YAŞLILARDA AKILCI İNHALER KULLANIMI VE HEMŞİRENİN SORUMLULUKLARI
Yaşlı nüfusun artması beraberinde birçok kronik hastalığı getirmektedir ve bunun sonucu olarak birden fazla ilacın bir arada kullanılmasını gerektirmektedir. Akılcı ilaç kullanımı, bireylerin gereksinimleri doğrultusunda ilaç almalarını, hemşirelerin ilaç uygulama sürecinin tüm basamaklarını doğru ve etkin bir şekilde gerçekleştirmelerini ve bu iki durumun birbiri ile yakından ilişkisini kapsamaktadır. İnhaler ilaçların yanlış kullanımı geriatrik hasta popülasyonunda sık karşılaşılan sorunlardan birisidir. Birçok ülkede, bu konuda eğitimli sağlık personeli, hastaların inhaler ilaçlarını daha doğru kullanmalarını sağlamıştır. Yaşlı bireyde akılcıilaç kullanımının sağlanmasında hemşirenin en önemli sorumluluğu eğitimdir. Bu amaçla hemşire, yaşlı birey ve ailesinin ilaçların etkisi, kullanım şekli, saati, dozu ve yan etkileri konusundaki bilgisini değerlendirmelidir. Yapılan değerlendirme sonucunda her ilacın kullanım amacı, doğru dozu, zamanı, dikkat edilmesi gereken noktaları ve inhaler cihazı kullanım tekniği belirtilmelidir. Yaşlı bireyde anlama ve hafızaya ilişkin sorunlar olabileceği için yazılı materyaller, şekiller ve maketler kullanılmalıdır.
___
- Abadoğlu Ö, Yalazkısa S, Ülger G, et al. İnhaler
kullanmada deneyimli bir hemşire tarafından verilen eğitimin rolü. Türkiye Klinikleri
Allerji Astım Dergisi 2003; 5 (1): 11-15.
- Allen SC, Ragab S. Ability to learn inhaler technique in relation to cognitive scores and
tests of praxis in old age. Postgrad Med J
2002; 78 (915): 37-39.
- Arslan S. Akılcı ilaç kullanımında hemşirenin
rolü. Sağlıkla Hemşirelik Dergisi 2016; 26
(4): 6-10.
- Türk Toraks Derneği, Astım tedavisi ve korunma.
Astım Tanı ve Tedavi Rehberi. Türk Toraks
Dergisi 2009; 10 (10): 30-33.
- Aydos TR. Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı. Özvarış ŞB, Aslan D. (Eds.) Sağlık Bakanlığı
Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü,
Yaşlı Sağlığı Modülleri-Eğitimciler İçin
Eğitim Rehberi. Ankara: Anıl Matbaacılık
A.Ş; 2011: ss 413-427.
- Aydos TR. Yaşlılık Döneminde Akılcı İlaç Kullanım İlkeleri. Birinci Basamak İçin Temel
Geriatri. Ankara. 2012: ss 57-65.
- Bahat G, Akpınar TS, Tufan F ve ark. Yaşlılarda
akılcı ilaç kullanımı. J Gerontol Geriatrik
Arş 2012; 1 (1):104.
- Baysal E, Sarı D. Yaşlılarda akılcı ilaç kullanımı.
Sağlıkla Hemşirelik Dergisi 2016; 26 (4):
16-18.
- Braido F, Baiardini I, Sumberesi M, et al. Obstructive lung diseases and inhaler treatment:
results from a national public pragmatic survey. Respir Res 2013; 14 (1): 94.
- Crane MA, Jenkins CR, Goeman DP, et al. Inhaler
device technique can be improved in older
adults through tailored education: findings
from a randomised controlled trial. NPJ
Prim Care Respir Med 2014; 24:14034.
- D’Arcy S, MacHale E, Seheult J, et al. A method
to assess adherence in inhaler use through
analysis of acoustic recordings of inhaler
events. PLoS ONE 2014; 9 (6): e98701.
- Dalcin PTR, Grutcki DM, Laporte PL, et al. Factors related to the incorrect use of inhalers
by asthma patients. J Bras Pneumol 2014;
40 (1): 13-20.
- Demirdal T. Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı. Altındiş M. (Ed.). Yaşlılarda Güncel Sağlık
Sorunları ve Bakımı. İstanbul: İstanbul Tıp
Kitabevi; 2013: ss 263-268.
- Dinç L. İlaçlar- Oral ve Lokal İlaçlar. Atabek Aştı
T., Karadağ A. (Eds.). Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri. Ankara: Nobel Kitabevi; 2011: ss 632-692.
- Everard ML. Role of inhaler competence and
contrivance in "difficult asthma". Pediatr
Respir Rev 2003; 4 (2): 135-142.
- Fink JB, Rubin BK. Problems with inhaler use: a
call for improved clinician and patient education. Respir Care 2005; 50 (10):1360-
1374.
