Kadın Bedeni ve Biyo-İktidar/Biyo-Politika Söylem Düzeni
Beden sosyolojisi, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra postyapısalcı düşünürlerin etkisi ile sosyolojinin temel alanlarından biri haline gelmiştir. Özellikle 20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren sağlık sosyolojisinin gelişmesiyle birlikte verimli çalışmalar ortaya konmuştur. Bu çalışma, Foucault’nun biyo-iktidar ve biyo-politika kavramları ve Turner’ın beden sosyolojisi kuramına dayanmaktadır. Düzenleyici iktidarın söylemlerinin kadın bedenini ve makro düzeyde nüfusu nasıl etkilediği bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Bu yüzyılın getirmiş olduğu teknolojik gelişmeler ve neoliberal politik söylem tıpta kendini çok etkin olarak özellikle kadın bedeninde kendini göstermektedir. Bu çalışmanın araştırma deseni anlatı araştırması niteliği taşımaktadır. Bu çalışmada, riskli gebelik tanısı konulan 10 kadın ile görüşme yapılmış ve katılımcılardan gebelik süresince yaşadıkları yaşam hikâyelerini anlatmaları istenmiştir. Yapılan görüşmelerden elde edilen veriler ışığında dört tema belirlenmiştir ve bu temalar tümevarımsal içerik analizi ile sınıflandırılmıştır. Bu temalar, tıp söyleminin düzeni ve normalleştirici etkisi (1), kadınların biricikliği ve psikolojik süreç (2), bedenin kontrolü ve sosyal pratikler (3) ve kadının sosyal/iş yaşamı (4) olmak üzere dört farklı temadan oluşmaktadır. Çalışmada, özellikle biyo-iktidar ve biyo-politika aracılığı ile bedenleri üzerinde kurulan hâkimiyetin kadınlar tarafından çaresizce kabul edildiği görülmüştür. Ayrıca çalışmada gebe kadınlarda kaygı yaratan risk ve belirsizlik kavramları, tıp söyleminin normalleştirici pratiklerini oluşturmaktadır. Bu anlamda, uzman görüşü, genetik testi yapan uluslararası şirketler, laboratuvar incelemeleri, psikolojik süreç, hastaneler riskli gebeliğin tanısında çok önemli güçler olarak çalışmada ön plana çıkmıştır
Kadın Bedeni ve Biyo-İktidar/Biyo-Politika Söylem Düzeni
___
- Altın, U., Bektaş, G., Antep, Z., & İrban, A. (2012). Medical tourism and Turkish marketing for international
patients. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 157-163.
- Aslantürk, H. (2016). Türkiye’de biyo-iktidar açısından sağlık hizmetleri ve kadın. Türkiye Sosyal Araştırmalar
Dergisi, 20(3), 573-595.
- Bülbül, G. (2012). İstanbul’da çalışan kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarının doğum şekli ile ilgili görüş ve
önerileri. Basılmamış yüksek lisans tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.
- Charles, S. (2011). Obstetricians and violence against women. The American Journal of Bioethics, 11(12), 51-56.
- Clandinin, D. J., Huber, J., Huber, M., Murphy, M. S., Orr, A. M., Pearce, M., & Steeves, P. (2006).
- Composing diverse identities: Narrative inquiries into the interwoven lives of children and teachers. London:
Routledge.
- Çalık, K. Y., & Aktaş, S. (2011). Gebelikte depresyon: sıklık, risk faktörleri ve tedavisi. Psikiyatrik Güncel
Yaklasımlar, 3, 142-162.
- Danziger, S. K. (1978). The uses of expertise in doctor-patient encounters during pregnancy. Social Science &
Medicine. Part A: Medical Psychology & Medical Sociology, 12, 359-367.
- Dedeoğlu, S., & Elveren, A. Y. (Eds.). (2012). Türkiye'de refah devleti ve kadın. İstanbul: İletişim Yayınları.
Demez, G. (2012). Medyada yeni sağlık anlayışları ve kadın bedeninin temsili. Uluslararası İnsan Bilimleri
Dergisi, 9(1), 512-532.
- Erer, S. (2010). Sağlık hizmetlerinde reklam. Genel Tıp Dergisi, 20(2), 73-78.
- Falzon, C. (2001). Foucault ve sosyal diyalog: Parçalanmanın ötesi, çev. Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma
Yayınları.
- Foucault, M. (1977). Discipline and punish: The birth of the prison. New York: Random House.
- Foucault, M. (1980). Power and strategies. New York: Pantheon.
- Foucault, M. (1982). İktidar ve bilgi, çev. Oruç Aruoba, Tan, 3-4/1982: 84-92.
- Foucault, M. (1992). Hapishanenin doğuşu. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Yayınları.
- Foucault, M. (1993a) Michel Foucault ders özetleri 1970-1982, çev. Selahattin Hilav, İstanbul: YKY Yayınları.
