Minber gazetesinde 1918 olaylarına mizahi yaklaşımlar

Minber gazetesi 1 Kasım 1918 günü yayın hayatına başlamıştır. 1918 öncesi ve sonrası, Osmanlı devleti, ülkesi ve milleti için sıkıntılı bir dönemdir. Bu süreçte yaşananlar Osmanlı basının gündemini oluşturmuştur. Minber de diğer basın organları gibi siyasî, politik, ekonomik, sosyal ve kültürel meseleleri sayfalarına taşımıştır. Minber gazetesi yaklaşık iki aylık yayın hayatında, eleştirel bir bakış sergileyerek muhalif bir yayın politikası gütmüştür. Gazetenin bu politikasında sahibi Ali Fethi Okyar ve ortağı Mustafa Kemal Atatürk’ün katkısı olduğunu söylemek mümkündür.Basın ve edebiyat dilinde bir diğer anlatım yolunun da mizah olduğu bilinmektedir. Minber gazetesinde “Arı” takma adlı yazar, “Karikatür” köşesinde günün olay ve gelişmelerini oldukça ilginç benzetmelerle dolu hikayemsi kısa ve özlü yazılarla dile getirmiştir. Bu çalışmada 30 Ekim 1918 öncesi ve sonrası Osmanlı devletinin içinde bulunduğu durumun, mizahî bir yaklaşımla nasıl ele alındığı ortaya koyulmaktır. Mizahın, tarihi anlama, algılama ve özümsemede nasıl etkili olabileceği, tarihe nasıl ışık tutabileceği gösterilmeye çalışılmıştır.

Humorous approaches in the minber paper to 1918 events

The Minber paper took up in press life on 1st of November in 1918. The period after and before 1918 was a troubling process for the Ottoman Empire and for it's public. The events in this period became the agenda of the Ottoman press. Just like others did, the Minber also dealt with political, economic, cultural and social issues. During it's nearly two months life, the Minber set out an opposite view by peresenting a satirical approach. It is possible to say that Ali Fethi (Okyar) - the owner of the paper- and his partner Mustafa Kemal (Atatürk) contributed to the approach of the paper. It is known that humor is another way of expression in press and literary language. A writer called the Bee expressed the things and developments of the day with short and succint articles around interesting smiles and narrative tellings in caricature column. This study will try to indicate how the events before and after 1918 were evaluated with an humorous approach. It; also tries to indicate how humor and satire are ı effective in understanding, percepting and assimilating humour's understanding history.

PDF

___

Minber, 10 Safer 1337, 15 Teşrinisani 1334, 15 Kasım 1918, Cuma, No: 14.
13 Safer 1337, 18 Teşrinisani 1918, 18 Kasım 1918, Pazartesi, No: 17.
18 Safer 1337, 23 Teşrinisani 1918, 23 Kasım 1918, Cumartesi, No: 22.
20 Safer 1337, 25 Teşrinisani 1334, 25 Kasım 1918, Pazartesi, No: 24.
21 Safer 1337, 26 Teşrinisani 1334, 26 Kasım 1918, Salı, No: 25.
25 Safer 1337, 30 Teşrinisani 1334, 30 Kasım 1918, Cumartesi, No: 29.
27 Safer 1337, 2 Kanunuevvel 1334, 2 Aralık 1918, Pazartesi, No: 31.
28 Safer 1337, 3 Kanunuevvel 1334, 3 Aralık 1918, Salı, No: 32.
29 Safer 1337, 4 Kanunuevvel 1334, 4 Aralık 1918, Çarşamba, No: 33.
1 Rabiulewel 1337, 5 Kanunuevvel 1334, 5 Aralık 1918, Perşembe, No: 34.
2 Rabiulewel 1337, 6 Kanunuevvel 1334, 6 Aralık 1918, Cuma, No: 35.
3 Rabiulewel 1337, 7 Kanunuevvel 1334, 7 Aralık 1918, Cumartesi, No: 36.
6 Rabiulewel 1337, 10 Kanunuewel 1334, 10 Aralık 1918, Salı, No: 39.
7 Rabiulewel 1337, 11 Kanunuewel 1334, 11 Aralık 1918, Çarşamba, No: 40.
10 Rabiulewel, 1337, 14 Kanunuewel 1334, 14 Aralık 1918, Cumartesi, No: 43.
14 Rabiulewel 1337, 18 Kanunuewel 1334, 18 Aralık 1918, Çarşamba, No: 47.
Akbulut, Dursun Ali (2003), Çöken Devlet, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, s. 134-136.
Akşin, Sina (2001), Jön Türkler ve İttihat ve Terakki İstanbul: İmge Kitapevi, s. 444,461.
Atay, Falih Rıfkı (2004), Çankaya, İstanbul: Pozitif Yayınları, s. 169-170.
Balkaya, İhsan Sabri (2005), Ali Fethi Okyar 18810-1943, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 80-81.
Dilan, H. Berke (1998), Siyasi Tarih 1914-1939, İstanbul: Alfa Yayınları, s. 36-37.
Kaya, Erol (2007), Mustafa Kemal Atatürk'ün Gazetesi Minber, Ankara: Ebabil Yayınları, s. 1-23.
Kocahanoğlu, Osman Selim (1998), İttihat -Terakki'nin Sorgulanması ve Yargılanması (1918-1919), İstanbul: Temel Yayınları, s. 24.
Palmer, F. Alan (2002), Son Üç Yüz Yıl Osmanlı İmparatorluğu, (Çeviren: Belkıs Çorakçı Dişbudak), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, s. 248.
Sarıhan, Zeki (1993), Kurtuluş Savaşı Günlüğü 1, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 8.
Tekeli İlhan, Selim İlkin (2004), Cumhuriyetin Harcı 2, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, s. 1-26.
Tevetoğlu,Fethi (1988)," Atatürk'le Okyar'ın Çıkardığı Gazete Minber", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. V, S. 134, (Kasım, 1988), s. 185.
Tunaya, Tarık Zafer (2007a) "Osmanlı İmparatorluğu'ndan Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Rejimine Geçiş", Türkiye'de Politik Değişim ve Modernleşme, ( Editör: Ersin Kalaycıoğlu, Ali Yaşar Sarıbay), İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları, s. 312
Tunaya, Tarık Zafer (2007b), "Hâkimiyet-i Siyasiye ve Milli Egemenlik: Türkiye'de Siyasal Rejim Meşruluğunun Dayandığı Temeller", Türkiye'de Politik Değişim ve Modernleşme, (Editör-, Ersin Kalaycıoğlu, Ali Yaşar Sarıbay), İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları, s.208-209.
Zürcher, Erik Jan (1995), Milli Mücadelede İttihatçılık, ( ÇeviremNüzhet Salihoğlu), İstanbul: Bağlam Yayınları, s. 112.