Kök Hücrelerin Toksikoloji Çalışmalarında Kullanımı

Kök hücreler, ilaç/toksisite taramalarında, hastalık yolaklarının araştırılması ve gelişimsel toksisite gibi mekanistik çalışmalarda halihazırda kullanılmaktadır. İnsan-indüklenmiş pluripotent kök hücreleri (iPSC) farklılaşmış, olgun ve özelleşmiş hücrelerden pluripotensi genlerinin manüplasyonu ile elde edilebilmekte ve bu sayede kişinin genetik yapısını yansıtabildiği gibi çevresel maruziyetin neden olduğu toksisite durumları da belirlenebilmektedir. İnsan embriyonik kök hücreleri (hESC) ve iPSC’lerin genomik, proteomik, transkripteomik ve metabolomik kalıpları kapsamlı olarak çıkartılarak; hastalık ve toksisite durumlarının altında yatan yolakların aydınlatılması sağlanabilir. Her ne kadar teknolojik zorluklar ve etik engeller yaygın kullanımlarının önüne geçse de ilaç keşiflerinde ve toksisite çalışmalarında insan kök hücreleri temelli sistemlerin kullanımı, daha güvenli kişiselleştirilmiş ilaçların üretilmesine ve çevresel toksikanlar için daha doğru risk değerlendirmelerinin yapılmasına, maliyet ve deney hayvanı kullanımının azaltılmasına olanak sağlayabilmektedir. Bu derlemede kök hücrelerin toksikoloji çalışmalarındaki kullanımlarından bahsedilmiştir.  

The Uses of Stem Cells in Toxicology Studies

Stem cells are currently being used in drug/toxicity screenings, investigation of disease pathways and mechanistic studies such as developmental toxicity. Human-induced pluripotent stem cells (iPSC) can be obtained by manipulation of pluripotency genes from differentiated, mature and specialized cells, and thus the toxicity caused by environmental exposure can be determined, as well as reflecting the genetic structure of the individual. Pathways underlying disease and toxicity conditions can be illuminated by identifying genomic, proteomic, transcriptomic and metabolomic patterns of human embryonic stem cells (hESC) and iPSC extensively. Although technological challenges and ethical restrictions prevent common use, the use of human stem cell-based systems in drug discovery and toxicity studies allows reducing cost and experimental animal use, making safer personalized medicine and more accurate risk assessments for environmental toxicants. In this review, the use of stem cells in toxicology studies has been mentioned.

___

  • 1. Doç. Dr. Sevtap AYDIN - Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi F. Toksikoloji AD, sevtapay@hacettepe.edu.tr
  • 2. Doç. Dr. Sinem ILGIN - Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi F. Toksikoloji AD, silgin@anadolu.edu.tr
  • 3. Yard. Doç. Filiz BAKAR - Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya AD, fbakar@ankara.edu.tr