Omur COBAN, Servet OZDEMIR, John PISAPIA

Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Yöneticilerinin Örgütsel Değişimi Yönetme Yeterlikleri ve Stratejik Liderlik Davranışları

Araştırmanın Problem Durumu: Örgütsel değişimi başarılı bir şekilde yöneten örgütlerin gelişen, değişen topluma daha rahat ayak uydurdukları ve daha uzun ömürlü oldukları görülmektedir. Örgütün bu değişimi yaparken kendi strateji ve yapısında radikal değişimler yapması ve çevreden gelecek tehditleri hızlı bir şekilde savuşturmasının da önemli olduğu belirtilmektedir (Hannan ve Freeman, 1984). Örgütsel değişimde teknoloji, yapı, insan ve çevre ile birlikte örgütün kültürünün ve öğrenen örgüt yapısının da önemli rol oynadığı yapılan çalışmalarda ortaya konulmuştur (Benneth, 2008; Lawler ve Silitoe, 2010; Tseng ve Mclean, 2008). Eğitim alanında örgütsel değişim ile ilgili yapılan bir araştırmada, örgütsel gelişim ile örgütsel değişim incelenmiş ve örgütsel gelişim sağlayan örgütlerin değişimi yürütmek için öncelikle örgütsel bağlılığı artırmaları, örgütsel bağlılığı artırdıktan sonra örgütsel değişimi planlamaları gerektiği vurgulanmıştır (Tarraco, Hoover ve Knippelmeyer, 2005). Örgütlerde değişime başlanılmadan önce, örgütlerin değişim hususunda hazır bulunuşluk düzeylerinin saptanması, örgütsel bağlılığın yüksek olması, örgütlerin öğrenen örgüt özellikleri taşımaları ve örgütlerde yapılacak değişimlerde değişim yönetiminin safhalarının önemine dikkat edilmesi gerektiği ifade edilmektedir (Ak, 2006). Örgütler, değişime başlamadan nelere ihtiyaçları olduğunu belirledikten sonra, değişimi yürütürken nelere ihtiyaç duyacaklarını da iyi saptamalıdırlar. Örgütlerin değişimi yürütebilmesinde, örgütün sahip olduğu kültür, ortak vizyonu tüm paydaşlarla paylaşma, değişimde görev alacakların performansı, güçlü bir liderlik ögesinin var olup olmadığı, değişime direncin nasıl yönetileceği önemli kriterlerdir (Ozdemir, 2013). Cadwell ve Gould (1992), örgütlerde değişimin önündeki engelleri kaldırmak ve böylece daha etkili bir örgütsel değişim sağlamak için vizyon geliştirme, ölçme, liderlik stratejileri geliştirme, güven sağlama, iletişimi geliştirme, değişim için etkili bir takım oluşturma ve değişim için bir yapı veya model oluşturmanın önemli olduğunu belirtmişlerdir. Yukarıda bahsedilen araştırmalar, genel olarak örgütsel değişimi yürütmede, ortak vizyon, stratejiler oluşturma, değişim için bir model oluşturma gerekliliğinin yani sıra, güçlü bir liderlik ögesinin önemine vurgu yapmaktadır. Bunun nedeni, örgütler açık sosyal sistemlerdir ve bu yüzden başarılı bir değişim yapmak oldukça güçtür. Çünkü değişim yaparken sadece yapısal süreçler değil, zihni ve duygusal boyutlarda dönüştürülmelidir. Zihni ve duygusal donuşumu sağlamanın yolu da liderlikten geçer (Burnes, 2004). Başka bir ifadeyle, örgütler değişim yaparken iki temel unsurla hareket etmelidir. Bunlar güçlü bir liderlik rolü ve paylaşılan ve ortak oluşturulmuş bir strateji. Bu iki temel unsuru bir araya getiren yaklaşım ise stratejik liderliktir. Nitekim NT ve BackOffice (1993) da yaptıkları çalışmada kamu örgütlerini dönüştürmede başarılı olmanın yolunun stratejik liderlik ve stratejik yönetim anlayışıyla donuşumu sürdürmek olduğunu vurgulamaktadırlar. Vera ve Crossan’a göre örgütler, değişim istiyorlarsa; öğrenen örgüt özellikleri taşımalarıdır. Öğrenen örgütler oluşturmak için ise üst yöneticilerin stratejik liderlik özellikleri göstermeleri gerekmektedir (Vera ve Crossan, 2004). Milli Eğitim Bakanlığı yeniden yapılanma surecine girmiştir. Bu süreçte yürütülen yapısal değişimler kadar önemli olan bir husus da yeni yapının getirdiği yeni davranışlardır. Bu yeniden yapılanma surecinde Millî Eğitim Bakanlığı çalışanlarının algılarına göre yöneticilerinin nasıl bir örgütsel değişim yönetimi stratejisi izledikleri, yeniliğin kurumsallaşması bakımından önem arz etmektedir. Ayrıca yine çalışanların algılarına göre, yöneticilerin stratejik liderlik davranışları yeni yapıyı yönetme kapasiteleri de önemli görülmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı’nda yaşanan yeniden yapılanma surecinin değerlendirilmesinde, üst düzey yöneticilerin liderlik davranışları ve değişimi yönetme becerileri daha önceden detaylı olarak ele alınmamıştır. Bu araştırma, hem üst düzey yöneticilerinin değişimi yönetme kapasitelerini hem de bu yönetim esnasında sergiledikleri liderlik davranışlarını ortaya koyması ve Türk eğitiminin en başat örgütü olan Milli Eğitim Bakanlığı’nın merkez teşkilatının dönüşümünde nelerin yapılıp nelerin yapılamadığını göstermesi açısından önemlidir. Araştırmanın Amacı: MEB merkez teşkilatı yöneticilerinin stratejik liderlik davranışları ile örgütsel değişimi yönetme yeterlikleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu amaçla aşağıdaki sorulara yanıt aranacaktır:1. Çalışanların algısına göre, Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatındaki üst düzey yöneticilerin stratejik liderlik davranışları nasıldır?2. Çalışanların algısına göre, Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatındaki üst düzey yöneticilerin örgütsel değişimi yönetme yeterlikleri nasıldır?3. Çalışanların algısına göre, Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatındaki üst düzey yöneticilerin stratejik liderlik davranışları ile örgütsel değişimi yönetme yeterlikleri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?4. Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatında çalışanların algısına göre yöneticilerin stratejik liderlik davranışları, yöneticilerin örgütsel değişimi yönetme yeterliklerinin anlamlı bir yordayıcısı mıdır? Araştırmanın Yöntemi: Araştırmanın evrenini, MEB Merkez teşkilatında görevli şef, eğitim uzmanı, millî eğitim uzman yardımcısı, şube müdürü, görevli öğretmen ve daire başkanı kadrosunda çalışanlar oluşturmaktadır. Evrenin tüm birimlerine ulaşılarak veri toplandığı için bu araştırmada “tam sayım” yapılmıştır. Bu amaçla, MEB merkez teşkilatındaki üst düzey yöneticilerin stratejik liderlik davranışlarına ve örgütsel değişim yönetim becerilerine ilişkin çalışanların algılarını belirlemek için Stratejik Liderlik Ölçeği ve Örgütsel Değişimi Yönetme Ölçeği kullanılmıştır. Korelasyon analiziyle MEB üst düzey yöneticilerinin stratejik liderlik davranışları ile örgütsel değişimi yönetme becerileri arasında ilişkiler incelenmiştir. Buna ilâveten, MEB üst düzey yöneticilerinin stratejik yönetim davranışlarının örgütsel değişimi yönetme becerilerinin anlamlı bir yordayıcısı olup olmadığı regresyon analizi ile açıklanmıştır.Araştırmanın Bulguları: Stratejik liderlik davranışları ile örgütsel değişim yönetimi becerileri arasında yüksek düzeyde olumlu yönde ilişki olduğunu göstermektedir. Regresyon analizi ile stratejik liderlik davranışlarının bütün alt boyutlarının örgütsel değişimi yönetme becerileri alt boyutlarının yordayıcısı olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: MEB üst düzey yöneticilerinin değişimi yönetme ve yenileşme konusunda stratejik liderlik özelliklerini tam olarak ortaya koyamadıkları söylenebilir. Bunun yani sıra, MEB üst düzey yöneticileri, teknik yönetici, idari yönetici ve geliştirici yönetici tanımlarından idari yönetici tanımına uymaktadır. Bununla birlikte, üst düzey yöneticilerin stratejik liderlik davranışı sergileme düzeyleri arttıkça, örgütsel değişimi yönetme becerilerinin de artacağı görülmüştür. Araştırmacılar, bu çalışma ışığında Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatında, yeniden yapılanma sonrasındaki örgütsel performansı inceleyebilir. Ayrıca MEB merkez teşkilatında çalışanların değişim sonrasındaki örgütsel vatandaşlık düzeyleri ve örgütsel bağlılık seviyeleri ortaya konulabilir ya da taşra teşkilatında çalışanlar ile merkez teşkilatta çalışanların değişimle ilgili görüşleri karşılaştırılabilir. MEB, üst düzey yöneticilerin değişimi yönetme ve değişime liderlik etme konusunda kapasitelerini artırıcı eğitimler düzenleyebilir.

