Ortaokul Öğrencilerinde Narsisizm ve Aile İlişkilerinin Karar Verme Özellikleri Üzerindeki Yordayıcı Rolü

Problem Durumu: Ergenliğe giriş sürecinin yaşandığı ortaokul yıllarında birey fiziksel, duygusal, toplumsal vb. birçok değişim ve gelişim evresinden geçer ve çocukluk döneminde başlayan kişilik yapılanması bu evrede belirginleşmeye başlar. Ergenlik dönemi, genç bireyin yaşamının ileriki zamanlarında belirleyici olacak bir takım kararların alındığı da bir yaşam evresidir. Araştırmacılar ergenlik döneminde beklenen gelişim görevlerini sıralarken üst sıralara, kişilik önceliklerini şekillendirme, duygusal bağımsızlığını kazanma, önemli kararlarını kendi başına verme, kendi yaşına özgü bir yaşam felsefesi geliştirme ve geleceği konusunda kendi isteklerine odaklanma gibi özellikleri koymaktadırlar. Karar alma basit bir durum olmayıp birçok değişkenin devreye girdiği karmaşık bir olgu olarak ele alınmaktadır. Her gelişim döneminde olmakla beraber ergenlik döneminde de ailenin ergen üzerindeki etkisi oldukça fazladır. Bir yandan aileler diğer yandan öğretmenler bu çağ çocuğundan bazı eğitsel, kişisel ve mesleki kararlar almasını bekler. Çocuğun bu kararlarını alırken sergilediği davranışlarda aile ilişkilerinin ve yine temelleri ailede atılan narsisistik özelliklerin etkili olduğu düşülmektedir. Aileler çoğunlukla farkında olmadan çocuklarının kişilik gelişimlerinde birçok olumsuzluğa neden olabilmektedirler. Aslında doğru rehberlik çalışmalarıyla aileler bilinçlendirildiğinde çocuklarını daha sağlıklı bir şekilde yetiştirmeleri mümkündür. Bu noktada, etkili okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine büyük görev düşmektedir. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinde narsisizm ve aile ilişkilerinin karar verme özellikleri üzerindeki etkisini incelemektir. Ayrıca öğrencilerin karar verme özelliklerinin cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığı da araştırmada incelenmiştir. Araştırmanın Yöntemi: Araştırmanın örneklemini İstanbul’daki 5 farklı ortaokulun yedinci ve sekizinci sınıflarında öğrenim gören, 157’si (%52.3) erkek, 143’ü ise (%47.7) kız öğrencilerden oluşan ve yaş ortalaması=13.20 olan toplam 300 kişi oluşturmaktadır. Bu öğrencilerin 158’i (%52.6) yedinci sınıfta, 142’si ise (%47.4) sekizinci sınıfta öğrenim görmektedir. Araştırmada örneklem belirleme yöntemi olarak olasılığa dayalı örneklem türlerinden biri olan tabakalı örnekleme kullanılmıştır. Ortaokullarda yedinci ve sekizinci sınıftaki öğrencilerin lise kararı alma gibi daha fazla karar yaşantısı söz konusu olduğu için beşinci ve altıncı sınıflar çalışma grubuna dahil edilmemiştir. İlişkisel tarama modeline göre yapılandırılan araştırmanın verileri; Kişisel bilgi formu, karar verme özelliklerini belirlemek amacıyla Ergenlerde karar verme ölçeği, narsisizm özelliklerini ortaya koymak için Çocuklar için narsisizm ölçeği ve aile ilişkilerini belirlemek amacıyla Çocuklar için aile ilişkileri ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizlere uygunluğunu belirlemek için bir dizi hesaplamalar yapıldıktan sonra amaca göre parametrik ve non-parametrik analizler yapılmıştır. Bu noktada öncelikle değişkenler arasındaki ilişkileri görebilmek amacıyla Pearson Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Ardından öğrencilerin narsisizm özellikleri ile aile içi destekleyici ve aile içi engelleyici ilişkilerinin karar verme özelliklerinin alt boyutlarını yordayıp yormadığını görebilmek için Çoklu Regresyon Analizi kullanılmıştır. Burada aile içi içi destekleyici ve engelleyici ilişkiler birbirinin tersi olan iki ayrı değişken olduğundan narsisizm ile birlikte ayrı ayrı analize tabi tutulmuşlardır. Ayrıca karar verme ölçeğinden, ölçeğin yapısı gereği tek bir toplam puan alınamadığı için karar vermenin alt boyutları ayrı ayrı bağımlı değişken olarak ele alınmış ve analizler buna göre yapılmıştır. Son olarak karar verme özelliklerinin öğrencilerin cinsiyetlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için Bağımsız Grup t Testi kullanılmıştır.Bulgular: Yapılan istatistiksel analizlere göre; öğrencilerin karar vermede öz saygı özelliklerinde hem narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki engelleyici ilişkilerin anlamlı düzeyde yordayıcı etkisinin olduğu belirlenmiştir. Yapılan analizler karar vermenin alt boyutlarından biri olan öğrencilerin ihtiyatlı seçicilik özelliklerinde, narsistik özelliklerinin anlamlı bir yordayıcı olduğunu ancak ailelerindeki engelleyici ilişkilerin anlamlı bir yordayıcı olmadığını göstermiştir. Yapılan analizler karar vermenin bir diğer alt boyutu olan umursamazlık özelliğinde, öğrencilerin hem narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki engelleyici ilişkilerin anlamlı yordayıcılar olduğunu göstermektedir. Diğer yandan analizlere bakıldığında, karar vermede panik özelliğinde öğrencilerin narsistik özellikleri anlamlı bir yordayıcı olarak bulunmazken ailelerindeki engelleyici ilişkilerin anlamlı bir yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Son olarak karar vermede sorumluluktan kaçma özelliğinde öğrencilerin narsistik özelliklerinin anlamlı bir yordayıcı olmadığı ancak ailelerindeki engelleyici ilişkilerin anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmüştür. Diğer yandan öğrencilerin karar vermede öz saygı özelliklerinde hem narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki destekleyici ilişkilerin anlamlı düzeyde yordayıcı etkisinin olduğu belirlenmiştir. Yapılan analizler karar vermenin alt boyutlarından biri olan öğrencilerin ihtiyatlı seçicilik özelliklerinde, hem narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki destekleyici ilişkilerin anlamlı yordayıcılar olduğunu göstermiştir. Yapılan analizler karar vermenin bir diğer alt boyutu olan umursamazlık özelliğinde, öğrencilerin hem narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki destekleyici ilişkilerin anlamlı yordayıcılar olduğunu göstermektedir. Yine analizlere bakıldığında, karar vermede panik özelliğinde öğrencilerin hem narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki destekleyici ilişkilerin anlamlı yordayıcılar olduğu belirlenmiştir. Son olarak karar vermede sorumluluktan kaçma özelliğinde öğrencilerin narsistik özelliklerinin anlamlı bir yordayıcı olmadığı ancak ailelerindeki destekleyici ilişkilerin anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmüştür. Cinsiyet değişkenine dair bulgulara bakıldığında ise, kızların karar vermede öz saygı puanlarının erkeklerinkinden anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Sonuç ve Öneriler: Araştırma bulguları, öğrencilerin hem narsisistik özelliklerinin hem de aile ilişkilerinin karar verme davranışlarında etkili değişkenler olduğunu göstermiştir. Ayrıca öğrencilerin cinsiyetlerine göre karar verme davranışlarında farklılaşmalar olduğu belirlenmiştir. Açıkça bilinmektedir ki, ailenin çocuk yetiştirmedeki tutumları çocukların kişilik özelliklerini ve davranışlarını etkileyen en önemli değişkenlerden biridir. Bu araştırma bulguları da bilinen bu gerçeği doğrular niteliktedir. Bu çerçevede, ailelerin bu süreç hakkında daha fazla eğitilmesi ve bilgilendirilmelerinin önem arz ettiği açıktır. Diğer yandan, çocukların karar verme davranışlarında narsistik özelliklerinin de etkili bir değişken olduğu görülmüştür. Alan yazını yine narsistik özelliklerin kazanılmasında ailenin önemine sıklıkla vurgu yaptığı için, ailelerle yürütülecek olan çalışmaların önemi tekrar karşımıza çıkmaktadır. Diğer araştırmalar için; bu araştırma İstanbul’daki ortaokul öğrencileri ile yürütülmüştür. Bireyin içinde yaşadığı sosyal çevre onun davranışları üzerinde etkili bir değişkendir. Bu yüzden farklı bölgelerde yaşayan ergenler ile yürütülecek diğer çalışmalar konunun daha anlaşılır olmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca nicel araştırma yöntemi ile yürütülen bu araştırmanın bulgularını, konunun nedenlerini daha derin bir şekilde ortaya koyabilecek nitel araştırmalarla desteklemenin önemli olduğu düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Karar verme, narsisizm, aile ilişkileri, ergenlik, kişilik.

Anahtar Kelimeler:

Karar verme, narsisizm, aile ilişkileri, ergenlik, kişilik

Predictive Role of Narcissism and Family Relations on Decision-making Characteristics of Secondary School Students

Purpose: This study aimed at examining the effects of narcissism and family relations on secondary school students’ decision-making characteristics. The study also investigated whether or not students’ decision-making characteristics differentiated according to gender.Research Methods: Participants were secondary school students who were studying at different secondary schools in Istanbul, and who were selected randomly on a voluntary basis. Formed by a relational screening model, data were collected using the Adolescent Decision-Making Questionnaire fordetermining decision-making characteristics, the Childhood Narcissism Scale for determining narcissism characteristics, and the Family Relationship Scale for Children for determining family relationships. Regression analysis was used to determine whether or not students’ narcissism and interfamily relations predicted their decision making characteristics, and independent samples t test was used to determine whether or not students’ decision making characteristics differentiated according to gender. Results: The findings showed that narcissism characteristics of secondary school students significantly predicted self-esteem, vigilance, and complacency characteristics in decision-making. Both discouraging and supportive relations of families significantly predicted self-esteem, vigilance, complacency, panic, and cop-out characteristics in decision-making. It was also found that gender was a significant factor. Implications for Research and Practice: Both narcissism and family relations of students significantly predicted their decision making characteristics; also there were significant differences according to gender variances in decision making. The results suggest that families should be educated regarding their attitudes on raising children, and that educators and teachers should work together to support adolescents’ decision-making process in a positive direction. Moreover, different studies about this issue should be conducted.

Keywords:

decision-making, narcissism, family relationship, adolescence, personality,

PDF

___

Adams, J. F. (1995). Ergenligi anlamak. [Understanding adolescence]. (Translate: B. Onur & et. all). Ankara: Imge Yayinevi.
Akin, A., Sahin, M., & Gulsen, M. (2015). Cocukluk cagi narsisizm olcegi: Gecerlik ve guvenirlik calismasi [Childhood narcissism scale: A study of validity and reliability]. Dicle Universitesi Ziya Gokalp Egitim Fakultesi Dergisi, 24, 203-215.
Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: a theory of development from the late teens through the twenties. American psychologist, 55, 469-480.
Arnett, J. J. (2004). Emerging adulthood: The winding road from the late teens through the twenties. New york: Oxford university.
Atkinson, A. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J., & Nolen-Hoeksema, S. (1999). Psikolojiye giris. [Introduction to psychology]. (Translate: Y. Alagon). Ankara: Arkadas Yayinevi.
Atay, S. (2010). Calısan narsisist. [Working narsisist]. Istanbul: Namar yayinevi.
Avsaroglu, S. (2007). Universite ogrencilerinin karar vermede ozsaygi, karar verme ve stresle basa cıkma stillerinin benlik saygisi ve bazı degiskenler acisindan incelenmesi. [The study of styles of coping with stress, decision-making and self-esteem of university students on decision-making in terms of self-esteem and some variables]. (Yayinlanmamis Doktora Tezi). Selcuk Universitesi, Konya.
