TÜRKİYE’DE STADYUM YAPILARINA ULUSLARARASI STANDARTLAR ÇERÇEVESİNDEN BİR BAKIŞ: KONYA STADYUMLARI SEYİRCİ ERGONOMİSİ ANALİZİ
Ergonominin bir alt başlığı olarak değerlendirilebilecek Mimarlık Ergonomisi, farklı yapı tiplerinde zaman içerisinde tasarımcı ve mühendislerin ele alması gereken bir çalışma konusu haline gelmiştir. Ergonomi konusundaki araştırmaların çokluğu ve farklı disiplinlerdeki arayışlar neticesinde bazı temel prensipler ve standartlar oluşturulmuştur. Günümüzde inşaat sektörünün çok önemli bir çalışma alanı olarak tanımlanan spor kompleksi projelerini de bu standartlar dâhilinde değerlendirmek mümkündür. Çalışma kapsamında incelenen Konya Atatürk (1950) ve Büyükşehir Stadyumlarının (2014) birincil kullanıcıları olan seyircilerin yapı formu ile entegrasyonu, ergonomik ve yapısal çerçevede değerlendirilerek süreç içerisinde değişen ergonomik ihtiyaçların yapı tarafından karşılanma düzeyleri birçok noktada kıyaslanmıştır. Örneklem olarak seçilen bu iki stadyum, Türkiye’de yapım dönemleri açısından benzerlik gösteren diğer stadyumlar ile beraber ele alınmasıyla 20.yy’dan günümüze kadar yapılan stadyumlarda meydana gelen ergonomik ve yapısal gelişimlere bütünsel bir yaklaşım benimsenmiş olmaktadır. Çalışmanın amacı dâhilinde yakın zamanda geliştirilen uluslararası stadyum standartlarının, seyirci mekânları üzerindeki ergonomik ve yapısal etkileri analiz edilerek, standartların uygulandığı ve uygulanmadığı stadyumlardaki olumlu ve olumsuz ergonomik durumların tespiti yapılmıştır. Yapılan analizler, FIFA, UEFA, TFF gibi kuruluşlar tarafından belirlenen yapı yönergeleri ile beraber, literatür araştırmalarında ortaya çıkan ve alan çalışmalarıyla tespit edilen bilgileri de içeren karşılaştırmalı analiz tablolarına aktarılmıştır. Çalışma neticesinde Türkiye'de yapılmış eski stadyumlarla, güncel stadyum projelerinin söz konusu standartlara ne derecede cevap verebildiğine odaklanılmış ve bu kapsamda çıkarımlar yapılarak elde edilen bulgular paylaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Ergonomi, Konya, Seyirciler, Stadyumlar, Spor Yapıları
AN OVERVIEW TO STADIUMS IN TURKEY WITHIN THE SCOPE OF INTERNATIONAL STANDARDS: ANALYSIS OF SPECTATORS’ ERGONOMICS IN STADIUMS OF KONYA
Nowadays, it is possible to evaluate the sports complex projects in some sports agencys’ standards which are defined as a very important working area of the building trade. The integration of the spectators’ behavior forms in Konya Atatürk (1950) and the Metropolitan Stadium (2014), with the building form, has been evaluated in the ergonomic and structural framework, and the level of meeting the ergonomic needs of the building has been compared at many points. These two stadiums selected as the sample, showing similarities in terms of the construction period in Turkey were discussed together with the other stadiums. Thus, it was supported that Konya Atatürk and Büyükşehir Stadiums will reflect the periodic features of the stadium in terms of ergonomic and structural developments. The aim of this study was to analyze the ergonomic and structural effects of international stadium standards on the spectator spaces and to determine the positive and negative ergonomic conditions in the stadiums where the standards were applied and not implemented.
Keywords:
Ergonomics, Konya, Spectators, Stadiums, Sports Buildings,
___
- Akın, G., Koca, B.; (2002). "Ergonomide Antropometrinin Önemi", Standart Dergisi, 490, s. 43-46.Akın, G., Koca, B.; (2004). "Ergonomik Tasarım ve Tasarımda Ergonomik Kriterler", Standart Dergisi, 510, s. 79-83.Akkale, E. C.; (2014). "Elle Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin Niosh Kaldırma Denklemi İle İncelenmesi", ÇSGB İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, İzmir.Arat, Y.; (2011). "Geleneksel Türk Evi İç Mekan Donatılarının Antropometrik Verilere Dayalı Analizi; Konya Evleri", Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Konya.Arslan, F.; (2013). "İstanbul'da Bulunan 10.000 Üstü Seyirci Kapasiteli Spor Salonlarının Seyirci İle İlgili Yapısal ve Ergonomik Durumlarının İncelenmesi", Bahçeşehir Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.Bilge, M.; (2003). "Türkiye’de Spor Tesisleri Politikası", Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.Bilgin, N.; (2000) Yapı Bilgisi ve Detayları, İstanbul.Doğu, G.; (1990). "Spor Tesislerinin Planlanması" Spor Bilimleri, 1. Ulusal Sempozyum Bildirisi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi.Durgun, B.; (2010). "Ergonomik