1192 numaralı 1696-1716 tarihli hurufat defterine göre Yunanistan'daki Türk mimarisi

Hurufat defterleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinde bulunmaktadır. Vakıflara yapılan imam, hatip, cüzhan, mütevelli, nazır, ferraş gibi görevlilerin yanı sıra çok az da olsa Bosna Hersek’teki Hristiyanlar için knez (yönetici), basmacılar reisi, süvaribaşı gibi atamalarının kaydedildiği defterlerdir. 17. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar olan süreyi kapsarlar. 81 sayfalık defterde 1833 adet kayıt vardır. Kayıtlarda 122 merkez ve bağlı köylerindeki vakıf eserler hakkında bilgiler vardır. Bunların çoğu Balkanlardaki Osmanlı şehir ve köyleriyle ilgilidir. Edirne, İstanbul, Gelibolu, Tekirdağ, Kıbrıs gibi merkezlerle ilgili kayıtlar da görülebilmektedir. 1833 kaydın 968 tanesi günümüz Yunanistan’ındaki Osmanlı şehirleri hakkındadır. Toplam 122 merkezin 24 tanesi bugünkü Yunanistan sınırları içindedir. Yapılar bakımından incelediğimizde kayıtlarda 18 yapı türünde 519 yapı belirledik. Kayıtlarda ağırlık % 77 oran ile cami-mescitlerdedir. Tekkeler % 7 ve okullar % 5 ile ikinci ve üçüncü sırayı almaktadır. Ancak Yunanistan’la ilgili 240 vakıf belirleyebildik. Kayıtlardan Yunanistan’daki köykasabalarda 47 mahalle adı, 144 köy adı, 24 tane kasaba adı belirlenmiştir.

Turkish architecture in Greece according to the records of the 1192 no hurufat defter of 1696-1716

The hurufat records may be reached at the archives of the 'Vakıflar Genel Müdürlüğü' (the General Directorate of Foundations). These are the records kept for appointments of the clergy (imam, cüzhan, mütevelli, nazır and ferraş), and to a lesser extent also for the appointments of the members of the ruling groups (knez, head of basmacılar, süvaribaşı) for the Christian population in Bosnia-Herzegovina. The defters covers a period from the beginning of the 17th century to the early 20th century. There are 1833 citations in the 81-page defter. The records provide information on foundations in 122 centers and their constituent villages. Most of the records are related to Ottoman cities and villages in the Balkans. Also, records on such centers as Edirne, Istanbul, Gelibolu, Tekirdağ and Kıbrıs can be found. 968 out of a total of 1833 registrations deal with Ottoman cities in Greece. 24 out of 122 centers are currently in today's Greece. In the records, we have identifed 519 buildings of 18 different types of structures. The majority of the registrations (77 per cent) is about the mosques and mescits. 7 percent of the records are about the tekke s and 5 per cent about the schools. We could identify only 240 foundations in Greece. The records reveal names for 47 districts (mahalle), 144 villages and 24 towns in Greece.

___

  • Alkan, Mustafa, (2006), "Türk Vakıf Tarihi Araştırmaları Açısından Hurufat Defterleri: Adana Örneği", XV. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Tebliğler, (Büyük Anadolu Oteli 11-16 Eylül), Ankara.
  • Ayverdi E. Hakkı, (1982), Avrupa'da Osmanlı Mimari Eserleri Bulgaristan, Yunanistan, Arnavutluk, 4. C. İstanbul.
  • Bıçakçı, İsmail, (2003), Yunanistan'da Türk Mimari Eserleri, İstanbul.
  • Çal, Halit, (2001a), "1192 Numaralı 1697-1716 Tarihli Hurufat Deftrerine Göre Bulgaristan'da Türk Mimarisi", Balkanlarda Kültürel Etkileşim Ve Türk Mimarisi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 221-286.
  • Çal, Halit, (2001b), "Hurufat Defterlerine Göre 19. Yüzyılda Küre Kazası", Prof. Dr. Zafer Bayburtluoğlu Armağanı Sanat Yazıları, Kayseri, 125-166. s.
  • Çam, Nusret, (2000), Yunanistan'da Türk Eserleri, Ankara.
  • Halaçoğlu, Yusuf, (1974), "Teselya Yenişehir'i Ve Türk Eserleri Hakkında Bir Araştırma", Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 2-3, İstanbul, 89-100.
  • Kılcı, Ali, (2003), "Hurufat Kayıtlarına Göre 18-19. Yüzyıllarda Develi Vakıfları", Bütün Yönleriyle Develi Sempozyumu, Develi, 339-346, 629-649.
  • Sarınay, Yusuf, (2003), 167 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Rum-ili Defteri (937/1530), 1, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara.