Bora ÖZARSLAN, Mehmet Naci OKTAY, Halil AKÇAPINAR

Kangal Akkaraman Irkında Bazı Yapağı Kalite Özellikleri

Bu araştırmanın amacı, Kangal Akkaraman ırkında yapağı inceliği (μm) ile konfor faktörü (KF) özelliklerini ve bu özelliklere ait ıslah potansiyelini belirlemektir. Bu araştırma, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne (TİGEM) bağlı Ulaş Tarım İşletmesinde yetiştirilen; 29 dişi toklu, 28 erkek toklu, 59 koyun ve 27 koç olmak üzere toplam 143 baş hayvan-dan alınan yapağılar incelenerek yürütülmüştür. Yapağı numuneleri hayvanların son kaburga üzerindeki bölgeden alın-mıştır. Alınan numunelerde, yapağı inceliği ve KF özellikleri OFDA 2000 yapağı analiz cihazı ile belirlenmiştir. Yapağı-da incelik (μm) ve KF (%) değeri ortalamaları sırası ile dişi toklularda 23.53 μm- %87.22; erkek toklularda 23.63 μm- %87.23; koyunlarda 26.58 μm- %75.59; koçlarda ise 26.85 μm- %75.95 olarak belirlenmiştir. İncelenen özellikler açısın-dan toklular ile yetişkin hayvanlar arasındaki fark istatistiki olarak önemli bulunmuştur (P<0.001). Yapağı inceliği 26 μm’den ince olan bireylerin oranı dişi toklularda %86.2; erkek toklularda %89.3; koyunlarda %45.7; koçlarda %37 ola-rak hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda Kangal Akkaraman ırkında yapağı inceliği ve KF özelliklerinin diğer yerli ırklar-dan daha iyi olduğu, fakat sürülerde varyasyonun olduğu ve seleksiyon ile bu özelliklerin geliştirilme potansiyelinin yüksek olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kangal Akkaraman, konfor faktörü, koyun, yapağı, yapağı inceliği

Some Fleece Quality Traits of Kangal Akkaraman Breed

This study aims to determine the fleece fineness (μm) and comfort factor (CF) traits and the breeding poten-tial of these traits in the Kangal Akkaraman breed. This study was carried out in the Ulaş Agricultural Enterprise affiliat-ed with the General Directorate of Agricultural Enterprises (TİGEM); fleeces were taken from a total of 143 animals, including 29 female yearlings, 28 male yearlings, 59 ewes, and 27 rams, were examined. Fleece samples were taken from the region above the last rib of the animals. The fleece fineness and CF properties of the samples were deter-mined with the OFDA 2000 fleece analyzer. The averages of fineness (μm) and CF (%) in fleece were determined as 23.53 μm- 87.22% in female yearlings, 23.63 μm- 87.23% in male yearlings; 26.58 μm- 75.59% in ewes, and 26.85 μm- 75.95% in rams; respectively. The difference between the yearlings and the adult animals was statistically significant in terms of the examined traits (P<0.001). The proportion of individuals with a fleece fineness of less than 26 μm was calculated as 86.2% in female yearlings; 89.3% in male yearlings; 45.7% in ewes, and 37% in rams. As a result of the study, it was concluded that the fleece fineness and CF traits of the Kangal Akkaraman breed were better than the other native breeds, but there was variation in the herds and the potential to develop these traits by selection was high.

Keywords:

Comfort factor, fleece, fleece fineness, Kangal Akkaraman, sheep,

PDF

___

Akçapınar H. Koyun Yetiştiriciliği. İkinci Baskı. Ankara: İsmat Matbaacılık, 2000; s. 73-86.
Bağkesen Ö, Koçak S. Ramlıç ve Dağlıç koyunlarda kırkım sonu canlı ağırlık, yapağı verimi ve özellik-leri. Kocatepe Vet J 2018; 11(2): 148-55.
Bahtiyari Mİ, Akça C, Duran K. Yün lifinin yeni kulla-nım olanakları. Tekstil ve Konfeksiyon Dergisi 2008; 18(1): 4-8.
Baxter BP, Cottle DJ. Fibre diameter distribution characteristics of midside (fleece) samples and their use in sheep breeding. International Wool Organisation Technical Committee Meeting. December, 1-8, 1997; Boston-USA.
Çolakoğlu N, Özbeyaz C. Akkaraman ve Malya ko-yunlarının bazı verim özelliklerinin karşılaştırılma-sı. Turk J Vet Anim Sci 1999; 23: 351-60.
Elibol M, Dağ B. Ereğli Koyunculuk Üretme İstasyo-nu’nda yetiştirilen Akkaraman, İvesi ve İvesi x Akkaraman melezi (F1 x İG1) koyunlarında kırkım sonu canlı ağırlık ve bazı yapağı verim özellikleri-ni etkileyen faktörlerin parametrelerinin tahmini. Selcuk J Agr Food Sci 2004; 18(34): 1-10.
Erol H, Akçadağ Hİ. Halk elinde yetiştirilen Karagül koyun sürülerinde bazı verim özellikleri. Lalahan Hay Araşt Enst Derg 2009; 49(2): 91-104.
Garip M, Coşkun B, Polat ES, Yılmaz A, Tekin ME, Çağlayan T, Kılıç N. Kangal Akkaraman koyunla-rında yapağı özellikleri. Eurasian J Vet Sci 2010; 26(2): 93-9.
Holman BWB, Malau-Aduli AEO. A review of sheep wool quality traits. Annu Rev Res Bio 2012; 2(1): 1-14.
Johnson NAG, Wood EJ, Ingham PE, Mcneil SJ, Mc Farlane ID. Wool as a technical fiber. J Text Inst 2003; 94(3): 26-40.
Kara Uzun HŞ. Türkiye yerli koyun ırkları ile bazı melez koyun genotiplerinin yapağı özellikleri ve yapağılarının sanayide kullanılabilirliği üzerine bir araştırma, Doktora tezi, Uludağ Üniv Fen Bil Ens, Bursa 2008; s. 61.
Koyuncu M, Duru S, Tuncel E. Karayaka erkek toklu-larının yapağı verim özellikleri. J Anim Prod 1999; 40(1): 24-9.
Küçük M, Yılmaz O, Ateş CT. Morkaraman, Hamdani ve Karagül yapağılarının halı tipi yapağı özellikle-rine göre değerlendirilmesi. Van Vet J 2000; 11(2): 54-9.
Lupton CJ, Waldron DF, Pfeiffer FA. Pricklefactor in fleeces of performance-tested fine-wool rams. Sheep Goat Res J 2001; 17(1): 9-13.
Malau-Aduli AEO, Deng Akuoch DJ. Wool comfort factor variation in Australian crossbred sheep. J Anim Sci 2010; 88(2): 860.
Naylor GRS. Fabric-evoked prickle in worsted spun single Jersey fabrics part 4: Extension from wool to optimtm fine fiber. Text Res J 2010; 80(6): 537-47.
Peşmen G, Yardımcı M. Menemen koyununa ait ya-pağı özellikleri: I. Morfolojik ve fiziksel özellikler. Eurasian J Vet Sci 2012; 28(2): 99-105.
Tellioğlu S, Emsen H, Geliyi C. Tuj yapağılarının bazı fiziki özellikleri üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniv Ziraat Fak Derg 1982; 13(3-4): 61-73.
Tellioğlu S, Emsen H. Elyaf inceliği ölçümünde mik-roprojeksiyon ve air-flow aletlerinin özellikleri. Atatürk Üniv Ziraat Fak Derg 1977; 8(1): 103-11.
Topal E, Emsen H. Morkaraman ve İvesi yapağıları-nın bazı morfolojik özellikleri. Alinteri J Agr Sci 2011; 20(1): 9-17.
Tüfekçi H, Olfaz M. Yapağının alternatif kullanım alanları. Journal of Bahri Dagdas Animal Rese-arch 2014; 1(1-2):18-28.
TÜİK. Türkiye İstatistik Kurumu. Hayvancılık İstatistik-leri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1; Erişim Tarihi: 15.04.2021.
Yılmaz O, Denk H. Norduz koyunlarının yapağı verimi ve özellikleri. Eurasian J Vet Sci 2004; 20(3): 81-5.
Yüceer B, Akçapınar H, Özbaşer FT. Acıpayam ko-yunlarında canlı ağırlık ve yapağı özellikleri. Lalahan Hay Araşt Enst Derg 2010; 50(2): 72-80.
Zach J, Korjenic A, Petranek V, Hroudova J, Bednar T. Performance evaluation and research of alter-native thermalin sulations based on sheep wool. Energ Buildings 2012; 49: 246-53.