Anahtar Kelimeler:

Stratejik Liderlik, Örgütsel Değişimi Yönetme, MEB Üst Düzey Yönetici, MEB Merkez Teşkilatı

Top Managers’ Organizational Change Management Capacity and Their Strategic Leadership Levels at Ministry of National Education (MoNE)

Purpose: The purpose of the study was to identify the relationship between strategic leadership levels of top managers that work in MoNE and their organizational change management capacity. Research Methods: In the study, a quantitative research design was employed during data collection and the analysis phases. The population of the study was consisted of head workers, educational experts, MoNE specialist assistants, unit managers, teachers working at the head organization of MoNE, and department heads. The data were collected by reaching the all units of the population so in this study, “census” was done. Findings: It was seen that there was a highly positive relation between the strategic leadership levels of top managers and their organizational change management capacity. It was also found that the subcategories of the SLQ were the meaningful predictors of all subcategories of the OCMQ. Implications for Research and Practice: It was seen that top managers in MoNE could not indicate strategic leadership attitudes during the organizational change management. Moreover, it was found out that top managers in MoNE were managing directors, they were not technical managers or transformative managers. MoNE should build the capacity of top managers on organizational change management.

Keywords:

Strategic leadership, organizational change management, top managers in MoNE, the central organization of MoNE,

PDF

___

Agaoglu, E. (2006). The reflection of the learning organization concept to school of education. Turkish Online Journal of Distance Education, 7(1), 132-148.
Ak, M. (2006). Ilkogretim okulu yoneticilerinin degisimi yonetme yeterlikleri [Elementary school principals’ change management skills]. (Unpublished doctoral dissertation). Afyon Kocatepe University Social Science Institute, Afyonkarahisar.
Altinkurt, Y. (2007). Egitim orgutlerinde stratejik liderlik ve okul mudurlerinin stratejik liderlik uygulamalari [Strategic leadership in educational organizations and school principals’ strategic leadership applications]. (Unpublished doctoral dissertation). Anadolu University Educational Science Institute, Eskisehir.
Annulis, H., & Gaudet, C. (2007). Ready or not? Assessing change readiness for implementation of the geospatial technology model. Retrieved November 20, 2014 from http://www.eric.ed.gov.
Atasoy, R., & Cemaloglu, N. (2018). Evaluation of quality policies on education in Turkish education system. Universal Journal of Educational Research, 6(7) 1504 – 1518, doi: 10.13189 /ujer.2018.060711.
Aydin, I. (2002). Yonetsel, mesleki ve orgutsel etik [Managerial, professional and organizational ethic]. Ankara: Pegem.
Aydin, M. K. (2012). Kamu ve ozel ilkogretim okulu mudurlerinin stratejik liderlik ozellikleri ile kurumlarin orgutsel ogrenme duzeyleri arasindaki iliski [The relationship between strategic leadership aspects and organizational learning level of school principals in public and private schools]. (Unpublished master’s thesis). Gazi University Educational Science Institute, Ankara.
Balci, A. (2000). Orgutsel gelisme: Kuram ve uygulama [Organizational development: theory and practice]. Ankara: Pegem A.
Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership: A response to critiques. In M. M. Chemers & R. Ayman (Eds), Leadership theory and research. New York: Academic.
Benneth, E. (2008). E-tools of change: An analysis of corporate intranet promoting organizational change. Baystate Health and Tufts University of Medicine, 40(3), 3-12.
Boal, K., & Hooijberg, R. (2001). Strategic leadership research: moving on. Leadership Quarterly, 11(4), 515-549.
Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford.
Burnes, B. (2004). Managing change. London: Prentice Hall.
Buyukozturk, S., Cakmak, E., Akgun, O., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2012). Bilimsel arastirma yontemleri [Scientific research methods] (13th ed.). Ankara: Pegem Akademi.
Cadwell, P., & Gould, E. (1992). Effecting change in a resistant organization. Retrieved November, 12, 2014 from http://eric.ed.gov.
Celik, H., & Yilmaz, V. (2013). Yapisal esitlik modellemesi [Structural equation model]. Ankara: Ani.
Celik, V. (2000). Egitimsel liderlik [Educational leadership]. Ankara: Pegem.
Chermach, J., Lynham, S., & Merwe, L. (2006, September). Exploring the relationship scenerio planning and perception of learning organization characteristics. Futures, 38(7), 767-777.
Drucker. (1996). 21. yy. için yonetim tartismalari [Management discussions for 21st century]. (T. Bahçivangil, & G. Gorbon, trans.) Istanbul: Epsilon.
Elma, R. (2010). Kamu yonetiminde kurumsal donusum ve stratejik liderlik [Organizational transformation and strategic leadership in public]. (Unpublished master’s thesis). Karamanoglu Mehmetbey University Social Science Institute, Karaman.
Fullan, M. (2004). Leading in a culture of change. San Fransisco: Jossey-Bass.
Fullan, M. (2007). The new meaning of educational change. Amsterdam: Teachers College.
Gall, M.D., Borg, W.R., & Gall, J.P. (2007). Educational research an introduction. (8th ed.). USA: Longman.
Guclu, N., Kilinç, H., & Coban, O. (2014). According to the teachers' point of view, the examination of primary schools' principles' competency on change management and organizational innovation. Procedia Social and Behavioral Science.
Guclu, N., Coban, O., & Atasoy, R. (2017). Okul yoneticilerinin stratejik liderlik ozellikleri ile orgutsel sessizlik arasindaki iliskinin ogretmen goruslerine gore incelenmesi [According to teachers’ view the examination of the relationship between school principals’ strategic leadership aspects and organizational silence]. Milli Egitim Dergisi, 46(215), 167-191.
Hambrick, D., & Mason, P. (1984). Upper echelons: Organization as a reflection of its top managers. Academy of Management Review, 9(2), 193-206.
Hannan, M.T., & Freeman, J. (1984). Structural interia and organizational change. American Social Review, 49, 149-164.
Harris, T. E. (1986). Organizational communication: Focusing on leadership behaviour and change management. Retrieved April 5, 2014 from http://www.eric.ed.gov.
Joreskog, K., & Sorbom, D. (1993). Lisrel 8 users' reference guide. Chicago: Scientific Software International.
Kilinçkaya, B. (2013). Il millî egitim mudurlerinin stratejik liderlik ozelliklerinin arastirmasi [Examination of strategic leadership aspects of province national education managers]. (Unpublished master’s thesis). Gazi University Educational Science Institute, Ankara.
Kline, B. (2005). Principles and practice of structural equation modelling (2nd ed.). New York: The Guilford.
Lawler, A., & Silitoe, J. (2010). Perspectives on instituting change management in large organizations. Australian Universities' Review, 52(2), 41-48.
Mintzberg, H. (2014). Orgutler ve yapilari [Organizations and their structures]. (A. Aypay, trans.) Ankara: Nobel.
Mullins, L. (1996). Management and organizational behaviour. London: Pitman.
Nutt, P., & Backoff, R. (1993). Transforming public organizations with strategic management and strategic leadership. Journal of Management, 19(2), 299-347.
Orucu, D. (2012). Orgutsel degisim yonetimi [Organizational change management]. In S. Ozdemir (Eds.), Egitim yonetiminde kuram ve uygulama. (pp. 445-481). Ankara: Pegem Akademi.
Ozdemir, S. (2013). Egitimde orgutsel yenilesme [Organizational innovation in education]. Ankara: Pegem.
Pisapia, J. (2009). The strategic leader: New tactics for a globalizing world. New York: Information Age.
Pisapia, J., Guerra, D., & Semmel, E. (2005). Developing the leader’s strategic mindset: establishing the measures. Leadership Review, 5, 41-67.
Senge, P. (1990). The fifth discipline: the art and practice of learning organization. New York: Doubleday.
Simsek, O. (2010). Yapisal esitlik modellemesine giris. Temel ilkeler ve LISREL uygulamalari[Introduction to structural equation model: Basic principles and LISREL applications] . Istanbul: Ekinoks.
Tarraco, R., Hoover, R., & Knippelmeyer, S. (2005). Organizational development and change in universities. Advances in Developing Human Resource, 37(2), 422-437.
Tseng, C., & Mclean, G. (2008). The relationship between organizational learning practices and the learning organization. Journal of European Industrial Training, 32(6), 418-432.
Ugurluoglu, O. (2009). Hastane yoneticilerinin stratejik liderlik ozelliklerinin degerlendirilmesi[The evaluation of hospital managers’ strategic leadership aspects]. (Unpublished doctoral dissertation). Hacettepe University Health Science Institute, Ankara.
Ulker, M. (2009). Okul yoneticilerinin stratejik liderlik ozelliklerine iliskin ogretmen algilari [Teachers views on school principals’ strategic leadership aspects]. (Unpublished master’s thesis). Kocatepe University Social Science Institute, Kocaeli.
Ulukan, C. (2005). Transformation of university organizations: leadership and managerial implications. Turkish Online Journal of Distance Education, 6(4), 75-94.
Vera, D., & Crossan, M. (2004). Strategic leadership and organizational learning. Academy of Management Review, 29(2), 222-240.
Wang, J. (2007). Organizational learning and crisis management. Advances in Developing Human Resource, 10(3), 425-445.
Wheelen, T., & Hunger, J. (1995). Strategic management and business policy (5th ed.). USA: Addison-Wesley.
Yukl, G. (2002). Leadership in organization (5th ed.). New Jersey: Prentice Hall.