İbn Âşûr'un Gündeme Getirdiği Bir Kavram: Mubtekerâtu'l-Kur'ân

Abdulkâhir el-Cürcânî, Sekkâkî, Kazvînî ve Teftâzânî gibi teorisyenler tarafından vaz edilen belâgat ilminin Kur'ân'daki uygulaması Zemahşerî, Beydâvî, Ebussuûd, Âlûsî ve İbn Âşûr gibi müfessirler tarafından yapılmıştır. Klasik ile modern dönem arasında köprülük görevi yapan İbn Âşûr, maddi ve manevi kalkınma için Kur'ân'ı doğru anlamak gerektiğini ileri sürmüş ve bunun için Arap dili ve edebiyatına ağırlık vermiştir. Asrına kadar dînî ilimler sahasında elde edilen bütün verileri incelerken bir eksiklik görmüş ve bunu tamamlamak için "makâsıd" ve "mubtekerât" isminde ortaya iki ayrı tez atmıştır. Biz bu çalışmada ilk defa İbn Âşûr'un gündeme getirdiği "mubtekerâtu'l-Kur'ân" kavramından maksadının ne olduğunu, bu tabire hangi anlamlar yüklediğini ve i?câzu'l-Kur'ân çalışmalarına nasıl bir katkıda bulunduğunu etTahrîr ve't-Tenvîr isimli tefsiri bağlamında tespit etmeye çalışacağız

Mubtakarat Al-Qur'an: A New Concept Introduced By Ibn Ashur

Theoretical works in this field were written by such scholars as alJurjani, al-Sakkaki, al-Qazvini, and al-Taftazani, whereas the applied works offered by interpreters like al-Zamakhshari, alBaydavi, Abussuud, and al-Alusi. He argued that social development entails a true understanding of the purposes of the Qur'an. As the president of the Zaytuna University in Tunis, he formulated two theses as "maqasid" and "mubtakarat". This paper discusses what Ibn Ashur means with the term "mubtakarat alQur'an," the term that he employed at the first time in the field and how much he contributed to the literary study of the Qur'an with this theory. The primary source of our study is his Qur'anic commentary, al-Tahrir wa al-Tanwir

PDF

___

Ahmed Muhtar, (2008). Mu?cemu'l-Lugati'l-?Arabiyyeti'l-Muâsıra, ?Âlemu'l-Kutub, Beyrut.
Akkâvî, İn?âm Fevvâl (1996). el-Mu?cemu'l-Mufassal fî ?Ulûmi'l-Belâga, Dâru'l-Kutub, Beyrut.
Âlûsî, Şihâbuddîn (1994). Rûhu'l-Me?ânî, thk. Abdulbârî ?Atıyye, Dâru'l-Kutubi'l-?İlmiyye, Beyrut.
Âmidî, Hasan b. Bişr (2006). el-Muvâzene, thk. Ahmed Sakar, Dâru'l-Me?ârif, Kahire.
Askerî, Ebû Hilâl (ts.). el-Furûku'l-Lugaviyye, thk. M. İbrahim, Dâru'l-İlmi ve's-Sekâfe, Kahire.
Askerî, Ebû Hilâl (1999). Kitabu's-Sınâ?ateyn, thk. Ali Becâvî, el-Mektebetu'l-?Unsûriyye, Beyrut.
Atîk, Abdulaziz (2009). İlmu'l-Bedî?, Dâru Nehdati'l-?Arabiyye, Beyrut.
Bâkıllânî, Ebû Bekr (1997). İ?câzu'l-Kur'ân, thk. Ahmed Sakar, Dâru'l-Meârif, Kahire.
Beydâvî, Kâdı (1997). Envâru't-Tenzîl ve Esrâru't-Te'vîl, Dâru İhyâi Turâsi'l-?Arabî, Beyrut.
Bilgegil, Mehmet Kaya (1989). Belâgat, Enderûn Kitabevi, İstanbul.
Bingöl, Abdülkuddûs (2001). "istikrâ" mad. DİA, İstanbul, XXIII, 358, 359.
Bolelli, Nusrettin (2011). Belâgat, İFAV. Yayınları, İstanbul.
Bulut, Ali (2015). Belâgat Terimleri, İFAV. Yayınları, İstanbul.
Câhiz, Ebû Osman (1988). Kitâbu'l-Hayevân, thk. Abdusselâm Hârun, Dâru'l-Cîl, Beyrut.
Coşkun, Menderes (2012). Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar, Dergâh Yayınları, İstanbul.
Cürcânî, Abdulkâhir (1992). Delâilu'l-İ?câz, thk. Mahmud M. Şâkir, Matba?atu'l-Medenî, Kahire.
Demirci, Muhsin (2009). Tefsir Terimleri Sözlüğü, İFAV. Yayınları, İstanbul.
Ebû Hassân, Cemâl Mahmûd (2014). Tefsîru et-Tahrîr ve't-Tenvîr, Dâru'l-Fetih, Ürdün.
Ebussuûd (1971). İrşâdü'l-Akli's-Selîm ilâ Mezâye'l-Kitâbi'l-Kerîm, Dâru İhyâi Turâsi'l-?Arabî, Beyrut.
Eren, Cüneyt ve Uzunoğlu, Vecih (2014). Belâgat Terimleri, Rağbet Yayınları, İstanbul.
Eren, Şâdi (2006). Kur'ân'da Teşbih ve Temsiller, Yeni Akademi Yayınları, İstanbul.
Ezherî, Ebû Mansûr (2001). Tehzîbu'l-Luga, thk. M. İvaz, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-?Arabî, Beyrut.
Fayda, Mustafa (2013). "Yaratmak" mad. DİA, İstanbul, 324-329.
Ferâhidî, Halîl b. Ahmed (1993). Kitâbu'l-?Ayn, thk. Mehdi el-Mahzûmî, Mektebetu'l-Hilâl, Beyrut.
Fîrûzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Ya?kûb (2008). el-Kâmûsu'l-Muhît, Dâru'l-Hadîs, Kahire.
Halebî, es-Semîn (1996). ?Umdetu'l-Huffâz fî Tefsîri Eşrafi'l-Elfâz, Dâru'l-Kutubi'l-?İlmiyye, Beyrut.
Hânî b. Ubeydullah (2013). Mubtekerâtu'l-Kur'ân ?inde et-Tâhir b. Âşûr, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ümmü'l-Kurâ Üniversitesi, Arap Dili ve Edebiyatı Fakültesi, Mekke.
Izutsu, Toshiko (2009). Kur'ân'da Allah-İnsan, çev. Süleyman Ateş, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul.
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir (1984). et-Tahrîr ve't-Tenvîr, ed-Dâru't-Tûnisiyye, Tunus.
İbn Atıyye, (2001). el-Muharraru'l-Vecîz fî Tefsîri Kitâbi'l-?Azîz, Dâru'l-Kutub-?İlmiyye, Beyrut.
İbn Dureyd, Ebû Bekir Muhammed (1987). Cemheratu'l-Luga, Dâru'l-İlmi li'l-Melâyîn, Beyrût.
