Kapitülasyonlar ve XIX. Yüzyıl Osmanlı Yönetim Gerçeğine Bir Örnek: Âli Paşa’nın İzmir Valiliği

XIX. yüzyıl Osmanlı tarihini modernleşme, dolayısıyla değişme/dönüşme refleksinin belirlediğini söylemek yanlış sayılmaz. Bu modernleşme çabalarının içinde Tanzimat Dönemi, özel ve önemli bir yer tutar. İmparatorluğun değişim öyküsünde önemli bir kavşağı tarif eden bu dönem, Osmanlı XIX. yüzyılındaki en güçlü sadrazam portrelerinin de siyasete hakim olduğu özgün bir paranteze karşılık gelir. Mehmed Emin Âlî Paşa, Tanzimat’ın yarattığı en önemli sadrazamlar arasında yer alır. Hatta, bütün Osmanlı XIX. yüzyılında, Mustafa Reşid Paşa’nın ardından gelen en önemli sadrazam olduğu söylenebilir. Âlî Paşa’nın kariyerinde İzmir Valiliği önemli bir yer tutar. Paşa’nın İzmir Valiliği sırasında yaşadıkları, XIX. yüzyılda kapitülasyonların yarattığı olumsuz tablonun yanı sıra, yüzyıl boyunca devam eden Avrupa müdahalesini bütün açıklığıyla gözler önüne seren mikro düzeyde ilginç bir örnek olma özelliğine sahiptir. Ayrıca, Avrupa sermayesi ve özellikleriyle uzun bir süreden beri eklemlenme süreci yaşayan İzmir’de bu olumsuz etkiler daha da açık şekilde gözlenir

CAPITULATIONS AND THE PATTERN OF XIXth CENTURY OTTOMAN ADMINISTRATION: THE GOVERNORSHIP OF ÂLÎ PASHA IN İZMİR

The history of the Ottoman Empire in XIXth century can be evaluated as the story of modernization. Tanzimat Era had a special and significant place in this process of modernization. Tanzimat was also an original period in the XIXth century Ottoman history with respect to the presence of eminent grand viziers. Mehmed Emin Âlî Pasha was the most important grand vizier after the prophet of Ottoman modernization, Mustafa Reşid Pasha. The governorship of İzmir had a great importance for Âlî Pasha’s carrier. His experiences in İzmir clearly show that the negative effects of the capitulations on and European interfrence with the Ottoman administration. Especially, it can be said that these negative reflections increased in İzmir along with its specific features which had began to integrate with the European finance for a long time.