Berkem-Guvenc, G. (1996). Erkek ve kiz universite ogrencilerinin aile ici etkilesime iliskin algilari ile toplumsal cinsiyet rolune iliskin tutumlari arasindaki iliski. [The relationship between male and female college students' perceptions of family interaction and gender role attitudes]. 3p dergisi, 4 (1), 34-40.
Brown, J. E., & Mann L. (1991). Decision-making competence and self-esteem: A comparision of parents and adolescent. Journal of Adolescence, 14, 363- 371.
Brown, J. E., & Mann, L. (1990). The relationship between family structure and process variables and adolescent decision making. Journal of Adolescence, 13, 25-37.
Burnett, P. C. (1991). Decision-making style and self-concept. Australian Psychologist, 26, 55-58.
Burnett, P. C., Mann, L., & Beswick, G. (1989). Validation of the flinders' decision making questionnaire on course decision making by students. Australian Psychologist, 24, 285-292.
Buss, A. H., & Plomin, R. (1984). Temperament: Early developing personality traits. Hillsdale. New jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Byrnes, J. P. (1998). The nature and development of decision-making: A self regulation model. USA: Earlbaum Manwah.
Charles, G. M. (2002). Psikolojiyi anlamak (psikolojiye giris). [Understanding psychology (Introduction to psychology]. (Translate: H. B. Ayvasik, M. Ayil). Ankara: Turk Psikoloji Birligi Yayinlari no: 23.
Colakkadioglu, O. (2012). Ergenlerde karar verme olcegi’nin ortaogretim ogrencileri icin gecerlik ve guvenirlik calismasi. [The reliability and validity study of adolescent decision making questionnaire for the high school students]. Mustafa Kemal Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi , 9 (19), 387-403.
Cuhadaroglu, F. (2004). Ergen ve ruhsal sorunlar. Durum saptama calismasi. [Adolescence and mental problems. Situation detection work]. Ankara: Turkiye Bilimler Akademisi Raporlari.
Dacey, J. S., & Kenny, M. (1994). Adolescent development. USA: Brown & Benchmark Publishers.
Demirtas-Sorbaz, F., & Korkut-Owen, F. (2013). Cocuklar icin aile iliskileri olceginin gelistirilmesi. [Developing family relationship scale for children]. Turk Psikolojik Danısma ve rehberlik Dergisi, 4(39), 58-67.
Deniz, M. E. (2006). The relationships among coping with stress, life satisfaction, decision-making styles and decision self-esteem: an investigation with turkish university students. Social Behaviour and Personality, 34, 1161-1170.
Dulger, O. (2009). Ergenlerde algilanan sosyal destek ile karar verme davranislari arasindaki iliski. [Correlation between perceived social support and decision making behavior of adolescents]. Yuksek Lisans Tezi, Marmara Universitesi, Istanbul.
Eldeleklioglu, J. (1996). Karar stratejileri ile ana-baba tutumlari arasindaki iliski. [Correlation between parental attitudes and decision making strategies]. Yayimlanmamis Doktora Tezi. Gazi Universitesi, Ankara.
Ersever, O. H. (1996). Karar stratejileri ile anne baba tutumlari arasindaki iliski. [Correlation between decision making strategies and parental attitudes]. (Yayimlanmamis Doktora Tezi). Gazi Universitesi, Ankara.
Eksi, A. (1990). Cocuk, genc, ana babalar. [Child, young, parents].Ankara: Bilgi Yayinevi
Freud, S. (2007). Narsizm uzerine ve Schreber vakasi, [On narcissism and Schreber case]. (Translate: Buyukkal, & Tura). Istanbul: Metis Yayinlari.
Fromm, E. (1994). Sevginin ve siddetin kaynagi [Source of love and violence]. (Translate: Salman & Icten). Istanbul: Payel Yayinlari.
Fromm, E. (1999). Ozgurlukten kacis. [Escape from freedom]. (Translate: Budak) Ankara: Oteki Yayinlari.
