OSMANLI KARA ORDUSUNDA KİRPAS KULLANIMINA GENEL BİR BAKIŞ (1752-1836)

Osmanlı Devleti’nin döneminin güçlü ve kalabalık ordularından birine sahip olduğuna dair bilgiler birçok kaynakta geçmektedir. Kaynaklar genellikle bunu ordunun insan kaynağının çokluğuna ve iaşe ve ikmal konusunda sıkıntı yaşamamasına bağlamıştır. Ancak iaşe ve ikmal kısmının içeriği tam anlamıyla doldurulamamıştır. Özellikle hangi iaşe ve ikmal malzemesinin nasıl ve hangi yollarla temin edildiği, temin edilen malzemenin ordunun hangi alanında ne türde kullanıldığı sıklıkla göz ardı edilmiştir. İşte göz ardı edilen ikmal malzemelerinden biri de pamuk ipliğinden dokunan kirpas adı verilen kumaş türüdür. Genel olarak donanmada gemilerin yelkenleri için kullanılan kirpas, Osmanlı kara ordusunda da kullanılmıştır. Bu kumaş türü Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde üretilmiş olup, kara ordusunun çeşitli kısımlarına gönderilmiştir. Biz bu çalışmamızda kirpas adı verilen kumaş türünün Osmanlı kara ordusunda ne şekilde kullanıldığını ve nasıl temin edildiğini arşiv kaynaklarına dayanaraktan genel bir çerçeve içerisinde göstermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Kirpas, Mübayaa, Çadır, Ordu, Top

OVERVIEW USE OF KIRPAS IN THE ARMY OF OTTOMAN LAND (1752-1836)

The fact that the Ottoman Empire had one of its powerful and crowded armies is well known in many sources. Sources usually link this to the abundance of human resources and the difficulty of subsistence and supply. However, the contents of the subsistence and supply part can not be fully filled. In particular, it has often been overlooked how and in which way the supply of supplies and supplies is provided, and in what area the supplied material is used in the area of the army. One of the supply materials that are ignored is the type of fabric called kirpas, which is woven from cotton yarn. The kirpas, which are generally used for sailing vessels in the navy, have also been used in the Ottoman land army. This fabric was produced in various regions of Anatolia and sent to various parts of the land army. In this work, we will try to show in a general framework based on archive resources how and how the fabric type called kirpas is used in the Ottoman land army.

Keywords:

Kirpas, Purchase, Tent, Army, Cannon,

PDF

___

Sultan I. Abdülhamid (AE.SABH.I): 248-16583. Sultan II. Mahmud (AE.SMHD.III): 111-9532. Cevdet: Askeriye (C.AS): 52-2414, 104-4714, 117-5279, 170-7454, 249-10414, 277-11495, 385-15916, 561-23568, 588-24760, 676-28379, 692-29057, 713-29925, 841-35880, 881-37836, 911-39301, 974-42449, 983-42891, 1056-46429, 1128-50082, 1114-49355. Bahriye (C.BH): 87-4192, 104-5034, 259-11997. Dahiliye (C.DH): 255-12743. İktisat (C.İKTS): 11-539, 17-808. Maliye (C.ML): 4-146. İBNÜLEMİN: Dahiliye (İE.DH): 16-1450. Saray (İE.SM): 24-2502. II. Araştırma Eserler AGOSTON, Gabor, Osmanlı’da Strateji ve Askerî Güç, (Çev. M. Fatih Çalışır), Timaş Yayınları, İstanbul, 2015. AKSAN, Vırgına H., Kuşatılmış Bir İmparatorluk Osmanlı Harpleri 1700-1870, (Çev. Gül Çağalı Güven), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011. AYDIN, Yusuf Alperen, “XVII. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Donanması ve Tersâne-i Âmire’de Lenger ve Yelken Bezi Üretimine Başlanması” Tarih Dergisi, S.49, İstanbul, 2010. BOSTAN, İdris, Osmanlı Bahriye Teşkilâtı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Amire, T.T.K., Ankara, 2003. CHASE, Kenneth, Ateşli Silahlar Tarihi, (Çev. Füsun Tayanç), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2008. GENÇ, Mehmet, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken, İstanbul, 2014. İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C.1, Eren Yayınları, İstanbul, 2009. İŞBİLİR, Ömer, “Osmanlı Ordularının İaşe ve İkmali: I. Ahmed Devri İran Seferleri Örneği”, Türkler, C.10, (Edt. Hasan Celal Güzel) Yeni Türkiye Yayınları, 2002. PAKALIN, M. Z., Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1983. PANZAC, Daniel, Osmanlı Donanması (1572-1923), (Çev. Ahmet Maden-Sertaç Canpolat), İş Kültür Yayınları, İstanbul, 2018. TABAKOĞLU, Ahmet, Osmanlı Mali Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul,2016. UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapukulu Ocakları, C.I, T.T.K., Ankara, 1988. YARAMIŞ, Ahmet, “Mehterhâne-i Âmire Ocağı’nın Islahı (1826)”, AfyonKocatepe Üniversitesi SBD., C.15-S.1.2013. s.31-44. YILDIZ, Gültekin, “Kara Kuvvetleri”, Osmanlı Askeri Tarihi Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918, (Edt. Gültekin Yıldız), Timaş Yayınları, İstanbul, 2017.