Selim KUL, İbrahim ŞEKER, Abdurrahman KÖSEMAN

Elazığ İlindeki Koyun Yetiştiricilerinin Sosyodemografik Durumu ve İşletmelerdeki Hayvan Sağlığı Faaliyetleri

Bu araştırma, Elazığ İlindeki koyun yetiştiricilerinin sosyodemografik özelliklerini ve işletmelerdeki hayvan sağlığı faaliyetlerinin durumunu belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla 168 adet işletme araştırma kapsamında değerlen- dirilmiş ve sahipleriyle yüz yüze anket gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre %75.0’i 31-50 yaş aralığında ve %55.7’si beş ve daha fazla hane halkına sahip olan yetiştiricilerin %83.7’si ilkokul mezunudur. Tamamı ekonomik ne- denlerle koyunculuk yapan bu yetiştiricilerin %67.3 oranında koyunculuk yapmaktan memnun oldukları ve koyunculuğu %80.2 oranında sürekli yapmayı düşündükleri belirlenmiştir. Ayrıca, %65.4’ü yerleşik ve yayla koyunculuğu biçiminde faaliyet yürüten işletmelerin %95.8’inde ayak yıkama havuzu ve banyoluk bulunmadığı, %80.9’unda sadece hastalık görüldüğünde veteriner hekimlik hizmeti alındığı saptanmıştır. Bu işletmelerin %66.7’sinde aşılama programlarına ria- yet edildiği ve %97.0’sinde sadece zorunlu aşıların yaptırıldığı, %65.9’unda ise aşıların yetiştiriciler tarafından yapıldığı belirlenmiştir. Yetiştiricilerinin %83.5’inin yetkililerden en öncelikli çözüm istedikleri sorunlarının mera problemi olduğu saptanan işletmelerin %39.8’inde paraziter hastalıkların, %27.8’inde ise enterotokseminin görülen en yaygın hastalık olduğu yetiştirici beyanlarından tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Elazığ’daki yetiştiricilerin koyunculuğu sürekli yapma ve kapasite artırma isteklerine rağmen, bu ildeki koyun yetiştiriciliğinin Türkiye’nin pek çok ilinde olduğu gibi bazı temel sorunlarının olduğu görülmektedir. Yetiştiricilere yönelik eğitim çalışmalarının daha fazla ve devamlı yapılması sayesin- de problemlerin zaman içerisinde büyük ölçüde çözüme kavuşabileceği kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ağıl, hayvan sağlığı, damızlık, koyun, yetiştirici, Animal health, breeders’, sheep, sheep farms, stud

Sociodemographic Status of Breeders and Animal Health Features of Sheep Farms in Elazığ Province

This research was carried out to determine the sociodemographic characteristics of sheep breeders and the status of animal health activities in the farms in Elazığ province. For this purpose, 168 businesses were evaluated within the scope of the research and a face-to-face survey was conducted with their owners. According to the research findings, 75.0% of the breeders are in the 31-50 age range, 55.7% have 5 or more family members and 83.7% are primary school graduates. It was determined that breeders all of whom were doing sheep breeding for economic reasons, 67.3% of them were satisfied with sheep breeding and 80.2% of they thought to keep sheep breeding. In addition, it was determined that 95.8% of the enterprises there were no foot washing pools and baths, 65.4% of which are settled and highland sheep breeding, and 80.9% receive veterinary services only in case of illness. It was determined that 66.7% of these enterprises complied with the vaccination programs, 97.0% of them had only compulsory vaccinations, and 65.9% of vaccinations were made by the breeders. It has been determined that from the farmer's statements that 83.5% of the breeders wanted the most priority solution was pasture problems from the authorities, the most common disease seen in the farms were parasitic diseases in 39.8% and enterotoxemia in 27.8%. As a result, despite the desire of the breeders in Elazig to keep sheep breeding and to increase their capacity, it is seen that the sheep breeding in this province has some basic problems as in other provinces of Turkey. It had been concluded that the problems can be solved over time, to a large extent, by conducting more and more continuous training activities for breeders.

Keywords:

Animal health, breeders’, sheep, sheep farms, stud,

PDF

___

Altınçekiç ŞÖ. Bursa ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve refah ölçütleri açısından de- ğerlendirilmesi, Doktora tezi, Uludağ Üniv Fen Bil Ens, Bursa 2014; s.52-124.
Aydıner R. Küçük Menderes Havzası koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri. Yüksek lisans tezi, Aydın Adnan Menderes Üniv Fen Bil Ens, Aydın 2018; s.39-92.
Ayvazoğlu Demir P, Adıgüzel Işık S, Aydın E, Yazıcı K, Ayvazoğlu C. Ardahan ilinde koyun yetiştiriciliği- nin sosyo-ekonomik önemi. Van Vet J 2015; 26 (3):141-6.
Bilginturan S, Ayhan V. Burdur İli Damızlık Koyun ve Keçi Yetiştiriciler Birliği üyesi koyunculuk işletmele- rinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araş- tırma. Hayvansal Üretim 2009; 50(1): 1-8.
Cengiz F, Karaca S, Kor A, Ertuğrul M, Arık İZ, Gök- dal Ö. Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde değişimler ve yeni arayışlar. Sekizinci Türkiye Ziraat Mühen- disliği (VIII) Teknik Kongresi. Ocak, 12-16, 2015, Ankara-Türkiye.
Ceyhan A, Şekeroğlu A, Ünalan A, Çınar M, Serbes- ter U, Akyol E, Yılmaz E. Niğde ili koyunculuk işlet- melerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. KSÜ Tar Doga Derg 2015; 18(2): 60-8.
Cochran WG. Sampling Techniques.Third Edition. New York: John Wiley&Sons, 1997; p.1-448.
Çınar S, Ceyhan A.. Niğde ili sürü yönetimi personeli kurs programına katılan çiftçilerin koyun yetiştiricili- ği faaliyetleri üzerine bir araştırma. JAFEAS 2021; 2(1): 44-60.
DAP. DAP Bölgesi Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancı- lık Yatırım Havzaları Master Planı Raporu, 2016. https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/dokuman/ dap-bolgesi-buyukbas-ve-kucukbas-hayvancilik- yatirim-havzalari-master-plani-raporu/1608. Erişim tarihi: 30.01.2022.
Dellal G, Eliçin A, Tekel N, Dellal İ. GAP Bölgesinde Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Yapısal Özellik- leri. Tarım ve Orman Bakanlığı Proje Raporu 2002. https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/vufind/ Record/20126. Erişim tarihi: 10.02.2022.
Gül S, Örnek H. Gaziantep ilinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal özellikleri I. Koyun yetiştirici- liği. MKÜ Zir Fak Derg 2018; 23(2): 306-14.
IBM SPSS. SPSS 22.0 Statistical Package in Soci- alSciencesfor Windows. Chicago: 2015.
Karadaş K. Şanlıurfa ilinde koyunculuk işletmelerinin sosyo-ekonomik durumu: Siverek ilçesi örneği. GUFBD 2017; 7(2): 268-79.
Karakaya E, Kızıloğlu S. Küçükbaş hayvancılık işlet- melerinin örgütlenme yapısı Bingöl ili örneği. Türk Tar ve Doğa Bil Derg 2014; 1(4): 552-60.
Karakuş F, Akkol S. Van ili küçükbaş hayvancılık işletmelerinin mevcut durumu ve verimliliği etkile- yen sorunların tespiti üzerine bir araştırma. Van YYÜ Fen Bil Enst Derg 2013; 18(1-2): 9-16.
Köseman A, Kul S, Şeker İ. Malatya ilindeki koyuncu- luk işletmelerinin yapısal özellikleri ve yetiştiricilerin sosyo-ekonomik durumu. FÜ Sağ Bil Vet Derg 2022; 36(1): 1-9.
Özsayın D, Everest B. Koyun yetiştiriciliği yapan üre- ticilerin sosyo-ekonomik yapısı ve koyunculuk faali- yetiyle ilgili uygulamaları. KSÜ Tar Doga Derg 2019; 22 (Ek Sayı 2): 440-8.
Özyürek S, Türkyılmaz D, Dağdelen Ü, Esenbuğa N, Yaprak M. Erzincan ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunlarının işletme büyüklüğüne göre incelenmesi. Akademik Ziraat Dergisi 2018; 7(2): 219-26.
Sümbüloğlu K, Sümbüloğlu V. Biyoistatistik. Ankara: Hatipoğlu Yayınları 2000; s.1-299.
Şahinli MA. Koyunculuk sürü yönetimi: Karaman ili örneği. ANAJAS 2014; 29(2):113-20.
Şeker İ, Köseman A. Elazığ ilinde büyükbaş ve kü- çükbaş hayvancılık faaliyetleri. Harran Üniv Vet Fak Derg 2015; 4(1): 36-44.
Tüfekci H. Yozgat ili küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal durumu ve geliştirme olanaklarının belirlen- mesi. Hayvansal Üretim 2020; 61(1): 91-100.
TKKYMB. Küçükbaş Hayvan Sayıları 2019-2020. http://turkiyekoyunkeci.org/tr/ RakamlarlaKoyunKeci. Erişim tarihi: 30.01.2022.
Tüfekci H, Olfaz M. Kastamonu ili küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin sorunları ve çözüm önerileri. TURJAF 2015; 3(7): 577-82.
Yamane T. Temel Örnekleme Yöntemleri. İstanbul: Literatür Yayıncılık 2010; s. 528.