Günlükler objektif olması mümkün olmayan ancak, geçmişe dair önemli bilgiler veren tarihi kaynaklardandır. Pek çok bürokrat, asker, devlet adamı günlük yazmıştır. Bu günlüklerin hepsi, birer kaynak niteliğindedir. Günlükler üzerine yapılan çalışmalarda, genellikle devlet adamları ve bürokratların yazdığı günlüklerin incelendiğini görmekteyiz. Fakat, bürokrasinin dışında kalan ve herhangi bir siyasi tanınırlığa sahip olmayan insanların yazdığı günlükler üzerine çok fazla çalışma yapılmamıştır. Binbaşı Cemal Efendi’de bu isimlerden bir tanesidir. Binbaşı Cemal Efendi’nin günlüğü, 1901-1928 senelerini kapsar. Bu dönem Osmanlı Devleti’nin son yıllarına, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk dönemlerine tekabül etmektedir. Dolayısıyla, söz konusu günlük bu dönemde yaşanan olaylara dair bilgileri de içerisinde barındırmaktadır. Binbaşı Cemal Efendi, kendisine gelen telgrafların ve emirlerin nüshalarını olayların kanıtı olarak günlüğüne yerleştirmiştir. Bu durum, günlükte anlatılan olayların güvenilirliğini artırmaktadır. Makalede, Binbaşı Mehmed Cemal Efendi’nin günlüğü tarihsel bağlamda incelenecektir.