Greasley, P. (2008). Quantitative data analysis using SPSS. An Introduction for health & Social science. Maidenhead: McGraw-Hill/Open University Press.
Gucray-S. S. (1995). Karar verme davranıslari olceginin gecerlik ve guvenirligi. [Reabiliyt and validity of making decision behaviors scale]. Cukurova Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 2( 4), 60- 68.
Gucray, S. S. (1998). Bazi kisisel degiskenler, algilanan sosyal destek ve atilganligin karar verme stilleri ile iliskisi. [The relationsip between some individual variables, percieved social support, assertivenes and making decision sytles]. Psikolojik Danısma ve Rehberlik Dergisi, 11, 7-17.
Gulbahce, A., & Kartol, A. (2014). Ilkogretim sekizinci sinif ogrencilerinin karar verme stratejilerinin bazı degiskenler acisindan incelenmesi. [The investigation of 8th grade student’s decision making strategies in terms of some variables]. Bayburt Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 9(2), 132-143.
Izgar, G. (2003). Okul yoneticilerinin karar verme stratejileri ve yeterlikleri. [Desicion strategies and adequacies of school administrators]. (Yuksek Lisans Tezi). Selcuk Universitesi, Konya.
Janis, I., & Mann, L. (1979). Decision making. A psychological analysis of conflict, choice, and commitment. New York: The free press, a division of macmillan inc.
Karasar, N. (1999). Bilimsel arastırma yontemleri. [Scientific research methods]. Ankara: Nobel Yayinevi.
Kasik, D. Z. (2009). Ergenlerde karar verme stilleri ve algilanan sosyal destek duzeylerinin sosyal etkinlik beklentisi ve bazi degiskenler acisindan incelenmesi. [Adolesent self-esteem and decision-making style of the decision with the perceived level of social support, social competence and level of expectation in terms of some variable treated as a comparative analysis]. (Yuksek Lisans Tezi). Selcuk Universitesi, Konya.
Kernberg, O. F. (2012). Sinir durumlar ve patolojik narsisizm [Boundary conditions and pathological narcissism]. (Translate: Atakay). Istanbul: Metis Yayinlari.
Kilicci, Y. (2000). Okulda ruh sagligi. [Mental health in school]. Ankara: Ani Yayincilik.
Kocakula, O. (2012). Narisistik ve obsesif kompusuf kisilik bozukluklarının karar sureclerine etkisi. [The effects of narcissistic and obsessive compulsive personality disorders on decision making process]. (Yuksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Universitesi, Aydın.
Kohut, H. (2004). Kendiligin cozumlenmesi. [Solution of self]. (Translate: Atbasoglu, Buyukkal & Iscan) Istanbul: Metis Yayinlari.
Koksal, A. (2003). Ergenlerde duygusal zeka ile karar verme stratejileri arasindaki iliski. [The Relationship between emotional intelligence and decision making strategies in Adolescence]. (Yuksek Lisans Tezi). İstanbul Universitesi, Istanbul.
Kulaksizoglu, A. (1998). Ergenlik psikolojisi. [Adolescence psychology]. Istanbul: Remzi Kitapevi.
Kurt, U. (2003). Karar verme surecinde yoneticilerin kisilik yapilarinin etkileri. [The effects of the managers' personalities to the decision making process]. (Yuksek Lisans Tezi). Baskent Universitesi, Ankara.
Ladd, G. W., & Pettit, S. (2002). Parenting and the development of children’s peer relationships. (In Bornstein, M. H. (ed.) Handbook of Parenting: Vol. 5: Practical Issues in Parenting, Erlbaum, Mahwah, NJ, pp. 269–309.
Leaper, C. (1998). Decision-making processes between friends: Speaker and partner gender effects. Sex Roles, 39(112), 125-133.
Mann, L. (1989). Becoming a better decision maker. Australian psychologist, 24(2), 141-155.
Mann, L., Harmoni, R., & Power, P. (1989). Adolescent decision-making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12(3), 265-278.
