BALKAN COĞRAFYASINDAN BİR MEVLİD: İSMÂİL NİYÂZÎ EFENDİ’NİN MEVLÛD-I ŞERÎF’İ

Sözlükte “doğum yeri ve zamanı” anlamına gelen “mevlid” terimi, Hz. Muhammed’in doğumunu ve bu vesileyle yazılan eserleri ifade etmek için kullanılır. Türk-İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan mevlidlerin yazılışı ve okunuşu sadece Anadolu coğrafyası ile sınırlı kalmamış, Türklerin yoğunlukta yaşadığı tüm coğrafyalarda varlığını göstermiştir. Bulgaristan’ın Osmanpazarı (Omurtag) kasabası yakınlarında bulunan İstevrek (Stevrek) köyü ve civarında okunduğu bilinen Mevlûd-ı Şerîf, Balkan coğrafyasındaki mevlidlerden sadece biridir. Osmanpazarı müftüsü İsmâil Niyâzî Efendi tarafından kaleme alınmış eserin 1922, 1925 ve 1948 yıllarında üç baskısı yapılmıştır. Bu makalede söz konusu eserin tespit edilen son baskısı olan, 1948 yılında İv. Dimitrov matbaasında basılmış nüshası ele alınmış ve içeriği hakkında bilgi verilerek tanıtımı amaçlanmıştır. Makalede Mevlûd-i Şerîf, şekil, dil-üslûp ve muhtevâ yönlerinden ele alınarak Süleyman Çelebi’nin eseri Vesîletü’n-Necât ile mukâyese edilmiş; eserin farklı mevlitlerle dikkat çeken benzerliği üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Bulgaristan, Mevlûd-ı Şerîf, İsmâil Niyâzî, İstevrek Mevlidi, Stevrek Köyü

PDF

___

ABDULKADİROĞLU, Abdulkerim (1999). “Âkif Mevlidi Yahut Kadınlar Mevlidi”. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Dr. Himmet Biray Özel Sayısı, s.s. 404-437.
AHMED, Vedat S. (2010). “Bulgaristan’da Dinî Kimliğin Korunmasında Mevlidin Rolü”, Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu Bildiri Kitabı, (Ed: Bilal Kemikli ve Osman Çetin), Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları, s.s. 434-445.
AHMED, Vedat S. (2020). “İsmâil Niyâzî”, İslam Ansiklopedisi, Ek-1, s.s. 663-664.
Ahterî Mustafa Efendi (2009). Ahterî-i Kebir, (Haz: Ahmet Kırkkılıç ve Yusuf Sancak), Ankara: TDK Yayınları.
AKSOY, Hasan (2007). “Eski Türk Edebiyatında Mevlidler”. Türkiyat Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 9, s.s. 323-332.
ATEŞ, Ahmet (1954). Süleyman Çelebi Vesiletü’n-Necât: Mevlid, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
BAHADIR, Sedat (2017). Ölümünün 100. Yılında Yusufelili Âşık Muhibbî ve Mevlid-i Şerif, Artvin: Yusufeli Belediyesi Yayınları.
Bursalı Mehmed Tahir (2016). Osmanlı Müellifleri, (Haz: M. A. Yekta Saraç), Ankara: TÜBA Yayınları.
DEVELLİOĞLU, Ferit (2007). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
GÜNŞEN, Ahmet (2004), İpsalalı Ebu’l-Hayr Mevlid, Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları.
İsmâil Niyâzî Efendi (1948). Mevlûd-ı Şerîf, Bulgaristan: Elena Iv. Dimitrov Matbaası.
KÖKSAL, M. Fatih (2011). Mevlid-nâme, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
MAZIOĞLU, Hasibe (1974). “Türk Edebiyatında Mevlid Yazan Şâ'irler”. Türkoloji Dergisi, C. VI, S.1, s.s. 31-62.
OKİÇ, Tayyip (1976). “Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi Mevlidinin Tercemeleri”. Atatürk Ü. İslâmî İlimler Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, s.s. 17-78.
PEKOLCAY, Neclâ (1997). Mevlid, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Şemseddin Sami (2005). Kâmûs-ı Türkî, (Haz: Paşa Yavuzaslan), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TİMURTAŞ, Faruk Kadri (1970). Mevlid-Süleyman Çelebi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.