İbn Ebi'l-İsba?, Ebû Muhammed (1964). Tahrîru't-Tahbîr fî Sınâti'ş-Şi?ri ve'n-Nesr, thk. Hanefî Muhammed Şerif, Lecnetu İhyâi Turâsi'l-İslâmî, Kahire.
İbn Esîr, Ziyâeddin (1990). el-Meselü's-Sâir, el-Mektebetu'l-Asriyye, Beyrut.
İbn Fâris, Zekeriya el-Kazvînî (2008). Mu?cemu Mekâyîsi'l-Luga, Dâru'l-Hadîs, Kahire.
İbn Mâlik et-Tâî el-Endelüsî el-Ceyyânî (1984). İkmâlu'l-İ´lâm bi Teslîsi'l-Kelâm, thk. Sa´d b. Hamdân el-Gâmidî, Câmiatu Ümmü'l-Kurâ, Mekke.
İbn Manzûr, Cemâluddîn (1993). Lisânu'l-?Arab, Dâru Sâdır, Beyrut.
İbn Reşîk el-Kayrevânî (1981). el-?Umde fî Mehâsini'ş-Şi?ri ve Âdâbuhû, thk. Muhammed Muhyiddin Adulhamîd, Dâru'l-Cîl, Beyrut.
İsfahânî, Râğıb (2010). el-Mufredâtu fî Garîbi'l-Kur'ân, thk. Halîl ?Ayntâbî, Dâru'l-Ma?rife, Beyrut.
Karamollaoğlu, Fatma Serap (2014). Bedî? İlmi, İşaret Yayınları, İstanbul.
Karataş, Turan (2014). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Sütun Yayınları, İstanbul.
Kudâme b. Ca?fer (1978). Nakdu'ş-Şi?r, thk. Kemâl Mustafa, Mektebetu'l-Hancî, Kahire.
Kutub, Seyyid (2010). et-Tasvîru'l-Fennî, Dâru'ş-Şurûk, Kahire.
Matlûb, Ahmed (2007). Mu?cemu'l-Mustalahâti'l-Belâgiyye ve Tetavvuruhâ, Mektebetu Lübnan, Beyrut.
Meydânî, Ahmed b. Muhammed (1992). Mecmue?u'l-Emsâl, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, el-Mektebetu'l-Asriyye, Beyrut.
Meydânî, Habenneke (1996). el-Belâgatu'l-?Arabiyye Ususuhâ, Funûnuhâ ve ?Ulûmuhâ, Dâru'l- Kalem, Dimeşk.
Mustafa, İbrâhim ve diğerleri (1989). el-Mu?cemu'l-Vasît, Çağrı Yayınları, İstanbul.
Müftüoğlu, Ömer (2016). Bugünün Müslümanının Kur'ân'la İletişimi, Otto Yayınları, İstanbul.
Nurmuhammedov Annaoraz (2005). İbn Âşûr ve Mukaddimesi Bağlamında Tefsir Üsûlündeki Yeri (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Râzî, Fahruddîn (1999). Mefâtîhu'l-Gayb, Dâru İhyâi Turâsi'l-?Arabî, Beyrut.
Râzî, Zeynuddîn Ebû Abdillâh (1999). Muhtâru's-Sıhâh, el-Mektebetu'l-Asriyye, Beyrut.
Sâbûnî, Muhammed Ali (1997). Safvetu't-Tefâsîr, Dâru's-Sâbûnî, Kâhire.
Saraç, M. A. Yekta (2014). Klâsik Edebiyat Bilgisi, Belâgat, Gökkubbe Yayınları, İstanbul.
Suyûtî (1998). el-Muzhir fi Ulûmi'l-Luga, thk. Fuad Ali Mansûr, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut.
Şahinler, Necmettin (2013). Kur'ân'da Sembolik Anlatımlar, İnsan Yayınları, İstanbul.
Tabane, Bedevî (1988). Mu?cemu'l-Belâgati'l-?Arabiyye, Dâru'l-Menâra, Cidde.
Tâhiru'l-Mevlevî (1994). Edebiyat Lügatı, Enderun Kitabevi, İstanbul.
Uysal, Selçuk (2010). Belâgat ve Edebî Sanatlar Lügati, Doğu Kitabevi, İstanbul.
Vehbe, Mecdî (1984). Mu?cemu'l-Mustalahâti'l-?Arabiyye fi'l-Luga ve'l-Edeb, Mektebetu Lübnan, Beyrut.
Zebîdî, Ebu'l-Fayz (1966). Tâcu'l-?Arûs, thk. Komisyon, Dâru'l-Hidâye, ts.
Zemahşerî, Cârullah (1998). Esâsu'l-Belâga, thk. Muhammed Bâsil, Dâru'l-Kutubi'l-?İlmiyye, Beyrut.
Zemahşerî, Cârullah (1987). el-Keşşâfu an Hakâiki Gavâmidi't-Tenzîl, Dâru'l-Kutubi'l-?Arabî, Beyrut.
Zuhaylî, Vehbe (1997). et-Tefsîru'l-Munîr, Dâru'l-Fikri'l-Mu?âsır, Dimeşk.