Türkiye’de Sağlık Sistemindeki Dönüşümlerin Mekânsal Etkileri: Mersin Kenti Örneği
Kentsel planlamada sağlık tesislerinin yer seçimi ve ölçeğinin belirlenmesi için bu tesislerin yönetim modeli, niteliği ve mekân gereksiniminin öngörülmesi gerekir. Türkiye’de uygulanan Sağlıkta Dönüşüm Programı sağlık tesisleri alanında önemli yapısal değişiklikler getirmiştir. Bu değişim kentsel planlamada mekânsal ölçütlerin de değişimine neden olmuştur. Bu çalışmada Türkiye’de sağlık politikalarındaki ve mevzuattaki değişikliklerin hastane planlaması ve tasarımına ne şekilde yansıdığı Mersin kentindeki sağlık tesisleri örneğinde incelenmiştir. Yapılan değişikliklerin sonrasında sağlık tesislerinin tür ve ölçeklerine göre dağılımlarında zaman içinde yaşanan değişim, bu tesislerin kullanım oranları, ulaşım ve erişilebilirlik olanakları ile çevrelerindeki kentsel kullanımlarla ilişkileri irdelenmiştir. Çalışma bulguları, hastane ölçeğindeki büyümenin hastanelerin kent merkezinden çepere doğru bir taşınmasına neden olduğunu göstermektedir. Hastane konumlarındaki değişiklikler ise erişilebilirlik derecelerini ve hastanelerin kullanıcı tercihlerini etkilemiştir. Mersin kentinde bulunan kamu ve özel sektör tarafından işletilen sağlık tesisleri ele alınarak yapılan bu araştırma, hastane yapılarının ulaşılabilirliği, kent ölçeğinde yüksek oranda ihtiyacı olan noktaların belirlenmesinde dikkat edilecek ölçütlerin geliştirilmesine katkı sunabilir. Bu çalışmada sunulan ölçütler hastane yer seçimi değişikliklerinin ulaşım talebini nasıl etkilediği ve beraberinde getireceği olumlu ve olumsuz etkileri tespit etmek için kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler:
Sağlık Tesisleri, Kentsel Planlama, Mekânsal Analiz
Spatial Impacts of Health System Transformation in Turkey: A Case Study in Mersin City
Planning studies need to foresee management model, properties and spatial requirements of health services in order to decide on the location and scale of those facilities. Recently, Turkey adopted the Transformation Program of the Health System and this policy resulted in both structural changes in health services and spatial criteria for urban planning. This study investigates the impacts of the transformation of health system on the spatial structure of health facilities in Mersin City, Turkey. The research is motivated around some questions about practical implications of the health reform and the new legislation in Turkey; how health facilities are restructured, hospital formations, location criteria, spatial distribution of health facilities. In addition, this research investigates the distribution of health facilities in the city in relation with their types and scale, location changes in time, occupancy rates, accessibility and their relation to the surrounding urban activities. Research findings reveal that increasing size of hospital capacity resulted in the relocation of hospitals from central place to peripheral parts of the city. Location changes for hospitals had influenced accessibility levels and user preferences. In the case study the spatial distribution and location changes of health facilities and their relation to urban master plans are elaborated. The findings of this study conducted in Mersin City may contribute to further planning studies on identification of health facility location criteria, such as accessibility and scale. In addition positive and negative impacts of health facility location changes and new investments can be assessed through a set of criteria provided by this research.
Keywords:
Health Facilities, Urban Planning, Spatial Analysis,
___
- Alonso, W. 1964. Location and Land Use: Toward a General Theory of Land Rent, Cambridge, MA: Harvard University Press.
- Altaban, Ö. 2014. “Kamu Servislerinin Kentlerde Mekânsal Sunumu Üzerine Kuramsal-Kavramsal Çerçeveler”. METU.JFA, 31(1), 195-214.
- Altshuler, A. ve D. Luberoff. 2003. Mega-Projects: The Changing Politics of Urban Public Investment. Washington, D.C.: Brookings Institution Press.
- Aykır, E. 2014. “2002-2012 Sağlık Politikaları ve Sağlıkta Dönüşüm.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi.
- Berkman, G. 1994. Geography of Health and Location of Health Facilities. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
- Christaller, W. 1966. Central Places in Southern Germany. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall.
- DİE. 1990. Genel Nüfus Sayımı: İllere göre ilçe, bucak, belde ve köy nüfusları.
- Duncan, O. D. 1957. “Optimum Size of Cities, Cities and Society.” İçinde Cities and Society, (der.) Paul K. Halt ve Albert J. Reiss, 759-772, New York: Free Press.
- Elbek, O. ve E. B. Adaş. 2009. “Sağlıkta Dönüşüm: Eleştirel Bir Değerlendirme”, Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 12(1), 33-43.
- Erdoğan, H. 2014. “Türkiye’de Sağlık Politikaları ve Sağlıkta Dönüşüm Programı (2003-2010).” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi.
- Ersoy, M. 2009. Kentsel Planlamada Arazi Kullanım Standartları. Ankara: TMMOB Şehir Plancıları Odası.
- Gültekin, S. 2018. “Sağlık Sistemindeki Dönüşümlerin Hastane Mekânsallığına Yansımaları: Mersin Örneği.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi.
- Hotelling, H. 1990. “Stability in Competition.” İçinde The Collected Economics Articles of Harold Hotelling , 50-63, New York: Springer.
- Isard, W. 1956. Location and Space-Economy: A General Theory Relating to Industrial Location, Market Areas, Land Use, Trade, and Urban Structure. New York: MIT and Wiley.
- Lösch, A. 1967. The Economics of Location. New York: John Wiley.
- Massam, B. 1975. Location and Space in Social Administration, London: Edward Arnold Publishers.
- Mayhew, L. D. Ve G. Leonardi. 1982. “Equity, Efficiency, and Accessibility in Urban and Regional Health-Care Systems”. Environment and Planning A, 14(11), 1479-1507.
- Mohan, J. 2002. Planning, Markets and Hospitals. Psychology Press.
- Sağlık Bakanlığı. 2003. “Sağlıkta Dönüşüm.” Erişim tarihi 07.03.2019. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/1438,donusumturk2zip.zip?0
- Schultz, G. P. 1970. “The Logic of Health Care Facility Planning.” Socio-Economic Planning Sciences, 4(3), 383-393.
- Stigler, G. S. 1958. “The Economies of Scale.” The Journal of Law and Economies, 1, 54-71.
- Teitz, M. B. 1968. “Toward a Theory of Urban Public Facility Location, of a Hospital”, Papers in Regional Science, 21(1), 35-51.
- Temur, S. 2012. “Türkiye’de Sağlık Politikası ve Ekonomik Sürdürülebilirlik.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi.
- TÜİK. 2017. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, Mersin Merkez İlçe Nüfusları.
- Yanmaz, M. 2010. “Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Son Dönem Sağlık Politikaları.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi.
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Mersin Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Ülkesel/Milli Fiziki Plan Üzerinde Dördüncü Kez Konuşurken
Osmanlı Toplumu Sosyal Yapısının Kent Düzenindeki Temsili
Türkiye’de Sağlık Sistemindeki Dönüşümlerin Mekânsal Etkileri: Mersin Kenti Örneği
Kentsel Yeşil Alanlara Erişimin Değerlendirilmesi: Beşiktaş ve Şişli İlçelerinin Karşılaştırılması