- Foucault, M. (1993b). Cinselliğin tarihi, çev. Hülya Tufan, İstanbul: Afa Yayınları.
- Foucault, M. (2003a). Kliniğin doğuşu, çev. Temel Keşoğlu, Ankara: Doruk Yayımcılık.
- Foucault, M. (2003b). The essential Foucault: Selections from essential works of Foucault, 1954–1984, P.
Rabinow, and N. Rose (Eds), New York and London: New Press.
- Foucault, M. (2005). Özne ve iktidar I., çev. Ergüden ve Osman Akınhay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Gönenç, F. İ. (2016). Hukuki ve etik boyutuyla medikal turizm. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk
Araştırmaları Dergisi, 22(3), 1173-1184.
- Hoşgör, H., Akyüz, İ., & Cengiz, E. (2019). Infertil hastaların tüp bebek tedavisini bırakmasında etkili olan
faktörlerin öncelik sırasının belirlenmesi: Bir ahp uygulaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 64-84.
- Hutson, D. J. (2019). Reframing and resisting: How women navigate the medicalization of pregnancy weight.
In Reproduction, health, and medicine. Bingley, UK: Emerald Publishing Limited.
- Hyvärinen, M. (2016). Narrative and sociology. Narrative Works, 6(1), 38-62.
- Işık, E. (1998). Beden ve toplum kuramı, İstanbul: Bağlam Yayınları.
- İnceboz, Ü. S. (2005). Klinik pratikte yaşlanan over. TJOD-Uzmanlık Sonrası Eğitim ve Güncel Gelişmeler, 2,
15-20.
- Jenkinson, B., Kruske, S., & Kildea, S. (2017). The experiences of women, midwives and obstetricians when
women decline recommended maternity care: A feminist thematic analysis. Midwifery, 52, 1-10.
- Karataş, M. (2008). Türkiye’de invitro fertilizasyon (IVF) uygulama merkezlerinin internet ortamındaki tanıtımreklamının
etik açıdan incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Marmara
Üniversitesi.
- Koch, L., & Morgall, J. (1987). Towards a feminist assessment of reproductive technology. Acta Sociologica,
30(2), 173-191.
- Korulczyk, T., Biela, A., & Blampied, N. (2019). Being more idiographic in the nomothetic world. Polish
Psychological Bulletin, 207-216.
- Nazlı A. (2008). Hastalık ve hasta bedenin sosyal inşası: Meme kanseri örneği, İzmir: Güven Kitabevi .
O’Neill J. (2007). Disiplin toplumu: Weber’den Foucault’ya, çev. Mine Yıldırım, Doğu-Batı Dergisi, 43, 233-
252.
- Öztürk, M. Y. (2010). Kapitalist gelişme ve kriz sürecinde kadın emeği: Asya deneyiminden çıkarılacak dersler.
Çalışma ve Toplum, 1, 105-132.
- Padovan, D. (2003). Biopolitics and the social control of the multitude. Democracy and Nature, 9(3), 473-486.
- Richardson, L. (1990). Narrative and sociology. Journal of contemporary ethnography, 19(1), 116-135.
- Rutzou, T. (2016). Re-imagining social science. Journal of Critical Realism, 15(4), 327-341
- Saraç, I. (2019a). İğneyi kendimize batırabilmek: Jinekolojik şiddet. https://www.birgun.net/haber/igneyikendimize-
batirabilmek-jinekolojik-siddet-277409
- Saraç, I. (2019b). Erkeklik zarı. https://www.birgun.net/haber/erkeklik-zari-280991
- Saraç, I. (2020). PMS paradoksu: Fizyolojik bir sorun mu, ortak bir deneyim mi?
- https://www.birgun.net/haber/pms-paradoksu-fizyolojik-bir-sorun-mu-ortak-bir-deneyim-mi-285338
- Sezgin D. (2011). Tıbbileştirilen yaşam ve bireyselleştirilen sağlık. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Temel, K. (2016). Sağlık hizmetleri pazarlamasında reklam ve sosyal medyanın rolü. Hastane Öncesi Dergisi,
1(2), 27-37.
- Turner, B. S. (1992). Düzenleyen bedenler: sağlık sosyolojisinde denemeler, çev. Barış Özkul, İstanbul: İletişim
Yayınları.
- Turner, B. S. (2001). Body and society. Londra: Sage Yayınları.
- Turner, B. S. (2011). Tıbbi güç ve toplumsal bilgi, çev.Ümit Tatlıcan, Bursa: Sentez Yayıncılık.
- Williams, S.J. ve Bendelow G. (1998). The lived body: Sociological themes, embodied issues. London:
Routledge.
- Zola, I. K. (1991). Bringing our bodies and ourselves back in: Reflections on a past, present, and future" Medical
Sociology". Journal of Health and Social behavior, 32 (1), 1-16