Fahri SAYLN,
Şükran DİNÇER,
Zafer KARAER,
Ayşe ÇAKMAK,
Hasan ZEYBEK,
Bengi DÜNDAR,
Bengi DÜNDAR,
Serpil NALBANTOĞLU,
Zati VATANSEVER,
Cevdet YARALI,
Ahmet DENİZ
16844
Sığırlarda Tropikal Theileriosis Üzerine Epidemiyolojik Araştırmalar
Türkiye'de mevcut sığırların çoğunluğu,
genetik yapı İtibarıyle, düşük verimli yerli ırklardan
meydana gelmiştir. Bu nedenle, tarımsal
potansiyeli yüksek bölgelerde bulunan yerli
ırk sığırların yerine batıdan kültür ırkı sığırlar
ithal edilerek, yıllardır sığırcılığın ıslahına çalışılmıştır.
Ancak, Türkiye'de sığır yetiştiriciliğini
olumsuz yönde etkileyen, genetik yapı
dışında diğer bazı faktörler de mevcuttur. Bu
faktörler arasında viral, bakteriyel ve paraziter
hastalıklar önemli yer tutarlar.
Epidemiologycal İnvestigations of Tropical Theileriosis in Cattle
This study was carried out in an endemic region of Central Anatolia to research the ep epidemiology
of tropical the theileriosis after vaccination from March 1996 to April 1999. The study was conducted
in Kesikköprü, Köseli, Kerişli villages and TIGEM farm of Bala county, and Kabak, Güreş,
Girmeç, Hıdırşeyh villages and TIGEM fann of Polatlı county where the presence of Theileria annulata
was detected by blood smear inspections. In these villages, 50 % of cattles was native, 30 %
cross-breed and 20 % pure Holstein.
The studies have showed that the prevalence of T.annulata was 39.8 % befare the vaccination.
Cattle were vaccinated by T. annulata live macro-schizont vaccine that contained 107 cells per
ml (produced in Pendik Veterinary Research Institute). lnspections done 45 days later fallawing to
the vaccination showed that 58.5% of cattle became seropositive against T. amııtlata antigen. The
seropositivity percentage in unvaccinated control group cattle became 30.1% during one active
season of the disease. In the same period, 48.5 % of vaccinated and 29.4 % of control group animals
became the port or of T. annulata.
The vaccine was found to be partially effective on tropical theileriosis since the ineidence of
the disease was detected to be 1.9% in the vaccinated animals and 10.5 %in the unvaccinated control
group animals. It was also confırmed with this study that theileriosis is endemic disease in certain
regions of Ankara province.
The sporoblasts of T.annulata were found in the saliva glands of Hyalomma anatolicum anatolcum
and Hyalomma anatolicum excavatum. lt was concluded that tlıese ticks are the potantial
vecfor of tropical the theileriosis in Turkey.
___
- AÇlCI M (1998). Samsun yöresinde tropikal
theileriosise karşı aşılanan sığırlarda saha
çalışmaları. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- AKTAŞ M, DUMANLI N, KARAER Z,
ÇAKMAK A, SEVGiLi M (1999). Elazığ,
Malatya ve Tunceli illerinde Theileria
annulata 'nın seroprevalansı.ll. Ulusal Parazitoloji
Kongresi, 6-1 O Eylül 1999, Sivas.
Program ve Bildiri Özetleri. Ege Üniversitesi
Basımevi, Bornova-İzmir. S.260.
- AKTAŞ M, ÇAKMAK A (2001). Malatya
yöresinde tropikal theileriosisin epidenıiyolojisi.
12.Ulusal Parazitoloji Kongresi.24-28
Eylül 2001, Elazığ. Program ve Özet Kitabı.
S.61.
- BOUA TTOUR A, DARGHOUTH MA,
BEN MILED L (1994). Epidemiological
investigation on tropical tlıeileriosis in the
sııblıumide bioclinıatic area in Tunisia:
Study of the Hyalomma, ve ctor tick in
Tunisia. European Uı:ion third Coordination
Meeting on Tropical Theileriosis, Antalya,
Turkey, pp. 3-6.
- BROWN CGD (1987). Thei1eriidae. In:
Taylor, AER and Baker, JR In vitro Methods
for Parasite Cultivation. Academic Press,
London,pp.230-253.
- ÇAKMAK A (1987). Untersuchungen zur
inzidenz von Hünıoparasiten in einer
Rinderherde in der provinz Ankara. Vet Med
Diss Hannover, Tierarztl Hohsch, pp. 133.
