Fetullah ARIK, Zahide Seher ATEŞ, Yeşim ÖZEN

KURŞUNLU-DAĞDERE (KONYA) ARASINDAKİ BÖLGENİN JEOKİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE CEVHER POTANSİYELİNİN İSTATİSTİKSEL DEĞERLENDİRİLMESİ

Kurşunlu ve Dağdere (Selçuklu-Konya) civarında yaklaşık 132 km2 lik bir alanın cevher potansiyelinin araştırılması amaçlanmıştır. İnceleme alanında Ladik Metamorfikleri’ne ait Silüriyen (?)-Permiyen yaşlı Sızma grubunda yer alan rekristalize kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı ve dolomitlerden oluşan Bozdağ formasyonu, fillit, metakumtaşı, rekristalize kireçtaşı, metaçört, şist ve metakarbonat olistolitlerinden oluşmuş Bağrıkurt formasyonu ve bu birimlerle yer yer ara seviyeli yer yer de dayklar şeklinde kesen Karadağ metamagmatikleri yer alırken Ardıçlı grubunda ise, metakonglomera, fillit metakumtaşı ve rekristalize kireçtaşlarıyla temsil olunan Bahçecik formasyonu ve bu birimle dereceli geçişli metakarbonat ve metakırıntılılardan oluşan Ertuğrul formasyonu yer almaktadır. İnceleme alanındaki jeokimyasal analiz sonuçları bu birimler içerisinde yer alan cevherli numuneler içinde başlıca iki mineralizasyon grubu olduğunu göstermiştir. Bunlar, yüksek sıcaklık ve düşük sıcaklık mineralizasyonları olarak tanımlanmıştır. Üst Devoniyen-Permiyen döneminde gerçekleşen magmatizma ile ilişkili olduğu düşünülen yüksek sıcaklık mineralizasyonunda yer alan Fe2O3, Cu, Pb, Zn ve Mo, bazı örneklerde oldukça yüksek olup Fe2O3 % 56.62’ye, Cu 255 ppm’e, Pb 685 ppm’e, Zn 1426 ppm’e ve Mo 72 ppm’e ulaşmaktadır. İkinci önemli mineralizasyon ise düşük sıcaklıklı mineralizasyon grubu olup Hg başta olmak üzere, Sb, As, Tl, Ag ve Au ile temsil edilmektedir. Bazı örneklerde Hg 100 ppm’e, Sb 182 ppm’e, As 951 ppm’e, Tl 20 ppm’e, Ag 3.3 ppm’e ve Au 63 ppb’ye ulaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Jeokimya, Kurşunlu, Dağdere, Konya

GEOCHEMICAL FEATURES AND STATISTICAL EVALUATION OF THE ORE POTENTIAL OF THE REGION BETWEEN KURŞUNLU AND DAĞDERE (KONYA)

It is aimed to investigate the ore potential of an area of approximately 132 km2 around Kurşunlu and Dağdere (Selçuklu-Konya). In the study area, Bozdağ formation consisting of recrystallized limestone, dolomitic limestone and dolomites in Silurian (?)-Permian aged Infiltration group belonging to Ladik Metamorphics, Bağrıkurt formation consisting of phyllite, metasandstone, recrystallized limestone, metachert, schist and metacarbonate olistoliths and these units in places. While there are Karadağ metamagmatics that cut into dykes in the intermediate level, in the Ardıçlı group, there are Bahçecik formation represented by metaconglomerate, phyllite metasandstone and recrystallized limestones, and Ertuğrul formation consisting of metacarbonate and metaclastics with gradual transition with this unit. The results of geochemical analysis in the study area showed that there are two main mineralization groups among the ore samples in these units. These are defined as high temperature and low temperature mineralizations. Fe2O3, Cu, Pb, Zn and Mo, which take place in the high temperature mineralization thought to be related to magmatism in the Upper Devonian-Permian period, are quite high in some samples, and Fe2O3 reaches 56.62%, Cu 255 ppm, Pb 685 ppm, Zn. It reaches 1426 ppm and Mo 72 ppm. The second important mineralization is the low-temperature mineralization group, represented primarily by Hg, as well as by Sb, As, Tl, Ag and Au. In some samples, Hg reaches 100 ppm, Sb reaches 182 ppm, As reaches 951 ppm, Tl reaches 20 ppm, Ag reaches 3.3 ppm and Au 63 ppb.

Keywords:

Geochemistry, Kurşunlu, Dağdere, Konya,

PDF

___

Akçay, M., 1998, Ladik-Sızma (Konya) civa yatakları çevresinde element dağılım profilleri ve altın-gümüş ve baz metal potansiyeli; Jeokimyasal ve istatistiksel bir yaklaşım; Türkiye Jeol. Bült., 41, 1, 37-47.
Arık, F. ve Öztürk, A., 2011, Konya’nın yeraltı kaynakları ve potansiyeli, I. Konya Kent Sempozyumu, TMMOB Konya Kent Konseyi, Konya, Bildiriler, 161-174.
Arık, F., 2014, Kurşunlu-Dağdere (Selçuklu-Konya) Arasındaki Bölgenin Maden Yatakları Potansiyelinin Araştırılması, Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü Projesi, 11201044, 136 s.
Arık, F., 2016, Geochemical Features of the Major Rock Units in the Western Side of Konya (Turkey), 2nd International Conference on Science, Ecology and Technology (ICONSETE’2016 – Barcelona), Spain, 68.
Ateş, Z. S., 2014, Kurşunlu- Dağdere (Selçuklu, Konya) Arasındaki Bölgenin Maden Yatakları Potansiyelinin Araştırılması, Selçuk Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 138 s.
Banger, N., 1987, Karadağ (Sızma-Konya) çevresinin jeolojik - petrografik incelemesi; Selçuk Üniv. Fen Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi, 60 s.
Bayiç, A., 1968, Sızma-Konya metaporfiritleri hakkında, M.T.A dergisi, 70, 214-228.
Bekişoğlu, K.A., 1968, Türkiye civa yatakları ve bunların ekonomik önemi, M.T.A Raporu 19-30.
Çağatay, N., Erler, A., Güleç, N., Savaşçın, Y. ve Tokel, S., 1993, Jeokimya Temel Kavramlar ve İlkeler, İkinci Baskı, (Ed: N. Çağatay, A. Erler), Ankara, 291 s.
Doğan, A., 1975, Sızma - Ladik (Konya) civa sahasının jeolojisi ve maden yatakları sorunlarının incelenmesi; İstanbul Üniv. Fen Fak. Yük. Müh. Dipl. Çalış. 39 s.
Eren, Y., 1993, Konya Kuzeybatısında Bozdağlar Masifinin Otokton ve Örtü Birimlerinin Stratigrafisi; Türkiye Jeoloji Bülteni, 36, 7-23.
Eren, Y., 1996, Ilgın - Sarayönü (Konya) güneyinde Bozdağlar masifinin yapısal özellikleri, Türkiye Jeoloji Bülteni, 39/2 49-64.
Eren, Y. ve Kurt, H., 2000, Stratıgraphical, geochemical and geodynamical modelling of the northeast margin of Menderes-Taurus Block, Selçuk Üniv. Müh.-Mim. Pak. Derg., 15 (1), 25-41.
Eren, Y., Kurt, H., Rosselet, F. and Stampfli, G., 2004, Paleozoic Deformation and Magmatism in the Northern Area of the Anatolide Block (Konya), Witness of the Palaeotethys Active Magrin, Eclogae Geol. Helv. 97, 293-306.
Essington, M.E., 2005, Soil and water chemistry: an integrative approach, ISBN: 0-8493-1258-2, CRC Press, Boca Raton London New York Washington, D.C.534 pp.
Gümüş, A., 1979, Metalik maden yatakları; Çağlayan Kitabevi, İstanbul, 548 s.
Hekimbaşı, E. B., 1997, Sızma - Kadınhanı dolayı petrografi incelemesi, Selçuk Üniv. Fen Bil. Enst., Doktora Tezi, 217 s.
Holl, R., 1965, Türkiye civa ve antimon yatakları, Doktora tezi (yayınlanmamış).
Horasan, B. Y. ve Temur, S., 2006, Sızma (Konya) Civa Yataklarıyla ilişkili epitermal çözeltilere bağlı yankayaç alterasyonu, TMMOB, JMO, Türkiye Jeoloji Bülteni, 49 (3) 41-65.
Horasan, B. Y., 2005, Sızma (Konya) civa yataklarıyla ilişkili hidrotermal alterasyon, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniv. Fen. Bil. Enst., 61 s.
Iskandar, I. K. and Birkham, M. B., 2001, Trace elements in soil: bioavailability, flux, and transfer, ISBN 1-56670-507-X, Lewis Publishers, Boca Raton London New York Washington, D.C., 286 pp.
Kaaden, V.D. G., 1966; The significance and distribution of glaucophane rocks in Turkey. M.T.A. Bulletin, 67, 36-67.
Kabata-Pendias, A., Pendias, H., 2001, Trace Elements in Soils and Plants, 3.th. edition, CRC press LLC, 413 p.
Kaya, T.E., 2018. Tarihi Sızma-Lâdik (Konya) Hg Madeni ve Bölgedeki Atıkların Çevreye Etkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, , 85 s.
