EDEBÎ TÜRLER VE TARZLAR BAĞLAMINDA LÂRENDELİ HAMDÎ’NİN LEYLÂ İLE MECNÛN MESNEVİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Klasik Türk edebiyatı nazım şekillerinden biri olan mesnevi yazarlar tarafından hemen her konunun yazılmasında cazip bir araçtır. Bu nazım şeklinin fazla tercih edilmesinin nedeni hem anlatılan konunun uzunluğunu karşılaması hem de kafiye bulmada sağladığı kolaylıktır. Bağımsız eserler olarak kaleme alınan mesneviler aşkın hikâyesini anlatmak için de yazılmıştır. 16. yüzyıl divan şairlerinden olan Lârendeli Hamdî’nin yazdığı Leylâ ile Mecnûn Mesnevisi de bunlardan biridir. Edebî türler ve tarzlar klasik Türk edebiyatı eserlerine dâhil olan edebî metinlerin içerik unsurlarını oluşturan kısımlardan biridir. Edebî tür; oluşturulan nesir ya da şiirin içeriğini, eserin ne ile ilgili olduğunu yani metnin sahibinde neye karşılık geldiğini belirler. Edebî tarz ise; bir ifade biçimi olarak tanımlanıp şair ya da nâsirin yazmış olduğu eserde konuyu nasıl anlattığına karşılık gelir. Bu çalışmada incelenecek olan mesnevi de, edebî tür ve tarz çeşitliliği açısından zenginliği bünyesinde barındıran bir eserdir. Çalışmamızda metin genelindeki edebî tür ve tarzlar tespit edilmeye çalışılmış, her biri ayrı başlık altında örnekler ile gösterilmiştir. Tespit edilen ifade biçimlerinin mesnevinin oluşumunda oynadıkları rol ise çalışmanın son kısmında dikkatlere sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

klasik Türk edebiyatı, Lârendeli Hamdî, Leylâ ile Mecnûn, mesnevi, edebî türler ve tarzlar

PDF

___

Aça, M- Gökalp H.- Kocakaplan İ. (2009). Başlangıcından günümüze Türk edebiyatında tür ve şekil bilgisi. Kriter Yay, İstanbul.
Akkuş, M. (2007). Klasik türk şiirinin anlam dünyası edebî türler ve tarzlar. Fenomen Yay. Erzurum.
Akkuş, M.(2009). Şeyh Galib’in anlam dünyası: Hüsn ü Aşk’ta edebî türler ve tarzlar. Turkısh Studies, Volume 4 Issue 7, s. 97-112.
Aykanat, T. (2013). Cevrî Dîvân’ı örnekçesinde edebî türler ve tarzların metin kurulumundaki rolü. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), Erzurum, 2013, S. 5, ss. 47-67.
Aynur, H. vd (2010). Eski türk edebiyatı çalışmaları V, nesrin inşası düzyazıda dil, üslûp ve türler. Turkuaz Yayınları, İstanbul.
Canım, R. (2010). Dîvân edebiyatında türler, Grafiker Yay. Ankara.
Çalka, M. S. (2014). Tür ve tarz çeşitliliği açısından zengin bir divan: Süheylî dîvânı. Turkısh Studies, Volume 9 Issue 3, ss. 423-450.
Güzel, A. (2009). Dinî-tasavvufî Türk edebiyatı el kitabı. Akçağ Yay. Ankara.
Kurnaz, C.- Çeltik, H. (2010). Divan şiiri şekil bilgisi. H Yayınları, İstanbul.
Kütük, R. (2002). Lârendeli Hamdî’nin Leylâ ile Mecnûn mesnevisi (inceleme/metin ve diğer leylâ ile mecnûn mesnevileriyle mukayesesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Levend, Â. S. (1998). Türk edebiyatı tarihi, C.I, Ankara: TTK Yay.
Mermer, A. ve Koç Keskin, N. (2011). Eski Türk edebiyatı terimleri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları,