4. SONUÇLAR VE TAVSİYELERBütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de X-ışınlarının gerek tıp ve gerekse dişhekîmliği alanlarında bir teşhis aracı olarak kullanılmasının gitgide önem kazanarak artacağı inancındayız. Bu eğilimin ve yukarda incelediğimiz hususların ışığı altında X-ışınlarının dişhekimliğinde radyasyon sağlığı bakımından tehlikesizce kullanılması için bazı genel sonuçlara varmak ve tavsiyeler yapmak mümkün olacaktır.Herşeyden önce meslekî bakımdan X-ışını cihazları kullanan kimseler, kullandıkları cihazın: kilovoltajı, miliamperajı, filtrasyonu ve radyasyon output'u gibi karakteristiklerini yakından tanımaları gereklidir. Diş röntgen cihazları bakımından tavsiyeleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz :(i) Bütün diş röntgen cihazları yumuşak X-ışınlarını absorblayacak şekilde gerekli filtrelerle teçhiz olunmalıdır.(ii) X-ışını demeti sadece radyografisi alınacak alanı kapsayacak şekilde kolime edilmelidir.(iii) Her zaman uzun bir cilt-foküs uzaklığı kullanılmalıdır.(iv) Röntgen tübünün muhafazası müsaade edilenden fazla X-ışını sızdırmamalıdır.Cihaz üzerindeki yukarıdaki tavsiyelerden başka dişhekimi veya teknisyeni ile hastanın daha az sekonder radyasyona maruz kalmasını sağlayacak tavsiyeler şunlardır :(i) Dişhekimi veya teknisyeni hiçbir şekilde hastanın ağzındaki filmi tutmamalıdır,(ii) Dişhekimi veya teknisyeni daima direkt radyasyon demetinin dışında ve cihazdan en az 150 cm uzaklıkta bulunmalıdır.(iii) Dişhekimi ve hastanın maruz kalacağı sekonder radyasyonları azaltmak üzere plastik koninin tabanına radyasyon alanını sınırlayacak bir diyafram konulmalı ve bu diyaframın sınırlayacağı alan diş filminin kaplayacağı alandan biraz daha geniş olmalıdır.(iv) Hasta ve hekime radyasyon dozunun azaltılması için hızlı filmler kullanılmalıdır.(v) Yukarıdaki şartlara uyulduğu takdirde haftalık çalışma yükü 100 ma-dakika'yı geçmeyen diş kliniklerinde zırhlama yapılmadan çalışılması mümkündür. Haftalık çalışma yükünün daha fazla olduğu büyük diş klinikleri ve birden fazla diş röntgeni cihazının ayni yerde bulunduğu dişhekimliği okullarında zırhlamaya önem verilmelidir. Çoğu zaman mevcut tuğla veya beton duvarlar koruyucu zırh olarak kullanılabilir ise de mümkün olmadığı takdirde 1 mm kurşun veya eşdeğeri malzemeden yapılmış bir paravana arkasında çalışılmalıdır. Şekil 2. de cihazdan 1 metre uzaklıkta ve 1 mm kalınlığında bir kurşun paravana arkasında çalışan bir dişhekiminin vücudunun çeşitli bölgelerinin maruz kaldığı radyasyon dozları görülmektedir. Bu değerlerin Şekil 1. de açıkta çalışan dişhekiminin aldığı dozlarla karşılaştırılması zırhlama ile alınan dozların ne derece azaldığı hakknda iyi bir fikir vermektedir.(iv) Son olarak çevrede bulunan ve radyasyonla çalşmayan kişilerin korunması bakımından zırhlamanın gerekliliği söz konusu olup 3 metreye kadar direkt ışınlardan bu gibi kimseleri korumak için 1.2 mm kurşun veya eşdeğeri zırhlama malzemesine ihtiyaç vardır. Sekonder ışınlar için ise bu kalınlık sadece 0.6 mm dir. 3 metreden fazla uzaklıklar için ise 1 mm kurşun her iki maksat için yeterlidir.