Eski Manyas’ta Erken Osmanlı Dönemine Ait Zaviyeli Cami ve Türbe

Erken Osmanlı Çağı’nda önemli rol oynayan Balıkesir, bünyesinde bu döneme ait kültürel varlıkları barındırmaktadır. Makalemizde, öncelikle Eski Manyas’ın tarihsel süreç içerisinde geçirdiği dönemler üzerinde durulmuştur. Bölgenin tarih boyunca farklı isimlerle anıldığı ve kesintisiz bir yerleşim alanı olduğu bilinmektedir. Roma, Bizans, Beylikler ve Osmanlı döneminde Manyas’ın etkin olarak kullanılan bir yer olduğu görülmektedir. Özelde Manyas’a, genelde ise Balıkesir’e baktığımız zaman bu dönemlere ait mimari yapıların zenginliği göze çarpmaktadır. Çalışmamızda, Balıkesir’in Manyas ilçesi eski Manyas harabelerinde bulunan Erken Osmanlı dönemi özellikleri yansıtan Zaviyeli Cami ve Türbe incelenmiştir. Özgün hâlleriyle günümüze kadar ulaşmış bu yapılar, zamana karşı koyarak ayakta kalmaya çalışmaktadır. Araştırma kapsamında yapılar yerinde görülerek, ölçüleri alınarak çizimleri yapılmış ve fotoğraflar eşliğinde ayrıntılı bir şekilde tanıtılmış, dönem içerisindeki benzer örnekleriyle karşılaştırmalar yapılmıştır. Caminin zaviyeli yapılar grubunda olması ve ilk inşa döneminden izleri bugüne kadar taşıması bakımından önemi vurgulanması gerekmektedir. Bu düşünceyle yürütülen bu çalışmada, zaviyeli caminin, mimari form ve özellikleri, kullanılan malzemeler ile plan açısından irdelenmesi yapılmıştır. Yapılan bu araştırma sonrasında caminin aynı plan türüne sahip camiler içerisinde farklı ve önemli özelliklere sahip olduğu anlaşılmıştır. Süsleme bakımından sade olan yapılarda herhangi bir bezemeye rastlanmamıştır. Türbenin de Erken Dönem Osmanlı mimari üslubuna uygun bir biçimde inşa edildiği anlaşılmıştır. Sonuç kısmında, yapıların dönem içerisindeki yerleri ve önemleri belirtilerek korunması ve onarımlarının yapılmasına yönelik önerilerimiz dile getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Balıkesir, Manyas, Mysia, zaviyeli camiler, türbe

The Mosque With Zaviyah and Tomb From The Early Ottoman Perıod In Old Manyas

Abstract

Keywords:

Ottoman, Balıkesir, Manyas, Mysia, zaviyah mosque,

PDF

___

AKKUŞ, Tacettin (2010). Gönen ve Köyleri Tarihçesi, İstanbul, MVT Yayıncılık.
AKPINARLI, Kerim Kâni (2009). Balıkesir Şehir ve Belediye Tarihi, Balıkesir, Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları.
ANONİM (1997). Balıkesir Rehberi (1920), Balıkesir Valiliği Kültür Yayınları 1997/1, Balıkesir.
ANONİM (2003). Bitek Kent Balıkesir, Balıkesir, Yapı Kredi Yayınları.
ASLANAPA, Oktay (2004). Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul, İnkılap Yayınları.
AYVERDİ, Ekrem Hakkı (1966). Osmanlı Mimarisinin İlk Devri,C.I, İstanbul, Baha Matbaası.
CRAMER, J. A. (1831). Geographical and Historical. Description of Asia Minor, Oxford.
DAŞ, Ertan (2007). Erken Dönem Osmanlı Türbeleri, İstanbul, Gökkubbe Yayınları.
OTTO DORN, Katharina (1941). Das Islamısche Iznik, Berlin.
EREN, Muharrem (1990). Balıkesir’de Tarihi Kitabeler, Balıkesir, İnce Ofset.
EYİCE, Semavi (1963). “Zaviyeler ve Zaviyeli Camiler”, İktisat Fakültesi Mecmuası, İstanbul, s. 3-80, Sermet Matbaası.
GOODWİN, Godfrey (1971). A. History of Ottoman Architecture, London, Thames and Hudson Ltd.
İNALCIK, Halil (2005). “Batı Anadolu’da Yükselen Denizci Gazi Beylikleri, Bizans ve Haçlılar”, Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Sempozyumu Bildirileri 18-20 Ekim 2004, Balıkesir, s. 29.
KADIOĞLU, İsmail Hakkı (1935). Çepniler Balıkesir’de, Balıkesir, Vilayet Matbaası.
MERCANGÖZ, Zeynep (2005). “Bizans’ın Son Yıllarında Balıkesir Yöresi”, Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Sempozyumu 18-20 Ekim 2004, s. 46- 72, Balıkesir Üniversitesi Yayınları.
MUTAF, Abdülmecit (2000). Karesi Vilayeti Tarihçesi, Balıkesir, Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları.
MUTAF, Abdülmecit (2003) Salnamelere Göre Karesi (1847-1922), Balıkesir, Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları.
MUTAF, Abdülmecit (2003). Tarihi Eserleriyle Balıkesir, Balıkesir, Balıkesir Belediyesi Kültür Yayınları.
ÖNEY, Gönül (1989). Beylikler Devri Sanatı XIV-XV. Yüzyıl (1300 – 1453), Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
ÖNKAL, Hakkı (1992). Osmanlı Hanedan Türbeleri, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
ÖTÜKEN, S. Yıldız (1988). “Karacabey İlçesindeki Tophisar Köyü’nün Ortaçağ’daki Önemi ve Tarihi Eserleri”, İzmir, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi IV, s. 89-106, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
SÖZEN, Metin vd (1976). Türk Mimarisinin Gelişimi ve Mimar Sinan, İstanbul, 1976, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
SÖZLÜ, Halil (2014). Balıkesir’de Türk Dönemi Mimari Eserleri, (Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Van.
SU, Kamil (1938). Balıkesir ve Civarında Türkmen ve Yörükler, İstanbul, Balıkesir Halkevi Yayınları.
ŞATIROĞLU, İlknur (2010). “Eski Manyas / Poimanenon Ortaçağ Yapıları” Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
ŞİMŞİR, Nahide (2013). Balıkesir Şehri ve Tarihi Araştırmaları, İstanbul, IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
TAESCHNER, Franz (1962). “Eski Manyas ve Harabeleri”, Milletlerarası Birinci Türk Sanatları Kongresi, Ankara, s.352-355, Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yayınları.
TUNCER, Orhan Cezmi (1991) Anadolu Kümbetleri II, Ankara.
TÜFEKÇİOĞLU, Abdülhamit (2001). Erken Dönem Osmanlı Mimarisinde Yazı, Ankara. Kültür Bakanlığı Yayınları.
UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı (1988). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara.
UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı (1925). İsmail Hakkı; Karesi Vilayeti Tarihçesi, İstanbul.