Ebeveynlerin Okuma Yazmaya Hazırlığa İlişkin Uygulamaları ile Çocukların Sözcük-Yazı Farkındalığı Becerileri Arasındaki İlişki

Bu araştırmada ebeveynlerin okuma yazmaya hazırlığa ilişkin uygulamaları ile çocukların sözcük yazı farkındalığı becerileri arasındaki ilişkiyi incelemek amaçlanmıştır. Korelasyonel araştırma modeli kullanılarak yürütülen araştırmanın örneklemini Aksaray ilinde yer alan okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 60-84 aylık çocuklar arasından basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle belirlenen 224 çocuğun ebeveyni ve 180 çocuk oluşturmaktadır. Araştırma verileri Okuma Yazmaya Hazırlık Anketi ve Sözcük Yazı Farkındalığı Değerlendirme Aracı ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda, ebeveynlerin okuma yazmaya hazırlık etkinlikleri arasından daha çok hikâye kitapları ile ilgili etkinlikleri ve yapılandırılmış etkinlikleri önemli buldukları ve uyguladıkları görülmüştür. Çocukların sözcük yazı farkındalığı toplam ve yazı kavramları alt boyutu puanlarının yüksek düzeyde, sözcük tanıma alt boyutu puanlarının ise orta düzeyde olduğunu belirlenmiştir. Ebeveynlerin okuma yazmaya hazırlık etkinliklerini çocuklarıyla birlikte gerçekleştirme sıklıkları ile çocukların sözcük yazı farkındalığı becerileri arasında pozitif yönlü, düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

okul öncesi eğitim, okuma yazmaya hazırlık, sözcük farkındalığı, yazı farkındalığı, ebeveyn

The Relationship between Parents’ Practices on Early Literacy and Children’s Word and Print Awareness Skills

It was aimed to examine the relationship between parents’ practices about early literacy and children’s word and print awareness skills. The research was carried out by using the correlational research model, which is a quantitative research method. The sample of the study is composed of parents of 224 children selected through simple random sampling method from 60-84-month-old children who were currently attending to pre-schools in the center of Aksaray province and central villages, and 180 children selected through convenient sampling method among these families. Early Literacy Questionnaire and Word & Print Awareness Assessment Tool were used. It was seen that parents found the activities related to storybooks and structured activities more important and applied them. Total scores of children’s word and print awareness and the sub-score of children’s writing concepts were high, and the sub-score of their word recognition was moderate. It was stated that there is a positive and low-level relationship between the frequency of parents’ practices on early literacy activities with their children and children’s word-print awareness skills.

Keywords:

Early childhood education, early literacy, word and print awareness, parents,

PDF

___

Akbaba Altun, S., Şimşek Çetin, Ö. & Bay, D. N. (2014). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 244-263.
Aktaş Arnas, Y., Erden, Ş., Aslan, D.,& Cömertpay, B. (2003). Okul öncesi öğretmenlerin günlük programda yer verdikleri etkinlikler ve bu etkinliklerde kullandıkları yöntemler. G., Haktanır (Ed. ) OMEP Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı Bildiri Kitabı (ss. 435– 450) İstanbul: Ya-pa.
Altıparmak, S. (2010). Erken çocukluk döneminde ebeveynlerin okuma-yazmaya hazırlık konusundaki görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Aydoğdu, E. (2017). Evdeki okuma-yazma çevresinin, okuduğunu anlama becerisi gelişimi üzerindeki rolü: bir aracılık modeli. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bayraktar, V. (2013). Okuma yazmaya hazırlık eğitim programının anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların yazı farkındalığı becerilerine ve ilkokul birinci sınıftaki ses farkındalığı ve okuma yazma becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bee, H., Boyd.D (2002). Life span development (3th Ed.). Boston: Allyn and Bacon.
Bronfenbrenner, U. (1976). The ecology of human development: Experiments by the nature and design. London, England: Harvard University Press.
Burns, C.P., Roe B.D. & Ross E.P. (1992). Teaching reading in today’s elementary schools. Boston Houghton Mifflin Company.
Büyüktaşkapu, S. (2012). Okul öncesi eğitimi sürecinde çocuklara uygulanan aile destekli okumaya hazırlık programının ilkokuldaki okuma başarılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 301-316.
Büyüközktürk, Ş. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (5.baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
Clay, M. (1979) The early detection of reading difficulties: a diagnostic survey with recovery procedures. Portsmouth, NH: Heinemann
Coe, G. (2009). Tools of the mind-literacy activities for young children. Uluslararası Çocuk, Aile ve Okul Bağlamında Okul Öncesi Eğitim Kongresi. Trabzon.
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
Coşkun, L. (2016). Evde uygulanan okuma yazmaya hazırlık çalışması etkinliklerinin anaokuluna devam eden 48-60 aylık çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çelenk, S. (2003). İlkokuma-yazma öğretiminde kuluçka dönemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 36 (1–2), 75–80.
Detemple, J. M. (2001). Parents and children reading books together. In D. K. Dickinson & P. O. Patton (Eds.), Beginning literacy with language: young children learning at home and school (Pp. 31–51). Baltimore: Brookes
Diaz, S. L. (1989). The Home environment and puerto r›can children’s achievement: A researcher’s diary, (Bul. Kyn. Satır, 1996), The National Association for Education Conference, Hulston, April-May.
Dönmezler, E. (2016). Okul öncesi dönemde uygulanan okuma yazmaya hazırlık çalışmalarının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Turkish Journal of Primary Education,1, 42-53.
Ertürk Kara, H. G., Gönen, M.S. & Pianta, R. (2017). Öğretmen çocuk etkileşiminin niteliği ile çocukların öz düzenleme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32(4), 880-895.
Farver, J. M., Nakamoto J. & Lonigan C. J. (2007). Assessing preschoolers' emergent literacy skills in English and Spanish with the Get Ready To Read Screening Tool. Annals of Dyslexia, 57(2), 161-178.
Fontaine, N. S., Torre, D. L., & Grafwallner, R. (2004). Eff ects of quality early care on school readiness skills of children at risk. Early Child Development and Care, 176 (1), 99-109.
Frank, C. (2009). I'm making a fixing machine:" Conversation and the development of writing in young children. California Reader, 42 (3), 39.
Gordon, T. (1993). Etkili öğretmenlik eğitimi. (Çev: Emel Aksay ve Birsen Özkan.) İstanbul: YA-PA Yayınları.
Griffith, P.L., Beach, S.A., Ruan, J. & Dunn L.(2008). Literacy for young children. London: Corwn Press.
Hart, B. & Risley, T. R. (1995). Meaningful differences in the everyday experience of young American children. Baltimore: Brookes.
Hood, M., Conlon, E. & Andrews, G. (2008). Preschool home literacy practices and children’s literacy development: A longitudinal analysis. Journal of Eductaional Psychology, 100, 252-271.
Justice, L.M. & Ezell, H. K.(2001). Use of storybook reading to ıncrease print awareness in at-risk children. Amerikan Journal of Speech-Language Pathology. 11, 17-29.
Keleş Ertürk, C. (2017). 5-6 Yaş grubu çocukların okula hazırlık becerilerinin çocuğa, ebeveynlere ve ev ortamına yönelik değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Law, Y. K. (2008). The relationship between extrinsic motivation, home literacy, classroom instructional practices and reading proficiency in second-grade chinese children. Research in Education, 80, 37-51.
Lefebvre, P., Trudeau, N. & Sutton, A. (2011). Enhancing vocabulary, print awareness and phonological awareness through shared storybook reading with low-income preschoolers. Journal Of Early Childhood Literacy, 11(4), 453-479, 2011.
Lonigan, C. J., Burgess, S. R. & Anthony, J. L. (2000). Development of emergent literacy and early reading skills in preschool children: evidence from a latent variable longitudinal study. Developmental Psychology, 36(5), 596-613.
Lynch, J., Anderson, J., Anderson, A. & Shapiro, J. (2006). Parents’ beliefs about young children’s literacy development and parents’ literacy behaviors. Reading Psychology, 27, 1-20.
Manning, M. (2004). A world of words. Teaching Pre K-8, 34(7), 78-79.
MEB, (2013). Okul öncesi eğitim programı. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara.
Nebrig, M. R. (2007). Parent and teacher perceptions of home activities to encourage emergent literacy. (Doctoral dissertation, Lehigh University, 2007).
Nelson, P. A. (2005). Could you and your students use a poetry getaway? The Reading Teacher, 58, 771-773.
Özen Altınkaynak, Ş.(2014). Aile temelli okuma yazmaya hazırlık programının çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özen Altınkaynak, Ş. & Akman, B. (2016). Aile temelli okuma yazmaya hazırlık programının çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 41(186), 185- 204.
Riley, J. L. (1996). The ability to label the letters of the alphabet at school entry: A discussion on its value. Journal of Research in Reading, 19(2), 87-101.
Rush, K. L. (1999). Caregiver-child interactions and early literacy development of preschool children from low-income environments. Topics İn Early Child Special Education, 19, 3–14.
Satır, S. (1996). Özel Tevfik Fikret Lisesi öğrencilerinin akademik başarılarıyla ilgili anne-baba davranışları ve akademik başarıyı artırmaya yönelik anne-baba eğitim gereksinmelerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Senechal, M (2006). Testing the Home Literacy Model: Parent involvement in Kindergarten is differentially related to grade 4 reading comprehension, fluency, spelling, and reading for pleasure. Scientific Studies of Reading, 10, 59-87.
Senechal, M. & LeFevre, J. (2002). Parental involvement in the development of children’s reading skill: A 5-year longitudinal study. Child Development, 73(2), 445-460.
Spira, E. G., Bracken, S. S. & Fischel, E. J. (2005). Predicting improvement after first-grade reading difficulties: The effects of oral language, emergent literacy, and behavior skills. Developmental Psychology, 41(1), 225-234.
Vellutino, F., Scanlon, D. M. & Lyon, R. G. (2003). Differentiating between difficult-to-remediate poor readers. Journal of Learning Disabilities, 33, 223-239.
Vukelich, C., Christie, J. & Enz, B. (2008). Helping young children learn language and literacy. Second Edition. Pearson Education Inc. Boston.
Walker, D., Greenwood, C., Hart, B. & Carta, J. (1994). Predictions of school outcomes based on early language production and socioeconomic factors. Child Development, 65, 606–621.
Weigel, D. J., Martin, S. S. & Bennett, K. K. (2010). Pathways to literacy: Connections between family assets and preschool children’s emergent literacy skills. Journal Of Early Childhood Research, 8(1), 5-22.
Whitehurst, G. J., & Lonigan, C. (2001). Emergent literacy: Development from prereaders to readers. In S. Neuman & D. Dickinson (Eds.), Handbook of early literacy research (11-30). New York: Guilford.
Wood, C.(2002). Parent-child preschool activities can affect the development of literacy skills. Journal of Research Reading, 25 (3), 241-258.