Kur’an-ı Kerim’deki Mümin Tiplemeleri Çerçevesinde İslami Dindarlık Ölçeği Oluşturma Üzerine Teorik Yaklaşım

Ülkemizdeki Din psikolojisi çalışmalarında kullanılan dindarlık ölçekleri, daha çok batıda geliştirilmiş olan ölçeklerin Türkçeye uyarlanıp, geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılarak oluşturulmasına dayanmaktadır. Kendi inanç ve değerlerimize yönelik geliştirilmiş, yaygın şekilde kullanılabilecek bir dindarlık ölçeği bulunmamaktadır. İslami dindarlık ölçeği oluşturma çabaları Ahmet Onay’ın “Dindarlık Ölçme Çalışmaları” isimli çalışmasında da belirttiği gibi birkaç çalışma çerçevesinde sınırlı soru maddeleri ile gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde İslami dindarlığı ölçme çalışmalarını gerçekleştirirken ölçek geliştirme ilk yapılması gereken adım olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada, ‘İslami dindarlık ölçeği geliştirirken hangi kriterleri dikkate almak gerekecektir?’ sorusu da önem kazanmaktadır. Bu konuda yapılacak her çalışma mesafe kat etme açısından anlamlı olacaktır. Biz bu çalışmada Kur’an-ı Kerim’de iman eden bireye ilişkin yapılan tiplemelerin ve bunların özelliklerinin İslami dindarlık ölçeği oluşturmada dikkate alınması üzerinde duracağız. Zira Kur’an-ı Kerim’de belirtilen Mümin, Müslüman, Muhsin, Muhlis, Muttaki, Mütevekkil, Salih, Sadık Sabir, Şakir, Zakir şeklinde ifade edilen ve iman eden bireye ilişkin olarak oluşan bu kategorizasyonun, İslami dindarlık tanımlaması açısından önemli ölçüde kapsayıcı olabileceği gözlenebilir. Ve bu tiplemeler çerçevesinde gerçekleştirilen davranışların da bireyin dindarlığındaki farklı boyutları ifade edici bir özellik taşıdığı söylenebilir. Bu nedenle bu çalışmada, İslami dindarlık ölçeği geliştirirken yukarıda belirttiğimiz Kur’an’da yer alan mümin tiplemeleri ve buna ilişkin davranış özelliklerinin kriter olarak ele alınması ile hem Müslüman tanımlamasında daha geniş özellikleri taşıyan hem de kendi içinde gerçekleşen davranışlarla çok boyutlu dindarlık özelliğini barındırabilen bir ölçek oluşturma imkanı sağlanabilir.

A Theoretical Approach Towards The Construction of Islamic Piety Scale Based on Believer Characterizations In The Quran

The scales used for the studies on psychology of religion in Turkey, depend more on the scales developed in the west and then are adapted in Turkey following the reliability and validity tests. There is not any piety (religiousness) scale developed in Turkey which is suitable to our belief and value system.The attempts to construct Islamic piety scales, as indicated by Ahmet Onay in his study called “the Works to evaluate the piety”, have been limited to only a few number of topics. İn our country, the first step while making studies on evaluating the islamic piety should be developing scales. At that point, the important problem is the criteria which must be taken into consideration for constructing Islamic piety scales. This study focuses on taking the characterizations and characteristics of in Quran of the beliver into consideration while constructing Islamic piety measurement scales.The characterization in the Quran constructed with varying definitions attributed to the Islamic believer such as Mümin, Müslüman, Muhsin, Muhlis, Muttaki, Mütevekkil, Salih, Sadık, Sabir, Şakir, Zakir do not only encompass the individual’s piety with various facets but also define various Islamic piety dimensions. While developing islamic piety scales, the above-stated characterizations provide a wider definition for the notion of the muslim believer and help to construct more dimensional piety scales for measurement.