İBRAHİM EDHEM EFENDİ VE BAZI ŞİİRLERİ

Türk edebiyatının en çok şair ve yazar yetiştirdiği dönemlerinden biri de 19. yüzyıldır. Bu dönemde hem daha önceki yüzyıllardan gelen birikim hem de Batı’dan alınan yeni tür ve şekillerde çok sayıda şiir kaleme alınmıştır. İbrahim Edhem de 19. yüzyılda yetişmiş şairlerden biridir. Tezkirelerde ve dönemin biyografik kaynaklarında hakkında herhangi bir bilgiye tesadüf edilemeyen şairin son dönem mecmualarında da ismine veya şiirlerine rastlanmamıştır. Şahsî kütüphanemizde yer alan ve şairin oğlu Mehmed Bahâeddîn tarafından telif edilen mecmuadaki az sayıda şiirinden divan şiirinin son dönem temsilcilerinden olduğu anlaşılmaktadır. Şairin mecmuada yer alan şiirleri de oğlu tarafından yazılmıştır. Mezkûr mecmuada oğlu Mehmmed Bahâeddîn tarafından kaleme alınmış manzum bir mektupta yer alan ifadelerden anlaşıldığı kadarıyla şairin memleketi, o devir Sivas sınırları içerisinde bulunan bugün ise Giresun şehrine bağlı Karahisâr-ı Şarkî/Şebinkarahisar’dır. Mecmuanın zahriyesinde bulunan temellük kaydına göre İbrahim Edhem’in mesleği kâtipliktir. Eğitim için oğlu Mehmed Bahâeddîn’i İstanbul’a gönderdiği anlaşılan babanın bu ayrılıktan dolayı derin hasret ve üzüntü çektiği de manzum mektuptan öğrenilmektedir. Bu çalışmada İbrahim Edhem ile ilgili mecmua vesilesiyle ulaşılan sınırlı bilgilere yer verilecektir. Ardından şairin mecmuada yer alan dört şiiri transkripsiyonlu bir şekilde Latin harflerine aktarılacaktır. Bu vesileyle biyografik kaynaklarda zikredilmemiş bir şairin şiirleri edebiyat tarihine kazandırılacak ve araştırmacıların istifadesine sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Divan şiiri, 19. yüzyıl, mecmua, İbrahim Edhem, Karahisâr-ı Şarkî.

PDF

___

AYDEMİR, Yaşar (2001). “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü”, Bilig, Sayı: 19, s.s. 147-155.
AYNUR, Hatice; ÇAKIR, Müjgân vd. (2012). Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, İstanbul: Turkuaz Yayınları.
Enderunlu Vâsıf (1869). Dîvân-ı Gülşen-i Efkâr-ı Vâsıf-ı Enderûnî, İBB Atatürk Kitaplığı, Demirbaş No.: HB_0767, 144 sayfa.
KÖKSAL, M. Fatih (2019). “Klasik Türk Edebiyatının Sıradışı Örneklerini Toplayan İlginç Bir Şiir Mecmuası: Mecmû’a-i Nevâdir”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi Academic Journal of Language and Literature, Cilt: 3, Sayı: 4, s.s. 84-123.
KÜTÜK, Rıfat (2014). “Kemâlî, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kemali-ali-kemali-pasa-erzurumlu (Erişim: 12.07.2023) Mehmed Bahâeddîn, Mecmua, 120 vr.
REDHOUSE, Sir James (2011). Turkish and English Lexicon New Edition, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Şemsettin Sami (2010). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
UZUN, Mustafa İsmet (2003). “Mecmua”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C: 28, s.s. 266.
YAVUZ, Seyit; ÇAKIR, Mustafa Sefa (2022). “Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesinde Yer Alan Bir Şiir Mecmûası Üzerine”, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi The Journal of International Turkish Language & Literature Research, Sayı: 9, s.s. 262-298.
YILMAZ, Ozan (2008). “Metin Tesisinde Şiir Mecmualarının Rolüne Bir Örnek: Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu 5214 Numaralı Mecmua ve Muhtevası”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1, s.s. 255-280.