Arnavutluk’ta Ahilik Kültürü ve Toplum Hayatındaki Yeri
Bir dinî ve içtimaî teşkilat olarak Ahilik, 13. yüzyılda Anadolu’da görülmeye başlandı. Bir süre sonra Osmanlı Devleti’nin kurulmasında da önemli rol oynadı. Osmanlı’nın fethettiği topraklarda ekonomik, sosyal, siyasî ve dinî yönüyle toplumun yapısında ve gelişmesinde önemli bir unsur oldu. Arnavutça kaynaklarda daha çok “esnaflar” tabiriyle adlandırılan ahiler, kendi içinde bir düzen ve yapıya sahipti. Bu makalede, Arnavut toplumuna değer katan ve zanaatların gelişmesinde önemli rol oynayan Ahiliğin ve ahilerin tarihsel süreçteki konumları mercek altına alınacaktır. Öncelikle 15-18. yüzyıllar arasında Arnavutluk kentlerinin yapısı hakkında, ardından ahilerin “lonca” yönetimi ve içyapısı ile ilgili bilgi verilecektir. Son olarak 19-20. yüzyıllarda esnafların toplumdaki etkisinin azalması ve ortadan kalkmasına değinilecektir.
Anahtar Kelimeler:
Ahilik, Arnavutluk, lonca, esnaflar, zanaatlar
Akhism Culture in Albania and Its Place in Social Life
Akhism, as a religious and social organization, began to appear in Anatolia in 13th century. After a while, it played an important role in the establishment of the Ottoman Empire. It also became an important element in the structure and development of the society from economic, social, political, and religious aspects in the land conquered by the Ottomans. Generally called “craftsmen” in Albanian sources, akhis had an order and structure in itself. In this article, the position of Akhism and akhis, which play an important role in the development of crafts and add value to the Albanian community will be examined. Firstly, the structure of Albanian cities between 15th and 18th centuries will be portrayed. Secondly, “guild” management and internal structure of akhis will be discussed. Finally, reduction and disappearance of craftsmen’s impact on the society in 19th and 20th centuries will be mentioned.
___
- Bakırcı, Nedim ve Hüseyin Kürşat Türkan (2013). “Tekke ve Zaviyelerin Balkanlar’daki Rolü ve Önemi”, Türk Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 1, s.145-160.
- Barkan, Ömer Lütfi (1942). “İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi 2, s.279-304.
- Basha, Ali M. (2000). İslami në Shqipëri gjatë Shekujve, Tiran: y.y. [Yüzyıllar Boyunca Arnavutluk’ta İslam]
- Cebeci, Ahmet ve Güray Kırpık (2006). “Tahrir Defterlerine Göre Osmanlı Fethinden Sonra Arnavutluk’ta Hıristiyan ve Müslüman Nüfus Değişmeleri”, Balkanlarda İslam Medeniyeti, İstanbul: IRCICA Yayınları, s.290-297.
- Ceylan, Kazım (2014). “Türk-İslam Medeniyetinin Öncülerinden Ahî Evran Velî ve Medeniyetimize Etkileri”, Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi-Gönül Sultanları Buluşması.
- Dollma, Baki (2012). Zejtaritë Tradicionale të Krujës dhe Kurbinit, Tiran: Marlin Barleti. [Akçahîsar ve Kurbin Bölgesinin Geleneksel Zanaatları]
- Duka, Ferit (1992). “Momente të Kalimit në Islam të Popullsisë Shqiptare në shek. XV-XVII”, Feja, Kultura dhe Tradita Islame ndër Shqiptarët, Priştine: y.y., s.119-126. [XV-XVII.yy’da Arnavut Nüfusunun İslam’a Geçiş Örnekleri]
- Frashëri, Kristo (2008). Historia e Qytetërimit Shqiptar-Nga Kohët e Lashta deri në Fund të Luftës së Dytë Botërore, Tiran: Akademia e Shkencave e Shqipërisë. [Arnavut Medeniyetinin Tarihçesi- Antik Dönemden II. Dünya Savaşı’na Kadar]
- Frashëri, Sami (1994). Përhapja e Islamit, Üsküp: Logos-A. [İslam’ın Yayılması]
- İbrahîmi, Nexhat (2003). Islami dhe Muslimanët në Tokat Shqiptare dhe në Ballkanin Mesjetar-shek. IX-XIV, Üsküp: Logos-A. [Arnavut Topraklarında ve Ortaçağ’da Balkanlarda İslam ve Müslümanlar, IX-XIV. Yüzyıllar]
- —— (1999). İslami në Trojet İliro Shqiptare Gjatë Shekujve, Üsküp: Logos-A. [Asırlar Boyunca İliryalı Arnavut Topraklarında İslam]
- İnalcık, Halil (1987). Hicri 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- —— (2005). “Türkler ve Balkanlar”, BAL-TAM Türklük Bilgisi 3, s.20-44.