- Gökçe-Kutsal Y, Eyigör S. Klinisyen Gözüyle
Yaşlılıkta Sık Görülen Hastalıklar. Aslan D,
Ertem M. (Ed). Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve
Çözümler. Ankara: Palme Yayıncılık; 2012:
ss 48-59.
- Gülhan R. Yaşlılarda akılcı ilaç kullanımı. Okmeydanı Tıp Dergisi 2013; 29 (Ek sayı 2):
99-105.
- Hacıevliyagil SS, Arıkan ÖÖ, Günen H. Hastaların inhaler ilaçları kullanma
becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık
Fakültesi Dergisi 2005; 25 (2): 51-60.
- Ibrahim M, Verma R, Garcia-Contreras L. Inhalation drug delivery devices: technology update. Med Devices 2015; 8: 131-139.
- Işık AH, Güler İ. Teletıpta mobil uygulama çalış-
ması ve mobil iletişim teknolojilerinin analizi. Bilişim Teknolojileri Dergisi 2010; 3
(1): 1-10.
- Işık O, Gül G, Bol P, et al. Ayakta tedavi gören
hastaların inhaler kullanım tekniklerine
uyumunun değerlendirilmesi: inhaler ilaç
eğitim birimi uygulaması. Solunum Hastalıkları 2014; 24 (3): 90-94.
- Türkiye İstatistik Kurumu (2018). İstatistiklerle
Yaşlılar. Sayı: 30699.
http://www.tuik.gov.tr. Erişim Tarihi:
18.03.2019.
- Karadakovan A. Yaşlı Sağlığı ve Bakım. Ankara:
Akademisyen Tıp Kitabevi; 2014:188-208.
- Malmberg LP, Rytilä P, Happonen P, et al. Inspiratory flows through dry powder inhaler in
chronic obstructive pulmonary disease: age
and gender rather than severity matters. Int J
Chron Obstruct Pulmon Dis 2010; 5: 257-
262.
- Molimard M, Raherison C, Lignot S, et al. Assessment of handling of inhaler devices in
real life: an observational study in 3811 patients in primary care. J Aerosol Med Pulm
Drug Deliv. 2003; 16 (3): 249-254.
- Nelson P, Young HN, Knobloch MJ, et al. Telephonic monitoring and optimization of inhaler technique. Telemed J E Health 2011; 17
(9): 734-740.
- Onar E, Kapucu S. Yaşlılarda çoklu ilaç kullanı-
mı: Polifarmasi. Akad Geriatri. 2011; 3:22-
28.
- Türkiye İstatistik Kurumu (2018). Ölüm Nedeni
İstatistikleri. Sayı: 30626.
http://www.tuik.gov.tr. Erişim Tarihi: 26.04.
2019.
- Özer E, Özdemir L. Yaşlı bireyde akılcı ilaç kullanımı ve hemşirenin sorumlulukları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Dergisi 2009: 42-51.
- Özkan ÇG. KOAH'lı hastalara ölçülü doz inhaler
kullanımına yönelik demonstrasyon yöntemi
ile verilen eğitimin etkinliği. Yüksek lisans
tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı, Erzurum, 2013.
- Toumas-Shehata M, Price D, Basheti IA, et al.
Exploring the role of quantitative feedback
in inhaler technique education: a clusterrandomised, two-arm, parallel-group, repeated-measures study. NPJ Prim Care Respir
Med 2014; 24: 14071.
- Türk Toraks Derneği Tanı ve Tedavi Rehberi
(TTD, 2016)
http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/book/fi
le/1082017TTD-Astim-Tani-ve-TedaviRehberi-2016.pdf
- T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri
Genel Müdürlüğü, Türkiye Kronik Hava
Yolu Hastalıklarını (Astım- KOAH) Önleme
ve Kontrol Programı Eylem Planı Ankara:
2009.
- van der Palen J, Klein JJ, Kerkhoff AH, et al.
Evaluation of the long-term effectiveness of
three instruction modes for inhaling medicines. Patient Educ Couns 1997; 32 (1
Suppl): 87-95.
- World Health Organization (WHO). Conference
of Experts on the Rational Use of Drugs,
World Health Organization, Nairobi, Kenya:
25-29.12.1985.
- Wright J, Brocklebank D, Ram F. Inhaler devices
for the treatment of asthma and chronic
obstructive airways disease (COPD). Qual
Saf Health Care 2002; 11 (4): 376-382.
- T.C. Sağlık Bakanlığı, Yaşlılarda İlaç Kullanı-
mında Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Çalıştayı, Çalıştay Raporu (Yayın No:002).
Ankara; 2015: 43-49.
- Yawn BP, Colice GL, Hodder R. Practical aspects
of inhaler use in the management of chronic
obstructive pulmonary disease in the primary care setting. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis 2012; 7: 495-502.