CELAL ED-DİN HAREZMŞAH’IN GÜRCİSTAN’DAKİ FAALİYETLERİ

Gürcistan’da Türk hâkimiyetinin en kuvvetli devresini Selçuklu dönemi oluşturmaktadır. 1016 yılında Çağrı Bey’in Anadolu üzerine yaptığı keşif akını ile başlayan Türkmen akınları önce Gürcistan üzerine yönelmiş burası hâkimiyet altına alındıktan sonra Anadolu üzerine hareket edilmiştir. 1064’de Selçuklu tahtına geçen Alp Arslan, ilk seferini bu bölge üzerine yapmıştır. Melikşah döneminde de bölgedeki Türk hâkimiyeti kuvvetlendirildikten sonra Tiflis, camiler, medreseler ve önemli bir Müslüman nüfusu ile bir İslam şehri haline gelmiştir. Ancak Kıpçak Türkleri ile ordusunu güçlendiren Gürcüler, Doğu Anadolu’da ve Azerbaycan’da parçalanmış küçük ve zayıf Türk devletlerine karşı birçok istilalara girişmişlerdi. Kafkaslardaki Türk hâkimiyetinin zayıfladığı bir zamanda bölgeye gelen Celal ed-Din Harezmşah kısa süre içinde hâkimiyet kurdu. Tiflis’i tekrar ele geçirdiği gibi Gürcüleri de mağlup etti.

Anahtar Kelimeler:

Harezmşah, Cengiz, Türkistan, Kafkaslar, Kıpçak

CELAL ED-DIN HAREZMSAH’S ACTIVITIES IN GEORGIA

The strongest period of Turkish sovereignty in Georgia is Seljuk period. Turkish raid initiated with expeditions into Anatolia by Çağrı Bey in 1016, were first made to Georgia. Then to Anatolia Alparslan who came to power of Seljuk’s administration in 1064, made the first expeditions to Georgia. In the period of Melikşah, the Turkish domination was strength and Tiflis was developed into a Muslim city with mosque, medrese, and a great number of Muslim populations. However, the Georgians who enforced his army with Kıpçak Turks launched a lot of inversions on weak Turkish states in eastern parts and Azerbaijan in the time Turkish domination weakened in Caucasian. Celalettin Harzemşah who came to the region established sovereignty in a short time. He defeated the Georgians and invaded Georgia again.

Keywords:

Harezmşah, Cenghiz, Turkisthan, Caucasia, Kıpcak,

PDF

___

Ala ad-Din Ata Melik Cüveyni, (1996). Tarih-i Cihangüşa, Çvr. M. Öztürk, Ankara Brosset, M., (1851). Histoire De La Georgia, St. Petersburg
Galstyan, (2005). “Sebastatsi Vakayinamesinden Bir Bölüm” “Ermeni Kaynaklarına Göre Moğollar, Çvr. İlyas Kamalov, İstanbul.
Genceli Kiragos, (1928). “Ermeni Müelliflerine Nazaran Moğollar”, E. Daulaurıe, Türkiyat Mecmuası, C.II.
İbnü’l- Esir, (1987). El-Kâmil Fit-Tarih, Çev. A. Ağırakça, A. Özaydınlı, C.XII,
İstanbul
Kafesoğlu, İ. (1992). “Harezmşahlar Devleti”, Türk Dünyası El Kitabı, C.I, .Ankara. Kafesoğlu, İ. (1992). Harezmşahlar Devleti Tarihi, Ankara
Kırzıoğlu, F. (1992). Yukarı Kür ve Çoruh Boylarında Kıpçaklar, Ankara Mirzabala, (1956). Gürcistan, İslam Ansiklopedisi, İstanbul, C.IV Moğolların Gizli Tarihi, (1995). (Çvr. Ahmet Temir), Ankara
Muhammed b. Ahmed Nesevi, (1986). Siretu Celâl ed-Din Mengubirti, Nşr. M. Minovi, Tahran
Muhammed b. Ahmed Nesevi, (1895). Hİstoire du Sultan Djelal ed-din Mankobirti Prince du Kharezm, Paris,
Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah, (2001). Câmiud’-Düvel, II, Yay. Ali Öngül,
İzmir
Sümer, F. (1986). “Ahlat Şehri ve Ahlatşahlar”, Belleten, L, S. 197, (Ağustos 1986), s. 447–493
Taneri, A. (1977) Celaleddin Harezmşah ve Zamanı, Ankara
Temir, A. (2006). “Mongolian (Or Turco-Mongolian) Khanate”, The Mongols History and Culture for the 800th Anniversary of the Mongolian State, Editors; Bülent Arı, Selim Aslantaş, Ankara
Togan, A. Zeki, Velidi (1981). Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul
Togan, I. (2006). “Chinggis Khan And The Mongols”, The Mongols History and Culture for the 800th Anniversary of the Mongolian State, Editors; Bülent Arı, Selim Aslantaş, Ankara.
Turan, O. (1988). Türkiye Selçuklular Hakkında Resmi Vesikalar, Ankara
Turan, O. (1993). Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul Turan,O. (2004). Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul
Vardan, “Türk Fütuhat Tarihi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Se- mineri Dergisi, 1/2.
Yinanç, M.H. (1956). “Celâl ed-Din Harezmşah”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul, C.III