Derdi Başından Aşkın Kadınlar: Sultan’dan Zerre’ye Türk Sinemasında Kenardaki Kadının Dönüşümü

1940’lı yıllardan beri yaşanan makro gelişmeler kent ve kır mekânının hızlı dönüşümünü de beraberinde getirdi. Kırdan kente zincir göçün başlamasıyla kadınların mekanla kurduğu ilişkilenme ve kadın emeğinin aldığı şekillerde de dönüşümler meydana geldi. Hem bir barınma tipi hem de sosyolojik bir kategori niteliği kazanan gecekondu olgusu bu dönüşüm ile birlikte doğdu ve yıllar içinde farklılaştı. Gecekondu ve kentsel mekânın dönüşümü meselesi 1960’lı yıllardan itibaren Türk sinemasına da çeşitli biçimlerde konu olmaya başladı ve bu meselenin sinemaya yansıtılma biçimleri gecekondunun kendisi gibi bir takım dönüşümler geçirdi. Öte yandan diğer toplumsal olgularda da olduğu gibi kentleşme, kırdan kente göç ve gecekonduyu kadınlar erkeklerden farklı olarak deneyimledi. Kentin, kent kenarının anlamındaki değişime, Türk sinemasında kadının yansıtılma biçimindeki değişim de eşlik etti. Bu makalede 1970’li yıllardan Sultan filmi ile günümüzün kent kenarlarını ele alan Zerre filminin kadın karakterlerinin karşılaştırması üzerinden kenardaki kadınların dönüşümüne dair bir okuma yapılacaktır

Anahtar Kelimeler:

Gecekondu, Kent Mekanı, Kentsel Dönüşüm, Türk Sineması, Toplumsal Cinsiyet

Women in Trouble: Transformation Of Marginal Women in Turkish Cinema From Sultan to

Women in Trouble: Transformation Of Marginal Women in Turkish Cinema From Sultan to Zeynep Macro changes since the 1940s resulted in fast transformation of urban and rural space. Gecekondu phenomenon, both represented a type of accomodation and sociological category emerged with this transformation and modified in due time. Women’s relation with the space and women labour changed with the start of chain migration from rural to urban areas. Gecekondu and the spatial transformation in urban areas were reflected on Turkish cinema since the 1960s, in various forms. The reflection of these subjects to the cinema have gone through a series of change as gecekondu have done. Women and men experienced urbanization, rural-to-urban migration and gecekondu like they do the other social phenomenon. The change in the meaning of city and urban margins were accompanied by the change in women’s respresentation in Turkish cinema. In this article, transformation of urban marginal women will be read through a comparison of female characters of Sultan from the 1970s and Zerre narrating the contemporary urban margins

Keywords:

Gecekondu, Urban Space, Urban Transformation, Turkish Cinema, Gender,

PDF

___

Akbulut, Hasan. Kadına Melodram Yakışır - Türk Melodram Sinemasında Kadın İmgeleri, (İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2008).
Ayata Sencer ve Güneş-Ayata Ayşe. Konut, Komşuluk ve Kent Kültürü. (Ankara: T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, 1996)
Castles, Stephen, Mark J. Miller, and Giuseppe Ammendola. The Age of Migration: International Population Movements in the Modern World (New York: The Guilford Press, 2003)
Çetintaş, Hakan. ve Vergil, Hasan. “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Tarihi”. Doğuş Üniversitesi Dergisi 4, no 1 (2003):15-30.
Çınar, Mine. “Unskilled urban migrant women and disguised employment: Home-working women in Istanbul, Turkey”. World Development 22, no. 3 (1994): 369-380.
Davis, Mike. Planet of Slums. (London and New York: Verso,2007).
Dönmez-Colin, Gönül. Kadın, İslam ve Sinema. (çev. Deniz Koç) (Istanbul: Agora Kitaplığı, 2005).
Erman, Tahire. “The meaning of city living for rural migrant women and their role in migration: the case of Turkey” Women's Studies International Forum. Pergamon, 1997. p. 263-273.
Eroglu, Sebnem. Beyond the resources of poverty: gecekondu living in the Turkish capital. Ashgate Publishing, Ltd., Esen, Şükran. 1980'ler Türkiyesi'nde Sinema, (İstanbu: Beta Yayınları, 2000).
Güçhan, Gülseren. Toplumsal Değişme ve Türk Sineması Kente Göç Eden İnsanların Türk Sinemasında Değişen Profili, (Ankara: İmge Yayınları, 1992).
Harvey, David. Social Justice and City , (Oxford:Blackwell Publishers, 2009)
Hemmasi, Mohammad; Prorok, Carolyn V. Women's migration and quality of life in Turkey. Geoforum, 33, no.3 , (2002): 399-411.
Keyder, Çağlar. State and Class in Turkey. (London, New York: Verso, 1987).
Künüçen, Hale. “Türk Sinemasında Kadının Sunumu Üzerine”, Kurgu Dergisi , (2001) 18:51 – 64.
Makal, Oğuz. Sinemada Yedinci Adam: Türk Sinemasında İç ve Dış Göç, (Ankara:Marş Matbaası, 1987)
Maktav, Hilmi. Türkiye Sinemasında Tarih ve Siyaset, (İstanbul: Agora Kitaplığı, 2013)
Maro, Asu. “Tek filmlik yönetmen çok, onlardan olmak istemiyorum”07.07. 2013 http://www.milliyet.com.tr/-tek-filmlik- yonetmen-cok-/asu-maro/pazar/yazardetay/07.07.2013/1733239/default.htm
OECD. Balancing paid work, unpaid work and leisure, 2014. [Erişim Tarihi: 26.04.2016 https:// www.oecd.org/gender/data/balancingpaidworkunpaidworkandleisure.htm
Özar, Şemsa. ve. Ercan, Fuat. “Emek Piyasaları: Uyumsuzluk mu Bütünleşme mi?” Neoliberalizmin Tahribatı: 2000’li yıllarda Türkiye’de Ekonomi, Yayınları, 2004) ss. 191–210.
Toplum ve Cinsiyet, ed. Neşecan Balkan ve Sungur Savran (İstanbul: Metis Özbay, Ferhunde.“Kadınların Ev içi ve Ev dışı Uğraşlarındaki Değişimler”, 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış
Açısından Kadınlar ed. Şirin Tekeli, (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011), ss. 115-140.
Öztürk, Emrah. “2000 Sonrası Türk Sinemasında Yoksulluk”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo
Televizyon Ve Sinema Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2013).
Öztürk, Mehmet. “Türk sinemasında gecekondular” European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey, 2004 (1).
Özyeğin, Gül. Başkalarının Kiri: Kapıcılar, Gündelikçiler ve Kadınlık Halleri, (İletişim Yayınları: İstanbul, ). Pösteki, Nilgün. 1990 Sonrası Türk Sineması (1990-2011), (Kocaeli: Umuttepe Yayınları, 2012).
Saktanber, Ayşe. “Türkiye’de Medyada Kadın: Serbest, Müsait Kadın veya İyi Eş, Fedakar Anne”. 1980’ler
Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar ed. Şirin Tekeli, (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011), ss.187-206.
Scognamillo, Giovanni. Türk Sinema Tarihi (İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2003)
Petrol-İş Yıllığı 95-96 .(1996)
Soytemel, Ebru. “The Power of Powerless: Neighbourhood based self-help networks of the poor in İstanbul”. Women’s Studies International Forum, 4 (2013):76-87 http://dx.doi.org/10.1016/j.wsif2013.06.007
Suner, Asuman. Hayalet ev: yeni Türk sinemasında aidiyet, kimlik ve bellek. (İstanbul: Metis Yayınları 2006).
Şentürk, Burcu. Köylü, İşçi, Tehlikeli: Türk Sinemasında Gecekondu ve Kentsel Mekandaki Dönüşüm. Toplum Bilim (2016): 47-70.
Şentürk, Burcu. Bu çamuru Beraber Çiğnedik, Bir Gecekondu Mahallesi Hikayesi. (İstanbul: İletişim Yayınları, 2015)
Şenyapılı, Tansı. (1981). A New Component in Metropolitan Areas: The ‘Gecekondu Women. In N. Abadan Unat
(Eds). Women in Turkish Society, (Leiden: E. J. Brill: Leiden, 1981): 194-218.
Şenyapılı, Tansı. Barakadan Gecekonduya: Ankara’da Kentsel Mekânın Dönüşümü: 1923-1960. (İstanbul: İletişim Yayınları, 2004).
TUİK, Zaman Kullanım Araştırması 2014-2015, 2015 http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1009 [Erişim Tarihi: 05.2016]
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Estimating the Underground Economy in Turkey. 2015, http://www.tcmb.gov.tr/research/discus/dpaper43.pdf Erişim Tarihi 29.01.2014].
Wedel, Heidi. Siyaset ve Cinsiyet: İstanbul Gecekondularında Kadınların Siyasal Katılımı. (İstanbul: Metis Yayınları, ). Yalvaç, Ahsen .Türk Sineması ve Arabesk. (İstanbul: Agora Kitaplığı, 2013).
Yaşartürk, Gül ve Uçar İlbuğa, Emine. “Üç Maymun, Pandora’nın Kutusu, Güzel Günler Göreceğiz, Nar, Geriye Kalan, Şimdiki Zaman ve Zerre Film Dergisi – (2014)39:159-180
Örnekleriyle Türk Sinemasında Kentli Kadın Olgusu”, İletişim Kuram ve Araştırma Yıldız, Engin. Gecekondu Sineması. (İstanbul: Hayalet Kitap, 2008).