Masterson, J. F. (2006). Narsisistik ve borderline kisilik bozuklukları. [Narcissistic and borderline personality disorders]. (Translate: Acil) Istanbul: Litera Yayincilik.
Mau, W. C. (2000). Cultural differences in career in career decision-making styles and self-efficacy. Journal of Vocational Behavior. 57, 365-378.
Miller, D. C. (2000). Adolescents’ decision making in academic and social contexts: A self-regulation perspective. (Doctoral Dissertation). University of Maryland, College park.
Morgan, T., C. (1991). Psikolojiye giris. [Introduction to psychology]. (Translate: Arıcı). Ankara: Hacaettepe Universitesi Psikoloji Bolumu Yayinlari.
Naftel, M. I., & Driscoll, M. (1993). Problem solving and decision making in eighth- grade class. Clearing house, 66(3), 177-181.
Noone, J. (2002). Concept analysis of decision making. Nursing forum, 3 (3), 21-32.
Ozolins, A. R., & Stenstrom, U. (2003). Validation of health locus of control patterns in Swedish adolescent. Adolescence, 38(152), 650-658.
Ozaydin, S. (1984). Psikiyatri. [Psychiatry]. Istanbul: Sanal Yayinlari.
Ozbay, H., & Ozturk, E. (1992). Genclik. [Youth]. Istanbul: Iletisim Yayinlari.
Oztemel, K. (2012). Kariyer kararsizligi ile mesleki karar verme oz yetkinlik ve kontrol odagi arasındaki iliskiler. [Relationships between career ındecision career decision making self efficacy and locus of control]. Gazi Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 32(2), 459-472.
Phillips, S. D., Pazienza, N. Y., & Ferrin, H. H. (1984). Decision making styles and problem solving appraisal. Journal of Counseling Psychology, 31(4), 497-502.
Rollinson, D. (2002): Organizational behavior and analysis an integrated approach. Essex: Pearson Education ltd.
Rozenblatt, S. (2002). In defence of self: The relationship of self-esteem and narcissim to aggressive behavior. (Doctoral Dissertation). Long Island University, USA.
Satir, V. (2001). İnsan yaratmak: Aile terapisinin basyapıtı. [Creating people: The masterpiece of family therapy]. İstanbul: Beyaz Yayinlari.
Schvaneveldt, J. D., & Adams, G. R. (2001). Adolescents and the decision-making process. Theory into Practice, 22(2), 98-104.
Tatlilioglu, K. (2014). Universite ogrencilerinin karar vermede oz-saygı duzeyleri ile karar verme stilleri arasindaki iliskinin bazi degiskenlere gore incelenmesi. [The examination of relation between undergraduates’ self-esteem level and decision making style in deciding in terms of some variants]. The Journal of Academic Social Science, 2(1), 150-170.
Tazegul, U. (2013). Bayan Badmintoncularin benlik saygi ve narsisizm duzeyleri arasindaki iliskinin incelenmesi. [Investigating the relationship between self-esteem and narcissism level of female badminton players]. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(8), 983-996.
Timuroglu, K., & Iscan, O. F. (2010). Isyerinde narsisizm ve is tatmini iliskisi. [The relationship between narcissism in workplace and job satisfaction]. Ataturk Universitesi Yayinlari.
Tiryaki, M. G. (1997). Universite ogrencilerinin karar verme davranıslarının bazı degiskenler acisindan incelenmesi. [Decision-making strategies of university students according to some variables]. (Yuksek Lisans Tezi). Hacettepe Universitesi, Ankara.
Twenge, J. M. (2010). Asrın vebası: Narsisizm illeti. [Century Plaggue: Narcissim ill]. (Translate: Merter). Istanbul: Kaknus Yayinlari.
Yavuzer, H. (1993). Cocuk psikolojisi. [Child psychology]. Istanbul: Remzi
Wilks, J. (1986). The relative importance of parents and friends in adolescent decision making. Journal of Youth and Adolescence,15(4), 323-334.
Yorukoglu, A. (1993). Genclik cagi: Ruh sagligi ve sorunlar. [Youth age: Mental health and problems]. Istanbul: Ozgur Yayinlari.