrika ve iki atölyede katılımcı gözlem metoduyla etnografik çalışmalara ek olarak, kırk üç adet kadın ve erkek mühendis ile derinlemesine mülakat yapılmıştır. Cevaplayıcılar, esas olarak 40 yaş ve üstü ve 40 yaş ve altı olmak üzere iki yaş grubundan gelmektedir. Mülakatlar, katılımcıların meslekleri hakkında algıları, toplumdan aldıkları tepkiler, okul ve iş hayatı deneyimleri kapsamında değerlendirilmiştir.

Transformation of Gendered Engineering Culture in Turkey

This article aims to understand the factors creating gendered aspects in professional culture ofengineering and its transformation in contemporary Turkey by using a theoretical tool called "GenderedEngineering Culture”. The results of this study showed that engineering profession has a prestigiousimage in Turkey’s society which is based on gendered codes and ideals. Mentioned codes mainly adressmale engineer as the ideal type whose characteristics have certain limits peculiar to Turkey. The resultsof this study also address engineer’s fading image due to its changing role in the global economy. Inaddition, a slight change is also noted in gendered image of engineering on the social level, due to theincreasing number of women participating in the profession.

PDF

___

Gluck, Sherna Berger, and Daphne Patai, eds. Women's words: The feminist practice of oral history. Routledge, 2013.
Ansal, H. “Dünyada Teknolojik Değişim ve Mühendisler”.Toplum ve Bilim, 85 Yaz: 36-47, 2000.
Artun, A. Fordizmin ve mühendisin dönüşümü. TMMOB; 1999.
Artun, A. “Mühendis, 1975-2000”. Toplum ve Bilim, 85 Yaz: 47-60. 2000.
Brandth, B., & Kvande, E. Flexible work and flexible fathers. Work, Employment & Society, 2001, 15(2), 251-267;
Cech, Erin A. "Understanding the Gender Schema of Female Engineering Students: A Balanced Sex-Type and an Ideal of Autonomy." Women in Engineering ProActive Network (2005).
Cech, Erin A., and Tom J. Waidzunas. "Navigating the heteronormativity of engineering: The experiences of lesbian, gay, and bisexual students." Engineering Studies 3, no. 1 (2011): 1-24.Cockburn, C.The material of male power. Feminist Review, 1981, pp. 41-58.
Cockburn, C. Brothers: Male Dominance and Technical Change, 1983, London: Pluto Press;
Cockburn, Cynthia. "Machinery of male dominance: Men, women and technological change." (1985).
Cockburn, Cynthia. "Caught in the wheels." Marxism today 27 (1983): 16-20.
Cockburn, C., & Ormrod, S. Gender and Technology in the Making. 1983, SAGE Publications Ltd.
Cockburn, C. On the machinery of dominance: Women, men, and technical know-how. WSQ: Women's Studies Quarterly, 2009, 37(1), 269-273;
Faulkner, Wendy. "Dualisms, hierarchies and gender in engineering." Social studies of science 30, no. 5 (2000): 759- 792.
Faulkner, Wendy. "Nuts and Bolts and People' Gender-Troubled Engineering Identities." Social studies of science 37, no. 3 (2007): 331-356.
Faulkner, Wendy. "Doing gender in engineering workplace cultures. I. Observations from the field." Engineering Studies 1, no. 1 (2009): 3-18.
Faulkner, Wendy. "Doing gender in engineering workplace cultures. II. Gender in/authenticity and the in/visibility paradox." Engineering Studies 1, no. 3 (2009): 169-189.
Fox-Keller, 1982 in Harding & O’Barr, in 1987 Harding, S. &O’Barr, J. (ed.).(1987). Sex and Scientific Inquiry. Chicago University Press: Chicago.
Keller, Evelyn Fox, and Gertrude Scharff‐Goldhaber. "Reflections on gender and science." (1987): 284-286.
Göle, N. Mühendisler ve İdeoloji: Öncü Devrimcilerden Yenilikçi Seçkinlere. 4th Edition.İstanbul: Metis Yayınları.2008.
Hacker, S.L. The culture of engineering: Woman, workplace and machine, 1981, pp. 341-353.
Harding, S.The Science Question in Feminism, 1986; Harding, S. (ed.)Feminism and Methodology: Social Science Issues. 1987.
Harding, S. G. “Whose science? Whose knowledge?: Thinking from women's lives”, 1991;
Harding, S. Sciences from Below: Feminims, Postcolonialism, and Modernities, 2008;
Köse, A. H. & Öncü, A. (2000).Kapitalizm, İnsanlık ve Mühendislik: Türkiye’de Mühendisler Mimarlar. Ankara: TMMOB; Köse, A. H. & Öncü, A. (2000).“Türkiye’de Mühendis ve Mimarların Sınıfları ve İdeolojileri”.Toplum ve Bilim, 85 Yaz: 8-36
Mellström, Ulf. "Patriarchal machines and masculine embodiment." Science, technology, & human values 27.4 (2002): 460-478.
Mellström, U. (2004). Machines and masculine subjectivity: Technology as an integral part of men’s life experiences. Men and masculinities, 6(4), 368-382.
Naymansoy, G. Atatürk’ün Mühendis Kızları. Eskişehir: Eskişehir Sanayi Odası Yayınları.2010.
Oldenziel, Ruth. "Decoding the silence: Women engineers and male culture in the US, 1878–1951." History and Technology, an International Journal 14, no. 1-2 (1997): 65-95.
Öncü, A. “Uzman Mesleklerde Türk Kadını”, N.Abadan-Unat, Türk Toplumunda Kadın, 1982
Öncü, A. Political identity as structure and agency: an institutional analysis of the organization of engineers in Turkey. International Review of Sociology/Revue Internationale de Sociologie, 13(2), 303-319; 2003.
Robinson, J.G. and McIlwee, J.S. Women, Men and the Culture of Engineering, 1991, pp. 403-421.
Smitha, A. E. and Dengiz, B.Women in Engineering in Turkey - a large scale quantitative and qualitative examination. European Journal of Engineering Education, 35/1, pp. 45-57, 2010.
Yeliz Günal GÜNAL, Y. (2013). Neoliberal Transformation And Professional Middle Classes: Case Of Engineers In Turkey (Doctoral Dissertation, Middle East Technical University, 2