- İzeti, Metin (2005). “Arnavutlar ve Bektaşilik”, Uluslararası Bektaşilik ve Alevilik Sempozyumu I, Isparta: y.y., s.517-525.
- —— (2004). Kllapia e Tesavvufit, Shkup: Fakulteti i Shkencave İslame.
- —— (2001). Tarikati Bektashian, Tetovë: y.y. [Bektaşi Tarikatı]
- Kazıcı, Ziya (1988). “Ahilik”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınevi, s.540-542.
- Kodra Hysa, Armanda (2002). “Pazaret e Vjetra të Qyteteve Shqiptare në Fund të Shek. XIX. dhe Fillim të Shek”, Yayımlanmamış doktora tezi, Tiran: Tiran Üniversitesi. [19. Yüzyılda Arnavutluk Kentlerinin Eski Çarşıları]
- Ocak, Ahmet Yaşar (2002). Sarı Saltık: Popüler İslam’ın Balkanlar’daki Destanî Öncüsü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Pulaha, Selami (1988). Pronësia Feudale në Tokat Shqiptare (Shek. XV-XVI). Tiran: Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë. [Arnavut Topraklarında Feodal Mülkiyet, XV-XVI. Yüzyıllar]
- Shkodra, Zija (1962). “Problemi i Çirakut në Sistemin e Esnafeve Shqiptare”, Buletin i Shkencave Shoqërore 2, s.35-45. [Arnavut Esnafları Sisteminde Çırakların Sorunu]
- —— (1963). “Rreth Tregtisë së Sanxhakut të Shkodrës me Republikën e Venedikut gjatë shekullit të XVIII”, Sosyal Bilimler Bülteni 1, s.3-21. [XVIII. Yüzyılda İşkodra Sancağı ile Venedik Arasındaki Ticaret Üzerine]
- —— (1973). Esnafet Shqiptare (Shek. XV-XX), Tiran: Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë. [Arnavutluk Esnafları, XV-XX. Yüzyıllar]
- —— (1992). “Islam’i dhe Institucioni Esnafor në Shqipërinë Etnike”, Feja, Kultura dhe Tradita Islame ndër Shqiptarët, Priştine: y.y., s.139-145. [Etnik Arnavutluk’ta İslam ve Esnaf Teşkilatı]
- Shpuza, Gazmend (1993). “Arnavutluk’ta Yahudiler”, Osmanlı Araştırmaları 13, s.39- 43.
- Tatlılıoğlu, Kasım (2014). “Ekonomik Sorunlarına Genel Bir Bakış Açısı”, Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi-Gönül Sultanları Buluşması, Eskişehir: y.y.
- Thengjilli, Petrika (2005). “Faktorët për Përhapjen e Fesë Islame në Shqipëri (shek. XVI-XVIII)”, Perla 2 (37), s.54-72. [XVI-XVIII. Yüzyıllarda Arnavutluk’ta İslam’ın Yayılmasındaki Etkenler]
- Tuğrul, Talip (2014). “Sarı Saltık’ın Tarihî ve Menkıbevî Hayatı”, Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi - Gönül Sultanları Buluşması,Eskişehir: y.y.
- Zamputi, İnjac ve Stavri Naçi, Zija Shkodra (1961). Burime të Zgjedhura për Historinë e Shqipërisë, Shqipëria nën Sundimin Feudal - Ushtarak Otoman (1506-1839), Tiran: Universiteti Shtetëror i Tiranës. [Arnavutluk Tarihi için Seçme Kaynaklar, Osmanlı’nın Feodal-Askerî İşgali Altında Arnavutluk (1506-1839)]
- ISSN: 1010-867X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1985
- Yayıncı: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
Sayıdaki Diğer Makaleler
Çile’den Hareketle Necip Fazıl Kısakürek’in Anlam Dünyası
Arnavutluk’ta Ahilik Kültürü ve Toplum Hayatındaki Yeri
Bir Adanın Hikâyesini Anlatmak: Yaşar Kemal’de Tarih, Bellek ve Doğa
Aldanmış Kevakib’in Arketipleri
Fehime Nüzhet’in Tiyatro Eserlerinde Meşrutiyet Dönemine Yönelik Siyasî ve Sosyal Vurgular