İslam Düşüncesi ve İşrâkîlik

İslam düşüncesinin önemli ekollerinden biri de İşrâkîliktir. Ancak tarihsel süreçte İslam felsefî geleneğinde Aristo ve Yeni Eflatuncu Meşşaî akım daha ön planda tutulmuş, bu ekol çoğu zaman ihmal edilmiştir. Sührevedî’nin “sezgisel yönteme” dayalı bir “nur matafiziği” şeklinde kurguladığı İşrakiliğin, İslam felsefe geleneğine önemli bir zenginlik kattığı bilinmelidir. Sühreverdî’nin yaşadığı dönemde karşılaştığı muhalefet fikirlerinin yaygınlaşmasına engel olmuştur. Bu sebeple İşrakilik fikir çevrelerinde belli ölçüde ihmal edilmiştir. Bununla birlikte çeşitli irfani hareketler bünyesinde varlığını koruyarak günümüze kadar devam ettirebilmiştir. İslam felsefesinin gerçek manada özgün ekollerinden biri olan İşrakiliğin, kapsamlı bir şekilde araştırılmasının İslam düşüncesinin sağlıklı ve bütün yönleriyle anlaşılmasına katkı vereceği bilinmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Meşşailik, İşrakilik, Mantık, Metafizik, Sezgi, Doğu, Hikmet

Islamic Thought and Illumination

One of the important schools of Islamic thought is illumination. However, throughout the history in the tradition of Islamic thought, Aristotle and “New Plutonian Peripatetist” movement have been prioritised, and this school has been mostly ignored. It should be known that illumination, which has been built by Suhrawardi as a “light metaphysics” that depends on “intuitional method”, has enriched the Islamic philosophy tradition. The opposition Suhrawardi faced in his age has prevented the spread of his ideas. Because of this reason, illumination has been ignored to some extent in the thought environments. However, it has continued it’s existence within several educative movements until today. It should be known that the comprehensive research of illumination, which is one of the truly original schools of Islamic thought, would contribute to understanding Islamic thought fully and sturdily.

Keywords:

Peripateticism, Illumination, Logic, Metaphysics, Intuition, East, Wisdom,

PDF

___

Arslan, Ahmet, “Çevirenin Önsözü”, Corbin Henry, İslam Felsefesi Tarihi (içinde), İstanbul: İle-tişim Yayınları, 2000.
Bayraktar, Mehmet, İslâm Felsefesine Giriş, Ankara: TDVY, 1997.
Bolay, Süleyman Hayri, Felsefî Doktrinler Sözlüğü, Ankara: Akçağ, 1987.
Büyükkara, Ali, İmamiye Şiasına Göre Önemli Tarih, Gün ve Geceler, Çanakkale: Aslı Ofset, 1999
Cerr, Halil, Tarihu’l-Felsefeti’l-Arabiyye, Beyrut: Hama’l-Fahuri, Daru’l-Ceyl, 1993.
Cevizci, Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma, 2000.
Corbin, Henry, İslâm Felsefe Tarihi (İbn Rüşd’ün Ölümünden Günümüze), çev. Ahmet Arslan, İs-tanbul: İletişim Yayınları, 2000.
Corbin, Henry, İslâm Felsefesi Tarihi, çev. Hüseyin Hatemi, İstanbul: İletişim Yayınları, 1986
el-İsfehânî, Râğıp, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, Beyrut: Daru’l-Marife, trsz.
Izutsu, Toshihiko, “Ishrâqiyah”, Encyclopedia of Religion, New York, 1987, c. VII, pp.296-301.
Izutsu, Toshihiko, İslâm’da Varlık Düşüncesi, çev. İbrahim Kalın, İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
Kâtip Çelebi, Keşfu’z-Zunun an Esami’l-Kütübi ve’l-Fünun, İstanbul: 1943
Kaya Mahmut, “İşrâkîye”, DİA, İstanbul 2001, XXIII.
Kutluer, İlhan, İslam’ın Klasik Çağında Felsefe Tasavvuru, İstanbul: İz Y., 1996.
Ma’luf, Emîl, “es-Sühreverdî ve’l-İşrâk”, Kitabu’l-Lemehât’ı-Sühreverdîyye (içinde), Beyrut: Daru’n-Nehâr, 1991.
Nasr, Seyyid Hüseyin, “İbn Sina Sonrası İslam Felsefesi ve Varlığın Ele Alınışı”, Makalaler II, (içinde), çev., Şehabeddin Yalçın, İstanbul: İnsan Y., 1997, ss.45-64.
Nasr, Seyyid Hüseyin, “Safeviler Döneminde Manevi Hareketler Felsefe ve İlahiyat”, Makaleler II, çev. Şehabettin Yalçın, İstanbul: İnsan Yayınları, 1997, ss.65-102.
Nasr, Seyyid Hüseyin, ”Shihâb al-Din Suhrawardî Maqtûl”, A History of Muslim Philosophy içinde, (ed. M. M. Sherif), Weisbaden: Otto Harrassewitz, 1963.
Nasr, Seyyid Hüseyin, Three Muslim Sages, Delmar- New York: Caravan Books, trhsz.
Nasr, Seyyid Hüseyin, “The Spread of the Illuminationist School of Suhrawardî”, Studies in Comparative Religion, vol. VI/3, England 1972.
Olguner, Fahrettin, Türk-İslam Düşüncesi Üzerine, İstanbul: Ötüken, 2001.
Privat, Michael, “Some Notes on Typology of the Works of Al-Shahrazuri al-İshraqi”, Journal of Islamic Studies, 12: 3 (September, 2001), pp.314-318.
Sühreverdî, Şihabuddin, Yahya b. Habeş b. Emirek, Elvah-ı İmadiyye, Mecmuatu Musannefati Şeyhi’l-İşrâk (içinde), ed. Seyyid Hüseyin Nasr, III. cilt, Tahran 1993, ss.109- 196.
Sühreverdî, Şihabuddin, Yahya b. Habeş b. Emirek, Hikmetu’l-İşrâk, Mecmuatu Musannefati Şeyhi’l-İşrâk (içinde), ed. Henry Corbin, II. cilt, Tahran 1993, s.1-260.
Sühreverdî, Şihabuddin, Yahya b. Habeş b. Emirek, Kitabu’l-Meşari ve’l-Mutarahat, Mecmuatu Musannefati Şeyhi’l-İşrâk (içinde), ed. Henry Corbin, I. cilt, Tahran 1993, ss.193-505.
Sühreverdî, Şihabuddin, Yahya b. Habeş b. Emirek, Kitabü’t-Telvihâti’l-Levhiyye ve’l-Arşiyye, Mecmuatu Musannefati Şeyhi’l-İşrâk (içinde), ed. Henry Corbin, I. cilt, Tahran 1993, ss.1-121.
Sühreverdî, Şihabuddin, Yahya b. Habeş b. Emirek, Pertevnâme, Mecmuatu Musannefati Şeyhi’l-İşrâk (içinde), ed. Seyyid Hüseyin Nasr, III. cilt, Tahran 1993, ss.1-75.
Şemseddin eş-Şehrezûrî, Şerhu Hikmeti’l-İşrak, tsh. Hüeyin Ziyai, Tahran 1372.
Vural, Mehmet, İslam Felsefesi Sözlüğü, Ankara: Elis, 2003.
Yörükan, Yusuf Ziya, “Şeyh Sühreverdî’nin Felsefesi”, İstanbul: Şehzadebaşı Evkaf Matbaası, 1924.

ISSN: 1306-6218
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: Anadolu İlahiyat Akademisi

Arşiv