- DİNÇER Ş, SAYIN F, KARAER Z,
ÇAKMAK A, FRİEDHOFF KT,
MÜLLER I, İNCi A, YUKARI BA,
EREN H (1991). Karadeniz Bölgesi szğzrlarında
bulunan kan parazillerinin seroinsidensi
üzerine araştırmalar. Ankara Üniv
Vet Fak Derg, 42(1), 57-226.
- DOLAN TT (1989). Theileriosis: A
comprehensive review. In: Theileriosis Rev
Sci Tech Off Int Epiz, 8(1), 11-36.
- EREN H, ÖZLEM MB, SERT H,
KAPLAN A (1998). Aydın yöresi sığırlarında
Theileria annıılata (Dsclıunkowsky&
Lush) 'nın sero-prevalansı. Türkiye Parasit
Derg, 22,177-179.
- FLACH EJ, OUHELLI H (1992). The
epidemiology of tropical tlıeileriosis
(Tiıeileria annu/ata infection in cattle) in an
endemic area of Morocco. Vet Parasit, 44,
51-65.
- FLACH EJ, OUHELLI H,
W ADDINGTON D, OUDICH M,
SPOONER RL (1995). Factors influencing
the transmission and ineidence of tropical
t!ıeileriosis (Tiıeileria annu/ata infection of
cattle) in Morocco. Vet Parasit, 59, 177-188.
- GÖKSU K (19"i9 ). Ankara ve c ivan sığırlarında
tlıeileriosis üzerinde sistematik araştırmalar.
AÜ Vet Fak Yay, No. 115/60, Yeni
Matbaa, Ankara.
- GÖ KSU K (1970 ). Yurdwnıızun çeşitli bölgelerinde
sığırlarda piroplasnıida enfeksiyonları
( Piroplasmosis, Babesiosis,
T!ıeileriosis) ve Anap/asmasis'in yayı/ış durumları.
Türk Vet Hek Dem Derg, 40, 4, 29-
39.
- GREMMELS HD (1983). In vitro-infektion
von bovinen :ymplıozyten mit Tlıeileriasporozoiten.
Diss. Hannover, Tierarztl und
Med Hohsch, p.72.
15. HASHEMI-FESHARKI R (1988). Control
ofT/ıeileria annu/ata in Iran. Parasit Today.
- HOOGSTRAAL H (1956). African
Ixodoidea. Ticks of the Sudan. US Naval
Med Res Unit, 3, Cairo, Egypt.
- İNCi A, ÇAKMAK A, KARAER Z,
ATASEVER A, DİNÇER Ş, SAYIN F,
İÇA A, ÇAM Y (1999). Kayseri yöresinde
tropikal tlıeileriosisin epidenıiyolojisi. ll.
Ulusal Parazitoloji Kongresi, 6-1 O Eylül
1999, Sivas. Prograrı:1 ve Bildiri Özetleri.
Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova-İzmir.
S.161.
- KARAER Z, YUKARI BA, AYDIN L
(1997). Türkiye Keneleri ve Vektörlükleri.
Ed. M.ali Özce! ve Nilgün Daldal: Parazitoloji'
de Artropod Hastalıkları, Vektörler.
Türkiye Parazitoloji Dem Yay No: 13, 363-
434.
- KARATEPE B, KARATEPE M,
NALBANTOGLU S, KARAER Z,
ÇAKMAK A (1999)': Niğde yöresinde tropikal
tlıeileriosisin prevalansı. ll. Ulusal Parazitoloji
Kongresi, 6-10 Eylül 1999, Sivas.
Program ve Bildiri Özetleri. Ege Üniversitesi
Basımevi, Bornova-İzmir. S.l68.
- KARATEPE B (2000). Niğde yöresinde
tropikal theileriesisin aşılama sonrası epidemiyolojisi.
Doktora tezi. Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- KURTPlNAR H (1954). Türkiye Keneleri.
Güven Matbaası, Ankara, 107.
- LESTOQUARD F (1931). Le s
piroplasmose des bovins en Turquie. Bul Soc
Path Exot. 24, 817-8 19.
- NALBANTOGLU S (1996). Çukurova yöresinde
tropikal theileriosise karşı aşılanan
sığırlar üzerinde saha çalışmaları. Doktora
tezi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri
Enstitüsü.