Tasarımda Antropometrik Modelleme: Uyum, Konfor ve Estetik", 16. Ulusal Ergonomi Kongresi “Yaşam Kalitesi İçin Ergonomi” Bildiriler Kitabı, Çorum, Basım, 2013, s. 151-158.Ekenci, G.; (1990). "Spor Tesisleri İşletmesinde Kumu Kuruluşlarının Etkinliği", Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Spor Bilimleri Dergisi, 2, s. 86-92.Erkan, N.; (1996). "Ergonomi, Verimlilik, Sağlık ve Güvenlik İçin İnsan Faktörü Mühendisliği", Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Ankara.Ertaş, Ş.; (2012). "Çocuk ve Spor İlişkisi Üzerine Fiziksel Biçimlenmeyi Etkileyen Ergonomik Faktörlere Dayalı Bir Model", Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı, Doktora Tezi, TrabzonFIFA, (2007). Football Stadiums Technical Recommendations and Requirements 4th. Edition [online], Zürih, İsviçre.FIFA, (2010). 2018 FIFA World Cup Russia Tournament Regulations [online], Zurih, İsviçre.FIFA, (2010). Evaluation Reports on the Bids for 2018 and 2022 FIFA World Cups, Executive Summaries, [online], Zürih, İsviçre.FIFA, (2011). Football Stadiums Technical Recommendations and Requirements 5th. Edition [online], Zürih, İsviçre.FIFA, (2018). FIFA Stadium Safety and Security Regulations Edition 2018, [online] Zurih, İsviçre.İmamoğulları, B. C., 2012, Uefa Avrupa Futbol Şampiyonası Ev Sahibi Ülkenin Belirlenmesinde Stadyumların Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbulKahraman, M. F.; (2013). "Türkiye`de Antropometrik Verilere Göre Ofiste Ergonomik İşyeri Tasarımı", Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi / Araştırma, Ankara.Kanawaty, G.; (1997). "İş Etüdü", Çeviren : Akal, Z., Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Ankara.Kaya, Ö., Özok A.F.; (2017). "Tasarımda Antropometrinin Önemi", 22. Ulusal Ergonomi Kongresi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, s. 309-316, İstanbul.Oborne, D. J.; (1995). "Ergonomics at Work. Human Factors in Design and Development", Chichester, 3rd ed., New York.Onat, E.; (1982). "Mekansal Düzenin Kuruluşu ve Mimarlıkta Tasarlama Üzerine Kavramsal Bilgiler", ADMMA, Ankara.Özdemir M., İ.; (1994). "Mimari Mekanın Değerlendirilmesinde Mekan Örgütlenmesi Kavramı: Konutta Yaşama Mekanları", Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstütüsü, Doktora Tezi, Trabzon.Öztaşkın, B., 2015, "Anadolu Kentlerinde Sportif Arayışlar" [online, röportaj].Öztaşkın, B., 2015, "Belediyenin İmkanlarıyla Konya Anıtsal Bir Eser Kazandı" [online, röportaj], Parsons, K. C.; (2000). "Environmental, Ergonomics; A Review of Principles, Method and Models", Applied Ergonomics, 31, s. 581-594.Perrin, A.G.; (1982). "Desing for sports, London.Salman, M.; (1992). "Ülkemizde Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne Ait Olan Spor Salonlarının Kapasite ve Dağlım Yönünden Değerlendirilmesi ve Mevcut Durumun Tespiti", 2. Ulusal Spor Üniversitesi.Sanders, M. S., Mc Cormick, E. J.; (1987). "Human Factors in Engineering and Design", Mc Graw- Hill Inc. New York.TBMM, (2009). FIFA Güvenlik Talimatları [online] Ankara.TFF, (2014). Türkiye Futbol Federasyonu Stadyum ve Güvenlik Komitesi Talimatı [online], Ankara.The Sport Council, (1977). "Handbook of sports and recreational building design", (volume 2, indoor sports), London.UEFA, (2017). UEFA EURO 2024 Tournament Requirements [online], Nyon, İsviçre.UEFA, (2018). UEFA Stadium Infrastructure Regulations Edition 2018 [online], Nyon, İsviçre, Yeni Konya Gazetesi, (1950,). Konya.[URL-1] FIFA, History of FIFA > "Foundation" [online], https://www.fifa.com/about-fifa/who-we-are/history/index.html, [Ziyaret Tarihi: 29.06.2018].[URL-2] FIFA, History of FIFA > "FIFA Takes Shape" [online], https://www.fifa.com/about-fifa/who-we-are/history/fifa-takes-shape.html, [Ziyaret Tarihi: 29.06.2018].[URL-3] UEFA, About UEFA > UEFA- "European Football’s Governing Body" [online], https://www.uefa.com/insideuefa/about-uefa/history/index.html, [Ziyaret Tarihi: 29.06.2018].[URL-4] SGM, Tarihçe [online], https://sgm.gsb.gov.tr/Sayfalar/112/105/Tarihce [Ziyaret Tarihi: 29.06.2018].
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Serpil AYTAÇ
Sayıdaki Diğer Makaleler
KENT MEYDANLARININ ERGONOMİK ÖLÇÜTLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: KADIKÖY RIHTIM MEYDANI ÖRNEĞİ
Simge KUTSAL GÖLLÜ, Çiğdem CANBAY TÜRKYILMAZ
TÜRKİYE’DEKİ DİJİTAL PLATFORMLARIN KULLANILABİLİRLİK ÖLÇÜTÜNE GÖRE İNCELENMESİ
Ergün ERASLAN, Emine Nır NACER, Babek ERDEBİLLİ (B.D.ROUYENDEGH)