KENT MEYDANLARININ ERGONOMİK ÖLÇÜTLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: KADIKÖY RIHTIM MEYDANI ÖRNEĞİ
Kentlerin ortak mekânı olan kamusal alanlar, insanların fiziksel, algısal ve sosyal ihtiyaçlarını karşıladıkları yerlerdir. İnsanların çevresiyle olan ilişkileri sonucunda kamusal alanların kendilerine ait karakteristik özellikleri oluşur. Bu karakteristik özellikler sayesinde kent kimliğinin ve kültürünün üretildiği alanlar haline gelirler. Kent meydanları kent kültürünün, sosyal canlılığın ve farklı işlevlerin odağındaki kamusal alanların başında gelir. Bu anlamda, bütün yaş gruplarına, engelli, hasta, yaşlı, çocuk gibi bedensel farklılıkları olan bireylerin kullanım ihtiyaçlarına eşit oranda cevap vermesi beklenir. Kullanım gereksinimlerini karşılarken, farklı kullanıcıların rahatının ve güvenliğinin de sağlanması; meydanlar ve meydanı oluşturan kentsel donatıların ergonomik ölçütlere uygun olarak tasarlanmasıyla gerçekleşir. Bu doğrultuda çalışmada, İstanbul ilinde kullanıcı çeşitliliği, kullanım yoğunluğu ve karma fonksiyonlu yapısı nedeniyle Kadıköy Rıhtım Meydanı mekânsal, görsel, termal ve işitsel konfor açısından incelenmiştir. Meydandaki ergonomik koşullar gözlem ve yerinde ölçüm yoluyla belirlenmiştir. Meydanı deneyimleyen kentlilerle alanda görüşülerek uygulanan kullanıcı memnuniyeti anketiyle detaylı bir değerlendirme oluşturulmuştur. Bu anlamda alanın engelli kullanımına uygun olmadığı gibi, işitsel ve termal konfor açısından da standartların oldukça gerisinde kaldığı ortaya çıkmıştır. Sonuçlar göstermektedir ki, kentsel donatıların tekil olarak ergonomik ölçütleri karşılaması meydanın kullanımında yeterli olmamakta, bütün olarak yeniden planlanması gerekmektedir. Kadıköy Rıhtım Meydanı gibi doğal çevre etkileşimi yoğun olan bir alanda temel ergonomik ve estetik ölçütlerden uzak meydan tasarımıyla karşılaşılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda öncelikle özel olarak Kadıköy Rıhtım Meydanı'nın ergonomik açıdan daha iyi bir seviyeye nasıl ulaşabileceği ve genel olarak kent meydanlarının tasarımında ergonominin nasıl katkı sağlayabileceği üzerine tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Kent Ergonomisi, Kamusal Alan, Meydan Tasarımı, Kadıköy Rıhtım Meydanı
THE EVALUATION OF THE CITY SQUARES IN TERMS OF ERGONOMIC CRITERIA: A CASE STUDY OF KADIKÖY RIHTIM SQUARE
Public spaces, which are the common spaces of cities, are the places where people meet their physical, perceptual and social needs. As a result of people's relations with the environment, the characteristic features of the public spaces are formed. They become areas where urban identity and culture are produced through characteristic features. The city squares are the main public areas of urban culture, social life and different functions. In this sense, it is expected that all age groups will respond equally to the usage needs of individuals with disabilities, patients, elderly and children. The comfort and safety of different users is ensured by designing the square and square urban building materials in accordance with the ergonomic criteria. In the study, Kadıköy Rıhtım Square has been investigated in terms of spatial, visual, thermal and auditory comfort due to its diversity, usage density and mixed function structure. The ergonomic conditions in the square were determined by observation and in situ measurement. A detailed evaluation has been created with the user satisfaction survey applied to the square experienced. It was found that the area was not suitable for handicapped use, and it was behind the standards in terms of auditory and thermal comfort.
Keywords:
Urban Ergonomics, Public Space, Square Design, Kadıköy Rıhtım Square,
___
- Akın, G. ve Önal, S., (2016). "Kentsel Alanların Tasarımında Ergonomik Sorunlar", Antropoloji Dergisi, 31: 51-60.Atılgan, A., (2017). "Kadıköy Şehremaneti Binası", http://www.mimdap.org/?p=198663, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Bayhan, B., (2011). "Kadıköy Meydanı Yayalaştırılıyor", http://www.arkitera.com/haber/4442/kadikoy-meydani-yayalastiriliyor, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Bayhan, B., (2016). "İBB Kadıköy Rıhtımını Düzenliyor", http://www.arkitera.com/haber/27932/ibbnin-kadikoy-meydani-projesinin-insaati-basladi, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Bayramoğlu, E. ve Özdemir, B., (2012). "Trabzon Kent Merkezi, Uzun Sokak Kentsel Donatı Elemanlarının Kent Kimliği Açısından Değerlendirilmesi", Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(2): 182-191.Baytin, N., (1988). "Mimarlık - Ergonomi - Antropometri İlişkisi", İTÜ Milli Prodüktivite Merkezi 1. Ulusal Ergonomi Kongresi, Ankara.Çekmecelioğlu, E., Bayram, Ö.F. ve Canbay Türkyılmaz, Ç., (2017). "Kamusal Mekanların Ergonomik Ölçütler Açısından Değerlendirmesi: Eminönü Meydanı Örneği", 23. Ulusal Ergonomi Kongresi Bildirisi, Araştırma Makalesi.Çelikyay, S. ve Karayılmazlar, A.S., (2016). "Bartın Kent Merkezlerindeki Kamusal Alanların Kentsel Ergonomi ve Kent Kimliği Açısından İncelenmesi", Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 18(2): 224-238.Doğan, C. ve Altan, O., (2007). "Kamusal Alanda Oturma Eylemi ve Ergonomik İlkeler", Megaron Dergisi, 2(3): 159-166.Erdönmez, M.E. ve Akı, A., (2005). "Açık Kamusal Kent Mekanlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri", Megaron Dergisi, 1(1): 67-87.Gülgün, B. ve Türkyılmaz, B., (2001). "Peyzaj Mimarlığında Antropometri ve Bornova Örneğinde Bir Araştırma", Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(1): 127-134.Güneş, S., (2005). "Kent Mobilyası Tasarımından Disiplinlerarası Etkileşim", Planlama Dergisi, 3: 92-95.Güremen, L., (2011). "Kent Kimliği ve Estetiği Yönüyle Kentsel Donatı Elemanlarının Amasya Kenti Özelinde Araştırılması", e-Journal of New World Sciences Academy, 6(2): 254-291.Gürsel, D., (2012). "Kadıköy'de Radikal Değişiklik", http://www.arkitera.com/haber/9636/kadikoyde-radikal-degisiklik, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Habermas, J., (1995). "Kamusal Alan: Ansiklopedik Bir Makale", http://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/4966/kamusal-alan-ansiklopedik-bir-makale#.WvyZP4iFPIU, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.İnceoğlu, M., (2007). Kentsel Açık Mekanların Kalite Açısından Değerlendirilmesine Yönelik Bir Yaklaşım: İstanbul Meydanlarının İncelenmesi, Basılmamış Doktora Tezi, YTÜ FBE, İstanbul.İnceoğlu, M. ve Aytuğ, A., (2009). "Kentsel Mekânda Kalite Kavramı", Megaron Dergisi, 4(3): 131-146.Karakoç, N., (2017). "Kadıköy Rıhtıma Cami Onayı", http://www.arkitera.com/haber/29567/kadikoy-rihtima-cami-onaylandi, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Kartay, A. ve Korkut, A.B., (2009). "Peyzaj Mimarlığı Antropometri İlişkisi: İstanbul Örneği", Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(3): 245-255.Kuşkun, P. ve Yılmaz, H., (2003). "Erzurum Kenti Bütününde Donatı Elemanlarının Kullanımı Üzerine Bir Araştırma", Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(4): 345-351.Önder, S. ve Aklanoğlu, F., (2002). "Kentsel Açık Mekan Olarak Meydanların İrdelenmesi", Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(29): 96-106.Özer, M.N. ve Ayten, M.A., (2005). "Kamusal Odak Olarak Kent", Planlama Dergisi, 3: 96-103.Öztürk Kurtaslan, B., (2005). "Açık Alanlarda Heykel-Çevre İlişkisi ve Tasarımı", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1): 193-222.Rapoport, A., (1977). Human Aspects of Urban Form: Towards a Man-Environment Approach to Urban Form and Design, Pergamon Press, 1st Edition, Oxford; New York.Şahin, F., (2005). Alışveriş Merkezlerinin Biçimlenmesinde Önemli Boyutlardan Kamusal Mekan ve Kamusallık Olgusu, Yüksek Lisans Tezi, KATÜ, FBE, Trabzon.Şerefhanoğlu, M., (1991). "Kentsel Tasarımda Aydınlatmanın Rolü",1. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 131-140.Şişman, E.E. ve Yetim, L., (2004). "Tekirdağ Kentinde Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi", Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(1): 43-51.Şişman, E.E. ve Gültürk, P., (2016). "Kent Mobilyalarının Kent Estetiğine Katkısı", IMUCO Proceedings Book, 369-377.Ününgür, M., (1988). "Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Önemi Açısından Ergonomi-Mimarlık İlişkileri", İTÜ Milli Prodüktivite Merkezi, 1.Ulusal Ergonomi Kongresi, Ankara.Yılmaz Gürkan, E.T., (2015). "Bakanlık'ın Kadıköy İnadı", http://www.arkitera.com/haber/24364/bakanlikin-kadikoy-inadi, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Yücel, G.F., (2006). "Kamusal Açık Mekanlarda Donatı Elemanlarının Kullanımı", Ege Mimarlık Dergisi, 4(59): 26-29.
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Serpil AYTAÇ