- ÖZ İ ( 1999). Adana yöresinde tropika1
theileriosise karşı aşı1anan sığırlar üzerinde
saha çalışmalaı·;. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- ÖZCAN C (1961). Ankara ve civarında evcil
hayvanlarda piroplazm vak' aları ve tedavileri
üzerine araştırmalar. Tez, AÜ Vet Fak
Yay, 143.
- ÖZKOÇ U, ONAR E ( 1 980). Yurdunıuzıın
değişik yörelerinden izole edilen Tlıeileria
annulata suşlarının doku kültürüne adaptasyonu
ve üretilmesi. Doğa Bili.m Derg, 4, 36-
40.
- ÖZKOÇ Ü, VURAL A, ONAR E,
PIPANO E (1978). Üç değişik lokal
Tlıeileria annulata suşunun doku kültüründe
İzolasyonu ve üretilmesi. Pendik Vet Bakt
Ser Enst Derg, 10, 2:31-34.
- PIPANO E (1976). Control of tlıeileriosis
and anaplasmosis in lsrael. Bull Off Inst
Epiz, 86, 55-59.
- PIPANO E (1977). Basic principles of
Theileria annulata control. In: Theileriosis
(eds. JB Henson, M Compbell). IDRC, Ottowa,
pp. 55-65.
- POMERANTZEV BI ( 1950). Fa una of
USSR Arachnida, Ixodid ticks (Ixodidae)
Paukoobraznye, n s ( 41 ), 4 (2), 224. (English
- translation by Elbi A, edited by Anastos G.
Thr American Institute of Biological
Sciences, Washington DC (Copyright),
1959, pp. 199.
- SAMUEL S, RAİF M (1930). Koyun
piroplazmozisi hakkında muafiyetİn yeni
usulleri, Türkiye'de piroplazmozis. Baytari
Mecmua, 7,8, Milliyet Matbaası, Istanbul.
- SAYIN F, DİNÇER Ş, KARAER Z,
ÇAKMAK A, İNCi A, YUKARI BA,
' EREN H, KIRVAR E (1990). Studies on
tropical theileriosis in Turkey. Recent
Developments in the Research and Control
of Theileria annzzlata. Proceedings of a
workshop held at ILRAD, Nairobi, Kenya.
- SAYIN F (1991). Status of tropical
theileriosis in Turkey. In Proceedings of the
second International Workshop Sponsoı·ed
by the European Communites Science and
Technology for Development Prograrnme.
March 18-22, India. p.20-22.
- SAYIN F, DİNÇER Ş, KARAER Z,
ÇAKMAK A, İNCi A, YUKARI BA,
EREN H (1991). Epidemiological study on
tropical theileriosis around Ankara. In:
"Proceedings of the second EEC Workshop
on Orientation and Coordination of Research
on Tropical Theileriosis" Ed.DK Singh and
HC Varshney, pp. 51-54, N4arch 18-22,
1991. National Dairy Development Board,
Anand, India.
- SAYIN F, DİNÇER Ş, KARAER Z,
ÇAKMAK A, İNCi A, YUKARI BA,EREN H, BROWN CGD (1992).
Epidemiological study on tropical
theileriosis around Ankara. In: Veteriner Hekimliği
Öğreniminin ı50. Yılı, Ankara, Türkiye,
PP· 263-278.
- SAYIN F, DİNÇER Ş, KARAER Z,
ÇAKMAK A, YUKARI BA,
VATANSEVER Z, NALBANTOGLU S
( 1 993 ). Türkiye' de tropikal theileriosisin
vektörleri üzerinde araştırmalar. 8. Ulusal
Parazitoloji Kongresi Bildiri Özetleri, 7-10
Eylül ı993, Trabzon, Türkiye. (Studies on
the vectors of tropical theileriosis in Turkey.
8th National Congress of Parasitology,
Abstracts, 7-10 September ı993, Trabzon,
Turkey).
- SAYIN F, DİNÇER Ş, KARAER Z,
ÇAKMAK A, YUKARI BA,
VA TANSEVER Z, NALBANTOGLU S
( 1994 ). Field study us ing attenuated vaccine
cells in the protection of cattle against
tropical theileriosis ın Turkey. Third
Cooı·dination Meeting on Tropical
Theileriosis. 4111 9111 October, 1994, Antalya,
Turkey.