Koçak, K., 2008, Mineralogical and Petrographical Characteristics of the Rock Fragments in Phyllites of Bagrıkurt (Konya) Formation, S.Ü. Müh.-Mim. Fak. Derg., 23, (4), 57-63.
Komatina, M. M., 2004, Medical Geology - Effects of Geological Environments on Human Health, developments in earth Environmental Sciences, Elsevier Academic Press, 488 pp.
Kovenko, V., 1939, Konya mıntıkasındaki Sızma Köyü civa madeninde yapılan gezintiye dair kısa not; Maden Teknik ve Arama Rapor No: 919, 9 s.
Köksoy, M., 1991, Uygulamalı Jeokimya, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, A 64, Ankara 368 s.
Krauskopf, K.B., 1979. Introduction to Geochemistry (2. Baskı): McGraw- Hill, 617 s.
Kurt, H. 1994. Petrography and Geochemistry of Kadınhanı (Konya) area, Central Turkey. PhD., Glasgow University (Unpublished), U.K., 191 pp.
Kurt, H. 1996. Geochemical characteristics of the meta-igneous rocks near Kadınhanı (Konya), Turkey. Geosound, 28, 1–22.
Kurt, H. ve Eren, Y. 1998: Petrographical and geochemical characteristics of metacarbonates in the Bozdag Formation, northwest Konya. Min. Mag. 62 A, 834–835.
Kuru, D. ve Yıldız, M., 1963, 373/200 sayılı Sızma-Konya civa madeni ruhsat sahası incelemeleri neticesi, Konya-Ilgın-Sızma Maden Teknik ve Arama Rap. No: 3837, (Yayınlanmamış). 49 s.
Maucher, A., 1964, Konya vilayeti Ladik ve Sızma çevrelerinde bulunan civa zuhurlarının gezilmesine ait rapor. M.T.A. Rapor No:3695 (Yayınlanmamış).
Mirsal, I. A., 2008, Soil Pollution, Origin, Monitoring and Remediation, 2nd Edition, ISBN: 978-3-540-70775-2, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 311 pp.
Motorcu, A., 1988, Ladik – Sızma civa yataklarının incelenmesi; Selçuk Üniv. Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi, 63 s.
Murdock, T. G., 1958, Mercury deposits of the Konya region; U. S. Bur. Mines. Mineral Trade Notes, 47, 3, 47-57.
Niefhoff, W., 1961, 1/100.000 ölçekli Akşehir 90/2 paftası, Ilgın 91/1, 91/3 ve 91/4 paftası üzerinde 1961 yaz mevsiminde yapılmış revizyon çalışmaları hakkında rapor; Maden Teknik ve Arama Derleme Raporu, No: 3387, 34 s.
Özcan, A., Göncüoğlu, M. C., Turhan, N., Uysal, Ş., Şentürk, K. and Işık, A., 1988, Late Paleozoic evalution of the Kütahya –Bolkardağ Belt; METU J. of Pure and Appl. Sci. Series A “Geosciences”, I,. 21, 1-3, 211-220.
Pehlivan, A. N., 1976, Etibank Konya civa işletme Sızma-Ladik sahalarına ait rapor. Maden Teknik ve Arama Rap., No 5757, 43 s.
Petrascheck, W.E., 1964, Konya vilayeti Ladik civa madeninin 1/25.000 ölçekli harita etüdü hakkında ara rapor; Maden Teknik ve Arama Raporu, No: 3788, 111 s.
Pilz, R., 1937, Konya –Sızma civa ve bakır madenleri hakkında rapor; Maden Teknik ve Arama Raporu, No: 544, 12 s.
Schumacher, F., 1937, Sızma madenindeki civa zuhurlarına ait rapor; Maden Teknik ve Arama Raporu, No: 545, 73 s.
Selinus, O., Alloway, B., Centeno, J.A., Finkelman, R.B., Fuge, R., Lindh, U., Smedly, P., 2004, Essentials of Medical Geology, Impacts of the Natural Environment on Public Health, Elsevier Academic Press, 812 p.
Sharpless, F.F., 1908, Anadolu Konya civa madenleri; Maden Teknik ve Arama Raporu, No: 542, 41 s.
Umut, 2009. 1:100 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, Ilgın L-28 paftası, Jeoloji Etütleri Dairesi, MTA, Ankara, Rapor No:121.
Üstündağ, A., 1987, Sızma – Kurşunlu – Meydan - Bağrıkurt köyleri arasında Karadağ çevresinin jeolojisi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniv. Fen Bil. Enst. 65 s.
Wiesner, K. 1968, Konya civa yatakları ve bunlar üzerine etütler. MTA Dergisi sayı. 70, s. 178.213.
Wiesner, K. ve Lehnert, T.K.L., 1964, Sızma - Ladik civa yatakları, Maden Teknik ve Arama Raporu, No: 551, 60 s.
Yıldız M., 1978, Türkiye’de bazı civa yataklarının oluşum ve mukayesesi, M.T.A yayınları no 173, 90.