Bu çalışmada, karbon tetraklorür (CCl4 ) ile akut ve kronik karaciğer hasarı oluşturulan ratlarda biberiye ekstraktının (BE) histolojik yapı, bazı biyokimyasal parametreler ile lipid peroksidasyonu üzerine koruyucu etkileri belirlendi. Akut ve kronik dönemlerde, 40’ar adet (200-250 gr) Wistar albino ırkı rat, her birinde 10 hayvan olacak şekilde 4’er gruba ayrıldı. Akut çalışmada, birinci gruba (kontrol grubu) %0.9 NaCl (1.0 mL/kg), ikinci gruba 200mg/ kg BE, üçüncü gruba CCl4 (1.0 mL/kg) sadece ilk haftada iki kere, dördüncü gruba, ilk hafta iki kez CCl4 ile eş zamanlı 200 mg/kg BE dört hafta verildi. Kronik çalışmada, birinci gruba (kontrol grubu) %0.9 NaCl (0,2 mL/kg), ikinci gruba 200 mg/kg BE, üçüncü gruba haftada iki kere 0.2 mL/kg CCl4 , dördüncü gruba, haftada iki kere 0.2 mL/kg CCl4 ile eş zamanlı 200 mg/kg BE on iki hafta verildi. Akut ve kronik kontrol ve BE gruplarında normal doku yapısı gözlenirken; akut CCl4 uygulananların hepatositlerinde yoğun makro ve mikroveziküler yağlanma, portal bölgede ve parankimde mononüklear hücre infiltrasyon alanları ile nekrotik değişiklikler görüldü. Kronik CCl4 grubunda, akut bulgulara ilaveten portal bölgelerde ortadan şiddetliye ulaşan fibrozis ile lobulasyon formasyonları görüldü. Akut ve kronik karaciğer hasarı oluşturulan gruplara BE ilavesi histopatolojik lezyonları etkilemedi. Karbon tetraklorür uygulaması ile tüm biyokimyasal parametreler (AST, ALT, ALP, glikoz, trigliserid, total kolesterol, HDL-kolesterol, LDL-kolesterol, total protein, albümin) değişti. Biberiye ekstraktı, akut dönemde düşen HDL-kolesterol düzeylerini artırırken, diğer parametrelerle, kronik dönemde de tüm parametreleri etkilemedi. Akut ve kronik uygulanan CCl4 , karaciğer MDA ve NO değerlerini arttırdı. Biberiye ekstraktı MDA ve NO değerlerini değiştirmedi. Sonuç olarak; CCl4 ile oluşturulan akut ve kronik karaciğer hasarı üzerine 200 mg/kg BE ilavesinin herhangi bir etkisi görülmedi. Biberiye ekstraktının farklı sürelerde ve yan etki oluşturmaksızın en iyi sonucu verecek farklı dozlarda kullanılarak, etkilerinin belirlenmesine yönelik yeni araştırmalara ihtiyaç olduğu kanaatine varıldı. 

The present study evaluated protective role of rosemary extract (RE) on histological structure, some serumbiochemical parameters and lipid peroxidation on chronic liver injury induced by carbon tetrachloride (CCl4) in rats.In acute and chronic period 40 Wistar-albino rats (200-250g) were divided into four groups of ten, for per period.In the acute study, the rats in the first group (control group), were administered with %0.9 NaCl (1mL/kg); secondgroup was administered with 200mg/kg RE, third group was administered with CCl4 (1mL/kg) twice in the first week,fourth group was administered with CCl4 (1mL/kg) twice in the first week and simultaneously for 4 weeks 200mg/kg RE. In the chronic study, the rats in the first group (control group), were administered with %0.9 NaCl (0.2mL/kg); second group was administered with 200mg/kg RE, third group was administered with CCl4 (0.2mL/kg) twice for12 weeks, fourth group was administered with CCl4 (0.2mL/kg) twice for 12 weeks and simultaneously with 200mg/kg RE. In case of acute and chronic control and RE group livers had normal architecture in the acute CCl4 treatedgroup, an intensive macro and microvesicular steatosis, mononuclear inflammatory cell infiltrations in portal area andparenchyma and necrotic alterations; in the chronic group additionally to acute findings mild to severe fibrosis withlobulation formation were observed. In acute and chronic groups RE administration did not affect the histopathological84GirişKaraciğer, anatomik lokalizasyonu ve ortaya koyduğu önemli fonksiyonlar nedeniyle toksik maddelere en fazla maruz kalan ve pek çok etkenle hasara uğrayabilen bir organdır (1). Akut ve kronik hepatotoksisite oluşturmak amacıyla kullanılan CCl4’ün toksisitesi biyokimyasal ve hücre organelleri düzeyinde kendini gösterir (2,3). Bu hasarın, oksidatif stres ve bunu takiben ortaya çıkan serbest radikallerle oluştuğu bilinmektedir. Oluşan serbest radikal türevleri, hücre membranındaki doymamış yağ asitlerine etki ederek lipid peroksidasyonunu oluşturup karaciğerde hepatositlerin hücre membranlarını bozmak suretiyle etki göstermektedirler (4-6). Bununla birlikte karaciğer hasarının, aktive olmuş Kupffer hücrelerinden salınan proinflamatuvar mediatörlerin (nitrik oksit vb.) etkisiyle karaciğerdeki diğer hücrelerin (endotelyal hücreler, uydu hücreleri ve hepatositler) aktive olmasına da bağlı olabileceği ileri sürülmektedir (7). Oksidatif hasarla ilişkilendirilen oksidatif stres, son yıllarda araştırmaların odağı konumundadır.Bitkisel kaynaklı birçok ilacın, ucuz ve kolay ulaşılabilir olması, toksik ve yan etkilerininlesions. Administration of CCl4, changed all biochemical parameters (AST, ALT, ALP, glucose, triglyceride, total cholesterol, HDL-cholesterol, LDL-cholesterol, total protein, albumin). In the acute and chronic periods of study, RE administration didn’t have any effect on biochemical parameters except for HDL-cholesterol where it was elevated significantly in acute period. Carbon tetrachloride treatment increased the hepatic MDA and NO concentration in both acute and chronic groups. Rosemary extract did not alter MDA and NO concentrations induced by CCl4.As a conclusion, 200mg/kg RE have no effect against liver damage induced by CCl4 in acute and chronic periods. It concluded that further studies on the different durations and different doses without any side effect of RE are in need to point out their possible effects.