Serkan ŞENOCAK, Sait TAŞCİ

Çoruh Havzası Taban Akışının İngiliz Hidroloji Enstitüsü Yuvarlatılmış Minimumlar Yöntemi ile Belirlenmesi

Türkiye’nin büyük akarsu havzalarından biri olan Çoruh havzasında yapılacak taşkın tesisleri, su tutma yapıları ve suyun kullanıma sunulması amacıyla tasarlanacak bütün yapılar için akarsu debisinin ve bu debiyi oluşturan en büyük etmenlerden biri olan taban akış değerinin bilinmesi gerekmektedir. Taban akışı, havzaya yağan yağışa, akarsu ağı toplam uzunluğuna, drenaj yoğunluğuna, engebeliliğe vb. diğer faktörlere bağlı olduğundan gecikmeli bir akış olarak gerçekleşir ve yaz mevsiminde akarsu akışının önemli bir bölümünü, bazen ise tamamını karşılamaktadır. Çalışmada İngiliz Hidroloji Enstitüsü Yuvarlatılmış Minimumlar (İHEY) yöntemi kullanılarak Çoruh havzası üzerinde bulunan 10 adet Akım Gözlem İstasyonundan (AGİ) elde edilen günlük ortalama akarsu debileri yardımıyla akarsu debileri 5’erli gruplara ayrılmış, elde edilen bu gruplar içerisindeki en küçük debi değerleri minimum değerler olarak kabul edilmiştir. Daha sonra dönüm noktalarının kendinden önceki ve sonraki grubun minimum değerinin 0,9 katından küçük olması durumunda bu değer dönüm noktası olarak kabul edilmiş ve dönüm noktaları arasında kalan boşluklar doğrusal enterpolasyon yöntemi ile doldurularak akarsuya ait günlük taban akışı değerleri elde edilmiştir. Havzada yapılan çalışma sonucunda havzadaki taban akış indeksinin havza genelinde ortalama olarak 0,80 oranında olduğu belirlenmiş ve özellikle yaz aylarındaki akımın büyük çoğunluğunun taban akışından kaynaklandığı gözlemlenmiştir..

Anahtar Kelimeler:

Çoruh Havzası, Taban Akışı, Yuvarlatılmış Minimumlar Yöntemi

Determination of the Baseflow of Coruh Basin by the Smoothed Minima Technique of the British Institute of Hydrology

In order to be able to build flood prevention facilities, water retaining structures and water utilization edifices in Çoruh basin, (one of the major stream basins of Turkey), the streamflow and its most significant contributing factor, the baseflow values should be known. Because the baseflow depends on the precipitation in basin, the total length of the stream system, the drainage density, the ruggedness and other factors, it occurs as a delayed flow and meets a significant part of the streamflow in summer and sometimes the whole. In this study, the flow rates of the streamflow were divided into five groups with the aid of daily average streamflow rates obtained from ten Current Observation Stations on the Coruh basin by using the Smoothed Minima Technique of the British Institute of Hydrology and the smallest flow rates within these groups were considered as minimum values. Then, if the turning point is less than 0.9 the minimum value of the previous and next group, this value was accepted as a turning point and the gaps between the turning points were obtained the daily streamflow values of the stream by filling with linear interpolation method. As a result of conducted the study in the basin, the baseflow index in the basin was found as 0.80 on the avarege in all across basin and it was observed that the majority of the flow in the summer months was mainly observed due to the baseflow.

Keywords:

Çoruh Basin, Baseflow, Smoothed Minima Technique,

PDF

___

Aksoy, H., Unal, N.E. ve Pektas, A.O., (2008). “Smoother minima baseflow separation tool for perennial and intermittent stream”, Hydrol. Process. 22 (22), 4467–4476.
Bayazıt, M., (1999). “Hidroloji, Genişletilmiş Yedinci Baskı", İTÜ İnşaat Fakültesi Matbaası, ISBN 975-561-105-96, İstanbul, 242.
DSİ. (2012). “Türkiye’nin su kaynakları”, Ankara.
Hisdal, H., Tallaksen, L. M., (2003). “Estimation of Regional Meteorological and Hydrological Drought Characteristics”, Journal Of Hydrology, 280, 230-247.
Mazmimavi, D., Meijerink, A.M.J., Stein, A., (2004). “Prediction of base flows from basin characteristics: A case study from Zimbabwe”, Hydrol, Sci, J., 49(4), 703-715.
Piggott, A.R., Moin, S., Southam, C., (2005). “A revised approach to the UKIH method fort he calculation baseflow”, Hydrol, Sci, J., 50(5), 911-920.
Pilgrim, DH, Cordery, I. & Doran, DG (1979). “Assessment of runoff characteristics in arid western New South Wales”, Australia. In:The Hydrology of Areas of Low Precipitation(Proc. Canberra Symp., December 1979), 141-150. IAHS Publ. no. 128.
Smakhtin, V.U., (2001). “Low flow hydrology: a review”, Journal of Hydrology, 240, 147–186.
Usul, N. (2013). “Mühendislik hidrolojisi, ikinci basım”, ODTÜ yayıncılık, ISBN 978-944-344-57-9, Ankara, 418.