- SA YlN F, DİNÇER Ş, KARAER Z,
ÇAKMAK A, NALBANTOGLU S,
VATANSEVER Z, İNCİ A, YUKARI BA,
EREN H, BROWN CGD, MELROSE R
(200 ı) . Türkiye' de tropikal the ileriosis üzerinde
araştırmalar. 3. Theileria annulata ile
deneysel olarak enfekte edilmiş buzağılar
üzerinde beslenen 4 Hyalomma (lxodidae)
- türünün enfeksiyon oranları üzerinde karşılaştırmalı
çalışmalar. T Parazitol Derg,
25(3), 258-264.
- SAYIN F, KARAER Z, DİNÇER Ş,
ÇAKMAK A, İNCi A, YUKARI BA,
EREN H, VATANSEVER Z,
NALBANTOGLU S, MELROSE TR
(2003). A comparison of susceptibilities to
infection of four species of Hyalomma ticks
with Theileria annulata. Vet Parasitol, 113,
ı15-121.
- SAYIN F, DİNÇER Ş, KARAER Z,
ÇAKMAK A, İNCi A, YUKARI BA,
EREN H, V ATANSEVER Z,
NALBANTOGLU S (2003). Studies on the
epidemiology of tropikal theileriosis
(Theileria annulata infection) in cattle in
Central Anatolia, Turkey. Trop Anim Hlth
Prod, 35, 521-539.
- SERGENT E, DONATIEN A, PARROT
L, LESTOQUARD F ( 1945). Etudes sur le s
piroplasmoses bovines, Institute Pasteur.
D' Algerie, Alger pp. ıı9-24ı .
- STEPANOVA NL, ZABLOTSKY VT
(1989). Bovine tlıeileriosis in the USSR. In:
Theileriasis. Rey Sci Tech Off Int Epiz, 8, ı ,
89-92.
- TAŞÇI S (1984). Tropikal theileriosis 'in
yayılışmda mandalann rolü üzerinde araştmnalar.
Doğa Bilim Dergisi, 0 1, 8,2, 168-
ı77.
- THRUSFIELD M (1986). Veterinary
Epidemiology Butterworths, London, Bos ton, Durban, Singapore, Sydney, Toronto,
Wellington. pp. 280, 1995.
- TÜZDİL AN (1936). Mezbahalara Mahsus
Parazitoloji . Istanbul.
- TÜZDİL AN (1954). Memleketimiz sığırlarında
Theilel • ...ı annu/ata 'dan (Dschunkowsky
and Lııhs, 1904) lıusule gelen
tlıe ileriosis. Ank Univ Vet Fak Derg, 1(2):
43-52.
- TÜ ZER E (1981 ). İstanbul İli ve çevresinde
sığırlarda görülen Babesia, Theileria ve
Anaplasnıa türleri ve bunlardan oluşan enfeksiyonların
yayılışı üzerinde araştırma. İÜ
Vet Fak Derg, 8, 97-1 10.
- ÜNSÜREN H (1976). Theileria
annu/ata'dan ileri gelen theileriosis'in bazı
şemoterapötiklerle tedavisi üzerinde araştırmalar
(Doç.Tezi). Ankara Üniv Vet Fak,
Ankara.
- ÜNSÜREN H, KURTDEDE A, GÖKSU K
(1988). Effectiveness ofparvaquone in ccıttle
infected witlı Theileria annulata. Trop Anim
Hlth Prod, 20, 256-258.
- VA TANSEVER Z (1997). Çukurova yöresinde
tropikal theileriosis (Sığırlarda
Theileria annulata enfeksiyonu) in epidemiyolojisi
üzerinde araştırmalar. Doktora tezi.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- WALKER AR, MCKELIAR SB, BELL
LJ, BROWN CGD (1979). Rapid
quantitative assessment of Tlıeileria
infections in ticks. Trop Ani m Hlth Prod, 1 1,
21-26.
- YAMAN N (1998). Ankara Çubuk yöresi nde
tropikal theileriosise karşı aşılanan sığırlarda
aşılama sonrası epidemiyolojik çalışmalar.
Doktora tezi. Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- ZEYBEK H, YARALI C, DÜNDAR B
(1994). Çankırı yöresi sığı rlarında Tlıeile ria
annulata 'nın sero-prevalansı. Etlik Vet
Mikrob Derg, 8(1), 69-79.
- ZÜRNER U (1983). Seroepidemiologie der
bovinen Babesien-und
infectionen in Kolumbien:
Untersuchungen mit dem
Immunofluoreszenz-Test.
Tierarztl Hochsch., Diss.
Anaplasmen
.Einleitende
indirekten
Hannover,