İran’da kadın hakları: Uluslararası sisteme feminen bir bakış

Bu çalışmanın amacı, İslam âleminde kendini mezhep referansıyla tanımlayan ve bölgesinde ırk, mezhep ve dil noktasında diğer ülkelerden farklılaşan İran’ın kadın haklarına bakışını incelemektir. Bu amaca ulaşabilmek için çalışmada ilk olarak İran’da kadın haklarının –yirminci yüzyıl ağırlıklı– evrimi incelenmiş ve günümüzdeki durumu tartışılmıştır. Ardından Tahran’daki 10 üniversitede 603 kişilik bir örneklem üzerinden gerçekleştirilen alan araştırmasının bulguları paylaşılmış ve elde edilen sonuçların İran’daki yansımaları analiz edilmiştir. Çalışmada İran’da kadınların haklarına saygı, Meclis’teki oranları, anayasal hakları, töre ve aşiretlerle olan etkileşimleri gibi bağımlı değişkenler çerçevesinde yaş, dindarlık, gelir seviyesi, siyasi görüş, cinsiyet, medeni hal, mezhep gibi bağımsız değişkenlerce kadın haklarına bakış analiz edilmiştir. Çalışmanın temel hipotezi İran’da kadın haklarına verilen önemin artırılması ile temel hak ve özgürlüklerin de artacağı, mevcut rejimi kuran en önemli aktör olarak kadınların siyasi ve sosyal hayatta ağırlıklarını artırarak rejimin yumuşak güç unsurlarını önceleyeceği ve böylece İran’ın - özellikle nükleer anlaşmadan sonra- uluslararası sisteme daha çok uyum sağlayabileceği üzerine bina edilmiştir

Anahtar Kelimeler:

İran, kadın hakları, yumuşak güç, küreselleşme, uluslararası güvenlik

Women’s rights in Iran: A feminine look at the international system

The purpose of this study is to examine Iran’s perception on women rights which identifies itself with sectarian references in the Islamic world and which is different from other countries from the sectarian and linguistic point of view. In order to achieve this target, I am going to examine the evolution of women’s rights in Iran and discuss the current situation. Afterwards I am going to reveal the findings o of the research carried out on a sample of 603 people at 10 universities in Tehran and the reflections of the results obtained in Iran are going to be analyzed. In the study, the overview of women rights are going to be analyzed within the framework of dependent variables such as respect for the rights of women in Iran, their rates in parliament, constitutional rights, interactions with customs and tribes as well as independent variables such as age, piety, income level, political opinion, gender, marital status, creed and ethnical identity. The main hypothesis of the study is going to be built on that with the increase of the importance given to women’s rights in Iran the fundamental rights freedoms would also be increased, that the women as the most important actors who established the current regime thus prioritizing the soft power elements of the regime by increasing their significance in political and social life, and that thus that Iran can adapt to the international system –especially after the nuclear agreement– even more.

Keywords:

Iran, women’s rights, soft power, globalization, international security,

PDF

___

Afshar, Haleh. Islam and Feminisms: An Iranian Case-Study (New York: Palgrave Publishing, 1998).
Aksoy, Ayşe ve Gür, Çağla. “Ortadoğu Ülkelerinde Aile Yapısı ve Çocuğa Bakış”, Kastamonu Üniversitesi Eğitim Dergisi 16, no. 1 (2008): 49–60.
Aljazeera. “İran'da kadın dergisi kapandı”, 27 Nisan 2015, http://www.aljazeera.com.tr/haber/iranda-kadin-dergisi- kapandi (Erişim Tarihi: 10.05.2017).
Arıkan, Pınar. “İran İslam Cumhuriyeti’nde Kadın Meselesi ve İslami Feminist Hareket”, Akademik Ortadoğu Dergisi 5, no. 1, (2010): 43–67.
Asgharzadeh, Alireza. Iran and the Challenge of Diversity: Islamic Fundamentalism, Aryanist Racism and Democratic Struggles (Hampshire: Palgrave Macmillan Press, 2007).
Brzezinski, Zbigniew ve Gates, Robert. İran’ın Zamanı Geldi, 2. Baskı (İstanbul: Profil Yayıncılık, 2004).
Ebadi, Shirin. “Iran Crackdowns Belie Fair Elections”, The Washington Post, 11 Haziran 2009a, http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/10/AR2009061002854.html? wprss=rss_opinions (Erişim Tarihi: 10.05.2017).
Ebadi, Shirin. “Iran’s Women are not Afraid”,The Guardian, 6 Ekim 2009b, https://www.theguardian.com/commentisfree/2009/oct/06/iran-women-rights-vote-discrimination (ErişimTarihi: 10.05.2017).
Hacıoğlu, Deniz Müjgan ve Hobikoğlu. Haykır Elif. “Cinsiyete Göre Gelişme Endeksi Çerçevesinde Kadın İstihdamının Ekonomik Değerlendirmesi: Türkiye Örneği”, International Conference on Eurasian Economies 11-13 October 2012 – Almaty, Kazakhstan, (2012): 123-130.
Holliday, Mehri Honarbin. Becoming Visible in Iran: Women in Contemporary Iranian Society (London: I. B. Tauris Press, 2009).
İran İslam Cumhuriyeti Anayasası, 28 Haziran 1989, http://www.suvaridergi.org/content/view/2226/92/ (Erişim Tarihi: 10.05.2017).
Koolaee, Elaheh. “Women in the Parliament,” Women, Power and Politics in 21st Century Iran, ed. Tara Povey and Elaheh Rostami-Povey (New York: Routledge Publishing, 2016), 137-151.
Maranlou, Sahar. Access to Justice in Iran: Women, Perceptions, and Reality (Cambridge: Cambridge University Press, 2015).
Mazrui, A. Ali. “Tarihin Sonu ve İslam”, Tarihin Sonu mu? ed. Mustafa Aydın ve Ertan Özensel (Ankara: Vadi Yayınları, 2003): 125–147.
Naghibi, Nima. Rethinking Global Sisterhood: Western Femınısm And Iran (London: University of Minnesota Press, 2007).
NDI (National Democratic Institute). Democracy and the Challenge of Change (Washington: National Democratic Institute Press, 2010).
NTVMSNBC. İran’da Boşanmaların Suçlusu: Türk Dizileri, 1 Nisan 2013, http://ntvmsnbc.com/id/25432627/ (Erişim Tarihi: 10.05.2017).
Özalpat, Didem. İslam Devletlerinde Toplumsal Cinsiyet ve Hukuk: İran ve Mısır Örnekleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008. Özcan, Emine.
İran’da Kadınlar Eşit Haklar İçin Sokaktalar, 24 Haziran 2009, http://bianet.org/bianet/dunya/115441-iran-da-kadinlar-esit-haklar-icin-sokaktalar (Erişim Tarihi:10.05.2017).
Rezai-Rashti, Goli M. “Conducting Şeld Research on Gender Relations in a Gender Repressive State: A Case Study of Gender Research in Iran”, International Journal of Qualitative Studies in Education 26, no. 4 (2013): 489-502.
Sedghi, Hamideh. Women and Politics in Iran: Veiling, Unveiling, and Reveiling (Cambridge: Cambridge University Press, 2007).
Tomlinson, Hugh. “Councillor Too Sexy For Iranian Regime”, The Times, 13 Ağustos 2013, http://www.thetimes.co.uk/tto/news/world/middleeast/article3841945.ece (Erişim Tarihi: 10.05.2017).
UNICEF. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi, 18 Aralık 1979, https://www.unicef.org/turkey/pdf/_gi18.pdf (Erişim Tarihi: 10.05.2017).
Üşür, Serpil Sancar. İran Devrimi (İstanbul: Belge Yayınları, 1992).
Vakil, Sanam. Women and Politics in the Islamic Republic of Iran: Action and Reaction (New York: The Continuum International Publishing, 2011).
Wollack, Kenneth. Women as Agents of Change: Advancing the Role of Women in Politics and Civil Society, June 9, 2010, https://www.ndi.org/files/Women_As_Change_Agents_Testimony_090610_0.pdf (Erişim Tarihi: 10.05.2017).
Zenjanlı, Sevda. 4. Sınıf Vatandaşlık: Türkiye’de Kürt, İran’da Türk Kadını Olmak, 03 Temmuz 2010, http://bianet.org/biamag/kadin/123109-4-sinif-vatandaslik-turkiye-de-kurt-iran-da-turk-kadini-olmak (Erişim Tarihi: 10.05.2017).